Kathimerini.gr
Οι τιμές του πετρελαίου εκτοξεύθηκαν αυτήν την εβδομάδα διεθνώς… λόγω Λιβύης.
Ακριβώς δέκα χρόνια έπειτα από τις τελευταίες βουλευτικές εκλογές του 2014, η χώρα με τα μεγαλύτερα αποθέματα αργού στην Αφρική πορεύεται διχασμένη, μέσα σε συνθήκες επιδεινούμενου εμφυλιοπολεμικού σπαραγμού.
«Το status quo πλέον δεν είναι βιώσιμο», δήλωσε στις 20 Αυγούστου η Στέφανι Κούρι, επικεφαλής της αποστολής Υποστήριξης των Ηνωμένων Εθνών στη Λιβύη (UNSMIL), μιλώντας ενώπιον του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
«Χωρίς νέες πολιτικές συνομιλίες που θα (μπορούσαν να) οδηγήσουν σε μια ενιαία κυβέρνηση και σε εκλογές, βλέπετε πού οδηγούμαστε: σε μεγαλύτερη πολιτική και οικονομική αστάθεια, μεγαλύτερη εσωτερική και περιφερειακή αστάθεια και εδραιωμένους πολιτικούς και εδαφικούς διαχωρισμούς», προσέθεσε η Κούρι.
Εν έτει 2024 πια, δέκα χρόνια έπειτα από τις τελευταίες λιβυκές βουλευτικές εκλογές και 13 έπειτα από τον θάνατο του Καντάφι, η Λιβύη παραμένει χωρισμένη μεταξύ δύο αντίπαλων διοικήσεων σε δύση/Τριπολίτιδα και ανατολή/Κυρηναϊκή.
Από τη μία πλευρά στα δυτικά (Τρίπολη) βρίσκεται η διεθνώς αναγνωρισμένη Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας GNU του τουρκόφιλου πρωθυπουργού Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπέιμπα, και από την άλλη πλευρά στα ανατολική (Βεγγάζη) η Κυβέρνηση Εθνικής Σταθερότητας GNS του Οσάμα Χαμάντ ο οποίος διαδέχθηκε ως μεταβατικός πρωθυπουργός τον Φάτι Μπασάγκα.
Σημαντική σημείωση: η υποστηριζόμενη από την Τουρκία κυβέρνηση της Τρίπολης, μια κυβέρνηση που, αν και αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ, έχει πια ξεπεράσει τα όρια της εντολής της (οι εκλογές που θα έπρεπε να πραγματοποιηθούν στα τέλη του 2021 ακόμη αναμένονται), υποστηρίζεται από το Ανώτατο Κρατικό Συμβούλιο (High Council of State), ενώ στον αντίποδα η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας υποστηρίζεται από τη Βουλή των Αντιπροσώπων του Ακίλα Σάλεχ (HoR) και τον Λιβυκό Εθνικό Στρατό (LNA) του Χαλίφα Χαφτάρ.
Ο Ντμπέιμπα έχει δίπλα του την Τουρκία του Ερντογάν, ενώ ο LNA του Χαφτάρ από την άλλη παρουσιάζεται να διατηρεί δεσμούς με Ρωσία, Αίγυπτο, Σαουδική Αραβία και Εμιράτα.
Τα ραντεβού των τελευταίων μηνών
Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν είχε συναντηθεί τον περασμένο Φεβρουάριο στην Τρίπολη με τον Ντμπέιμπα ο οποίος λίγες εβδομάδες αργότερα, τον Μάρτιο, επισκέφθηκε την Τουρκία όπου είχε συνάντηση με τον Ερντογάν. Σε συνέχεια των προαναφερθεισών επαφών, ο αρχηγός του γενικού επιτελείου των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων στρατηγός Μετίν Γκιουράκ βρέθηκε τον περασμένο Ιούλιο στη Λιβύη.
Οι δύο πλευρές του λιβυκού εμφυλίου συγκρούονται πια εκ νέου, για τη διοίκηση της λιβυκής Κεντρικής Τράπεζας και τα έσοδα από το πετρέλαιο.
Η κυβέρνηση της Τρίπολης επιχείρησε να εκδιώξει τον διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας Σαντίκ αλ-Καμπίρ με την κατηγορία της κακοδιαχείρισης των πετρελαϊκών εσόδων, διορίζοντας στη θέση του τον Μοχάμεντ αλ-Σούκρι. Ο Καμπίρ, ο οποίος όμως κατέχει την εν λόγω θέση από το 2011 και θεωρείται πια «άνθρωπος του Χαφτάρ», αρνήθηκε να εγκαταλείψει το πόστο του.
Το ύποπτο «αυτοκινητιστικό» του 2023 στην Τουρκία
Ειρήσθω εν παρόδω, αξίζει να σημειωθεί το εξής: ο Καμπίρ είχε εμπλακεί τον Νοέμβριο του 2023 σε ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα στην Τουρκία. Κάποιοι είχαν μάλιστα τότε αναφέρει εν είδει φημών ότι εκείνο το «δυστύχημα» ήταν στην πραγματικότητα απόπειρα δολοφονίας κατά του Καμπίρ, ο οποίος είχε ήδη τότε αρχίσει να συγκρούεται με τον Ντμπέιμπα.
Εν έτει 2024 πια, η κυβέρνηση της Τρίπολης επιχείρησε να πάρει με τη βία το τιμόνι της Κεντρικής Τράπεζας στην οποία καταλήγουν τα έσοδα από το πετρέλαιο, προκαλώντας όμως έτσι την αντίδραση της Βεγγάζης η οποία προχώρησε σε αντίποινα, μπλοκάροντας την παραγωγή πετρελαίου στα δικά της εδάφη και τις πετρελαϊκές εξαγωγές από τα ανατολικά. Σημαντική σημείωση: σχεδόν όλες οι μεγάλες πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της Λιβύης βρίσκονται στα ανατολικά.
Με φόντο τα προαναφερθέντα, οι τιμές του πετρελαίου βρέθηκαν να ανεβαίνουν αυτήν την εβδομάδα διεθνώς. Όπως προαναφέρθηκε άλλωστε, η Λιβύη παραμένει η χώρα με τα μεγαλύτερα πετρελαϊκά αποθέματα στην Αφρική.
Αντιδρώντας, πολλοί στη Δύση θα άρχιζαν και πάλι να ανταλλάσσουν προειδοποιήσεις για όσα συμβαίνουν στον άξονα Τριπολίτιδας-Κυρηναϊκής βλέποντας εκεί θρυαλλίδες περιφερειακής αστάθειας.
Η «σιωπή» της Αγκυρας και η Αίγυπτος του Σίσι
Στον αντίποδα ωστόσο, την ώρα που η ένταση ανεβαίνει στο λιβυκό μέτωπο, «η Τουρκία παραμένει σιωπηλή», όπως σημειώνει σε άρθρο της στο Al-Monitor η Εζγκί Ακίν. Γιατί;
Η τουρκική ηγεσία επιχειρεί εδώ και καιρό να επαναπροσεγγίσει την Αίγυπτο του Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι. Αυτές οι τουρκικές προσπάθειες προσέγγισης του Καΐρου αποκτούν μάλιστα πια πρόσθετη αξία, με φόντο την πληγή της Γάζας που οξύνεται και την ισραηλινοτουρκική ένταση που ανεβαίνει. Η πλευρά του Αιγύπτιου προέδρου έχει όμως πάρει ξεκάθαρα θέση υπέρ της Βεγγάζης στη Λιβύη, ενώ παραμένει στα «μαχαίρια» με την Τρίπολη και τον Ντμπέιμπα η κυβέρνηση του οποίου θα προχωρούσε μάλιστα προ εβδομάδων στην απέλαση δύο Αιγύπτιων διπλωματών τους οποίους κατηγόρησε ως κατασκόπους.
«Η Τουρκία θεωρεί κορυφαία προτεραιότητά της τη διατήρηση της προσέγγισης με το Κάιρο», δηλώνει στο Al-Monitor ο ειδήμων σε θέματα βόρειας Αφρικής Ζαλέλ Χαρσαουί, αναλυτής του βρετανικού Royal United Services Institute-RUSI. Σύμφωνα με τον Χαρσαουί, η Αγκυρα επιθυμεί όμως παράλληλα και κάτι άλλο: εν προκειμένω «να εμβαθύνει τους οικονομικούς της δεσμούς με την ανατολική Λιβύη, συνάπτοντας προσοδοφόρες συμφωνίες με τις Αρχές στα ανατολικά». Υπό αυτό το πρίσμα, αποκτά όμως πρόσθετο νόημα και η συνάντηση που είχε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν στην Τουρκία τον περασμένο Ιούλιο με… τον υιό του Χαλίφα Χαφτάρ, Μπελκασίμ Χαφτάρ.
Τουρκικές μπίζνες με τους υιούς του Χάφταρ
Ο Μπελκασίμ Χαφτάρ τυγχάνει επικεφαλής του καλούμενου «Libya Development and Construction Fund» το οποίο όμως ξεκίνησε το 2023 ως επιτροπή για την ανοικοδόμηση της πληγείσας από τις βροχές και τις πλημμύρες περιοχής της Ντέρνα. Η Τουρκία του Ερντογάν θα ήθελε να πρωταγωνιστήσει σε αυτήν την ανοικοδόμηση, πράγμα το οποίο ήδη επιχειρεί… σε συνεργασία με εταιρείες από την Αίγυπτο.
«Και δεν είναι πια μόνον η Ντέρνα. Αιγυπτιακές και τουρκικές εταιρείες έχουν αρχίσει να κατασκευάζουν δρόμους, γέφυρες και κτίρια και στη Βεγγάζη καθώς και σε άλλες πόλεις», γράφει ο Βόλφραμ Λάχερ, αναλυτής του γερμανικού ινστιτούτου SWP, στο περιοδικό New Lines. Σύμφωνα μάλιστα με τον Λάχερ, πίσω από πολλές από τις εν λόγω συμφωνίες ανοικοδόμησης που υπογράφουν Τούρκοι και Αιγύπτιοι βρίσκονται μεταξύ άλλων και οι τρεις υιοί του Χαφτάρ: ο Σαντάμ, ο Μπελκασίμ και ο Χάλεντ.
«Οι Τούρκοι έχουν εξασφαλίσει μερικά συμβόλαια. Είναι χαρούμενοι, αλλά θέλουν περισσότερα και (σ.σ. για να καταφέρουν να τα πάρουν) η βελτίωση των σχέσεών τους με τον Χαφτάρ είναι τώρα απόλυτη προτεραιότητα», σχολιάζει από την πλευρά του ο Χαρσαουί, βλέποντας όμως ένα εμπόδιο σε αυτήν τη διαδικασία: συγκεκριμένα εκείνο του ιδίου του Ντμπέιμπα.
Σύμφωνα με την ίδια ανάλυση, προκειμένου να κρατηθεί στην εξουσία, ο Ντμπέιμπα προχωρά σε κινήσεις που επιτείνουν την αστάθεια. Αυτό όμως στην παρούσα φάση δεν αρέσει στην Τουρκία η οποία «χάνει την υπομονή της με τον σύμμαχό της τον Ντμπέιμπα», όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά.
Θα μπορούσαν, άραγε, οι Τούρκοι να φτάσουν στο σημείο να αδειάσουν τον εκλεκτό τους;
