Με έκφραση θλιμμένη και ένα σακάκι μουσκεμένο από τη βροχή, ο Ρίσι Σούνακ, έξω από την Ντάουνινγκ Στριτ 10, ανακοίνωσε ότι η Βρετανία θα οδηγηθεί σε γενικές εκλογές στις 4 Ιουλίου.
Ο Economist, σε μία ανάλυση της τρέχουσας βρετανικής πολιτικής συγκυρίας, σημειώνει ότι ο απερχόμενος πρωθυπουργός είχε την εικόνα ενός ανθρώπου που γνωρίζει ποιο θα είναι το αποτέλεσμα.
Από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του τον Οκτώβριο του 2022, προσπάθησε να αντιστρέψει τα φθίνοντα δημοσκοπικά ποσοστά του Συντηρητικού Κόμματος. Προχώρησε σε επαναλαμβανόμενες υποσχέσεις για μείωση του πληθωρισμού και της λίστας αναμονής για την υγειονομική περίθαλψη, έπαιξε το χαρτί της μετανάστευσης, υποσχέθηκε σταθερότητα, μετά αλλαγή, μετά πάλι σταθερότητα. Ολα χωρίς αποτέλεσμα.
Το Εργατικό Κόμμα απολαμβάνει δημοσκοπικό προβάδισμα 23 ποσοστιαίων μονάδων, μία ψαλίδα που κανένα κόμμα δεν έχει κλείσει επιτυχώς σε προεκλογική εκστρατεία.
Το κεντρικό σενάριο του μοντέλου πρόβλεψης του Economist, το οποίο αντλεί δεδομένα από δημοσκοπήσεις και αποτελέσματα σε μεμονωμένες εκλογικές περιφέρειες από εκλογές που χρονολογούνται από το 1959, είναι ότι οι Εργατικοί θα κερδίσουν 381 έδρες έναντι 192 των Συντηρητικών.
Το μοντέλο δίνει λιγότερο από 1% πιθανότητα οι Συντηρητικοί να κερδίσουν την πλειοψηφία των εδρών αν διεξάγονταν αύριο εκλογές.
Μια ξεχωριστή ανάλυση του Economist, η οποία βασίζεται σε 100.000 απαντήσεις σε έρευνες που διεξήγαγε η εταιρεία δημοσκοπήσεων WeThink, δείχνει ότι το 96% των ψηφοφόρων είναι λιγότερο πιθανό να υποστηρίξει τους Συντηρητικούς από ό,τι ήταν στις εκλογές του 2019.
Η δημοσκόπηση της Ipsos διαπιστώνει ότι οι ψηφοφόροι πιστεύουν ότι είναι καιρός για μια αλλαγή με διαφορά 73% έναντι 18%.
Ωστόσο, στο Εργατικό Κόμμα η διάθεση είναι λιγότερο αλαζονική και περισσότερο φοβική… καθώς ελλοχεύει ο φόβος του ατυχήματος, μην τυχόν και συμβεί κάτι που θα συντελέσει στο να τους ξεφύγει η νίκη από τα χέρια.
Σε μια συγκέντρωση των Εργατικών στις 11 Μαΐου ο Ντέιβιντ Λάμι, σκιώδης υπουργός Εξωτερικών, απαρίθμησε έναν κατάλογο πρόσφατων εκλογών κατά τις οποίες κόμματα ή πρόσωπα που είχαν ισχυρό προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις κατέληξαν να υποστούν ήττα: η Χίλαρι Κλίντον στην Αμερική το 2016, το Εργατικό Κόμμα της Αυστραλίας το 2019 και οι Χριστιανοδημοκράτες στη Γερμανία το 2021, είναι μερικά κραυγαλέα παραδείγματα.
Και προχώρησε σε μία στεντόρεια προειδοποίηση: «Οι εκλογές φέτος είναι ακόμα μια αναμέτρηση που μπορούμε να χάσουμε».
Πολλοί υποψήφιοι των Εργατικών αναφέρουν ότι στις προεκλογικές τους συγκεντρώσεις συναντούν μεγαλύτερο κυνισμό παρά τη θετική εικόνα των δημοσκοπήσεων.
Τι, όμως, θα μπορούσε να εκτροχιάσει τις πιθανότητες των Εργατικών να κερδίσουν την εξουσία;
Πρώτον, η οικονομία. Ο κ. Σούνακ προκήρυξε τις εκλογές αφού κήρυξε τη νίκη στη μάχη κατά του πληθωρισμού, μια μάχη που κυριάρχησε κατά τη θητεία του – τα επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι ο πληθωρισμός έφτασε το 2,3% τον Απρίλιο. Αυτό ακολούθησε την είδηση της αύξησης του ΑΕΠ το πρώτο τρίμηνο του έτους κατά 0,6%.
Για πολλούς Βρετανούς «μπορεί να είναι ακόμη δύσκολα τα πράγματα», παραδέχθηκε ο κ. Σούνακ, αλλά η ελπίδα του είναι ότι οι ψηφοφόροι θα πιστέψουν ότι η κατάσταση έχει αντιστραφεί.
Το ποσοστό των Βρετανών που πιστεύουν ότι η οικονομία θα είναι καλύτερη σε 12 μήνες βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδο από τον Σεπτέμβριο του 2021, στο 21%, αν και αυτό εξακολουθεί να είναι απαισιόδοξο για τα μακροπρόθεσμα δεδομένα.
Αν και οι Εργατικοί απολαμβάνουν ένα σπάνιο προβάδισμα έναντι των Συντηρητικών μεταξύ των ψηφοφόρων ως το καλύτερο κόμμα για την οικονομία, το πλεονέκτημα αυτό είναι πολύ μικρότερο από το συνολικό δημοσκοπικό τους προβάδισμα.
Στη συνέχεια υπάρχει και το ενδεχόμενο μίας πιο προσεκτικής εξέτασης του προγράμματος των Εργατικών. Παρά το μεγάλο δημοσκοπικό προβάδισμά του, οι εφημερίδες και οι ραδιοτηλεοπτικοί σταθμοί εξακολουθούν συχνά να αντιμετωπίζουν το κόμμα ως κάτι το μυστηριώδες.
Η προεκλογική εκστρατεία θα επικεντρωθεί περισσότερο στην πολιτική ατζέντα, που θα είναι διανθισμένη με αντιφάσεις και εύθραυστες υποθέσεις, όπως για παράδειγμα ότι μπορεί να μετασχηματίσει τις δημόσιες υπηρεσίες χωρίς να δαπανήσει περισσότερα χρήματα, ή ότι μπορεί να αυστηροποιήσει την εργατική νομοθεσία χωρίς οι επιχειρήσεις να αισθανθούν κάποια ενόχληση.
Η ηγεσία θα τύχει επίσης μεγαλύτερης προσοχής: Ο αρχηγός των Εργατικών σερ Κιρ Στάρμερ είναι πιο δημοφιλής από τον Σούνακ, αλλά πολύ λιγότερο από ό,τι ήταν ο Τόνι Μπλερ σε αυτό το σημείο της κούρσας του 1997.
Οι ψηφοφόροι εξακολουθούν να μην είναι εξοικειωμένοι με πολλά από τα στελέχη της πρώτης γραμμής των Εργατικών.
Στη συνέχεια, υπάρχει η πιθανότητα μιας έκπληξης με τον ανταγωνισμό να είναι ασύμμετρος. Οι Εργατικοί αναμένεται να παρουσιάσουν ένα δημοσιονομικά άκαμπτο μανιφέστο.
Οι κίνδυνοι της ανάληψης ρίσκου έγιναν σαφείς το 2017, όταν το σχέδιο της Τερέζα Μέι να χρηματοδοτήσει την κοινωνική περίθαλψη για τους ηλικιωμένους συνέβαλε στην απροσδόκητα κακή της εμφάνιση.
Οι Συντηρητικοί, αντίθετα, θα είναι σε θέση να τολμήσουν. Το 2007 ο Τζορτζ Οσμπορν, τότε σκιώδης υπουργός Οικονομικών, ανέτρεψε την πρωθυπουργία του Γκόρντον Μπράουν με μια αιφνιδιαστική υπόσχεση να μειώσει τον φόρο κληρονομιάς. Ο κ. Σούνακ θα μπει στον πειρασμό να επαναλάβει το κόλπο, έστω και μόνο για να στηρίξει την ψήφο των Τόρις σε πλουσιότερες έδρες που είναι ευάλωτες στους Φιλελεύθερους Δημοκράτες.
Ενας άλλος άγνωστος παράγοντας είναι ο πιθανός αντίκτυπος των μικρότερων κομμάτων. Ο στόχος του κόμματος Reform, ενός δεξιού αντισυστημικού κόμματος που προέκυψε από το Brexit, δεν φαίνεται να είναι τόσο η κατάκτηση εδρών όσο η πρόκληση αρκετής ζημιάς στο Συντηρητικό Κόμμα ώστε να μετατοπιστεί προς μια πιο ριζοσπαστική κατεύθυνση στο μέλλον.
Οι δημοσκοπήσεις το δείχνουν περί το 11% και αντλεί στήριξή περισσότερο από εκείνους που ψήφισαν Τόρις το 2019 παρά από τις τάξεις των Εργατικών. Αλλά οι Εργατικοί ανησυχούν ότι αυτή η διάσπαση θα μπορούσε να αντιστραφεί.
«Εάν η κυβέρνηση θα καταφέρει να πάρει στα χέρια της το προσφυγικό πρόβλημα κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, η υποστήριξη προς το ακροδεξιό αυτό κόμμα θα μπορούσε να περιοριστεί», δήλωσε η Ελι Ριβς, αναπληρώτρια συντονίστρια εκστρατείας του κόμματος των Εργατικών.
Στην Αριστερά, επίσης, ο εκλογικός συνασπισμός είναι πιο ασταθής από ό,τι έμοιαζε αρχικά. Στις τοπικές εκλογές νωρίτερα αυτόν τον μήνα, τα μικρότερα κόμματα εξασφάλισαν το 23% των ψήφων, με το Κόμμα των Πρασίνων να σημειώνει σημαντικά ποσοστά στο Μπρίστολ και το Χέιστινγκς.
Είναι πολύ πιθανό ότι πολλοί από αυτούς τους ψηφοφόρους θα στραφούν προς τους Εργατικούς στις εκλογές, αλλά δεν είναι εγγυημένο. Ορισμένοι στο κόμμα ανησυχούν ιδιαιτέρως για την ένταση της εχθρότητας προς τον Στάρμερ σε ορισμένες μουσουλμανικές κοινότητες λόγω του πολέμου στη Γάζα, γεγονός που φοβούνται ότι θα στερήσει από το κόμμα κάποιες έδρες.
Υπάρχει επίσης ο πιθανός αντίκτυπος των social media. Μεγάλο μέρος του θυμού για τη Γάζα βρίσκεται στο TikTok. Πρόσφατα κυκλοφόρησε ένα πλαστό ηχητικό απόσπασμα που υποτίθεται ότι έδειχνε τον ηγέτη των Εργατικών να συμπεριφέρεται απρεπώς προς τους συνεργάτες του.
Ο κ. Λάμι προειδοποίησε ότι «σκοτεινές δυνάμεις από εχθρικά κράτη όπως η Ρωσία και το Ιράν μπορεί να προσπαθήσουν να παρέμβουν». Ωστόσο, κανένας από αυτούς τους παράγοντες δεν είναι πιθανό να αλλάξει ουσιαστικά τις προοπτικές του κ. Σούνακ.
Ακόμη και αν το δημοσκοπικό προβάδισμα των Εργατικών μειωθεί στις 15 μονάδες, το μοντέλο του Economist εξακολουθεί να δίνει στους Συντηρητικούς μόνο μία στις δέκα πιθανότητες νίκης.
Το σίγουρο πάντως είναι ότι η προεκλογική εκστρατεία των Εργατικών θα χαρακτηρίζεται από βαθιά προσοχή και μεγάλη έμφαση στην αποφυγή του λάθους.
Με πληροφορίες από το «The Economist»
