Kathimerini.gr
Πέτρος Παπακωνσταντίνου
Ο ηρωικός αγώνας του Ναβάλνι δεν διαφέρει από εκείνους του Γκάντι, του Κινγκ, του Μαντέλα και του Χάβελ», είχε δηλώσει στη Washington Post ο πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στη Μόσχα, Μάικλ Μαφόλ, τον Αύγουστο του 2020. Παρόμοιοι παράτολμοι παραλληλισμοί ακούστηκαν χθες ύστερα από το ξαφνικό, αλλά όχι απροσδόκητο, πρόωρο τέλος αυτής της πολυκύμαντης ζωής στη μακρινή σωφρονιστική αποικία Κ-13 του Αρκτικού Κύκλου. Οπως συμβαίνει, όμως, με όλες τις χαρισματικές προσωπικότητες, ο Αλεξέι Ανατολίεβιτς Ναβάλνι είχε πολλές όψεις, κάποιες από τις οποίες δεν θέλουν να θυμούνται οι σημερινοί αγιογράφοι του.
Την πρώτη δεκαετία αυτού του αιώνα, η πιο διάσημη προσωπικότητα της ρωσικής αντιπολίτευσης ήταν ο Γκάρι Κασπάροφ, για πολλούς ο ισχυρότερος σκακιστής όλων των εποχών. Ωστόσο, η δημοτικότητά του στο εσωτερικό της Ρωσίας ήταν αντιστρόφως ανάλογη εκείνης στις ΗΠΑ και ο διάττοντας αστέρας γρήγορα έπεσε από το πολιτικό στερέωμα. Τη θέση του κατέλαβε αμέσως ένας άνθρωπος από πολύ διαφορετική στόφα και πιο σκληρό μέταλλο. Γεννημένος στην περιφέρεια της Μόσχας, με ρωσικές αλλά και ουκρανικές ρίζες, ο Ναβάλνι σπούδασε Νομικά και Οικονομικά, εργάστηκε ως δικηγόρος και άκουσε από νωρίς το κάλεσμα της πολιτικής. Το 2000, σε ηλικία 23 ετών, εντάσσεται στο Γιαμπλόκο, το κόμμα της φιλελεύθερης ρωσικής αντιπολίτευσης και τα επόμενα χρόνια ηγείται της κομματικής οργάνωσης Μόσχας, της κοσμοπολίτικης μεγαλούπολης που συγκέντρωνε και τότε, όπως και τώρα, τις ισχυρότερες δυνάμεις της αντιπολίτευσης.
Τακτικιστής με έντονα στοιχεία καιροσκοπισμού, ο Ναβάλνι δεν διστάζει να ηγηθεί ομάδας νεαρών εθνικιστών στη «Ρωσική πορεία», τον Νοέμβριο του 2007, με συνθήματα υπέρ μιας «λευκής Ρωσίας» και εναντίον των μεταναστών και των Καυκάσιων. Σε βίντεο μιας ξενοφοβικής ομάδας υπερασπιστών της οπλοκατοχής, εμφανιζόταν να δηλώνει «βέρος εθνικιστής», αποφασισμένος να εξαλείψει «τους ψύλλους και τις κατσαρίδες», με εικόνες γενειοφόρων μουσουλμάνων να παρελαύνουν στο φόντο. Το Γιαμπλόκο τον διέγραψε για τις εθνικιστικές του θέσεις, κάτι που τον ώθησε να δημιουργήσει τη δική του περιθωριακή οργάνωση, ονόματι «Λαός». Τον επόμενο χρόνο υπερθεματίζει όταν ο Πούτιν εισβάλλει στη Γεωργία, καλεί μάλιστα τον ρωσικό στρατό να βομβαρδίσει το γενικό επιτελείο των Γεωργιανών με πύραυλο Κρουζ. Η παραμονή του στην Αμερική, χάρη σε υποτροφία του Πανεπιστημίου Γέιλ, επέδρασε καταλυτικά στην πολιτική του μεταμόρφωση. Επιστρέφοντας στη Ρωσία στρέφεται στην εκστρατεία εναντίον της διαφθοράς και του καθεστώτος Πούτιν, χωρίς ποτέ να κάνει κάποια δημόσια αυτοκριτική για το εθνικιστικό παρελθόν του. Ικανός να πιάνει τον λαϊκό σφυγμό, για το καλύτερο ή για το χειρότερο και δεινός στο επικοινωνιακό πεδίο, αναδεικνύεται στον πιο δημοφιλή παράγοντα της αντιπολίτευσης. Το 2013 θα κατέβει στις δημοτικές εκλογές της Μόσχας και θα συγκεντρώσει το 27% των ψήφων.
Προσπάθησε να κατέβει και στις προεδρικές εκλογές του επόμενου χρόνου, απέναντι στον Πούτιν, αλλά δεν του επιτράπηκε, παρότι οι δημοσκοπήσεις ανεξάρτητων κέντρων του έδιναν μόλις 20% έναντι 63% του Ρώσου προέδρου. Στο μεταξύ, είχαν ξεκινήσει οι δικαστικές διώξεις του με κατηγορίες για απάτες. Το 2020 έπεσε σε κώμα, επιστρέφοντας από περιοδεία στη Σιβηρία και διακομίστηκε στη Γερμανία, όπου υποστηρίχθηκε ότι είχε δηλητηριαστεί με τη νευροπαραλυτική ουσία Novichok.
Ο Ναβάλνι μπορεί να ήταν πολλά πράγματα, αλλά δειλός δεν ήταν. Επέλεξε να επιστρέψει στη Ρωσία, γνωρίζοντας πολύ καλά τους κινδύνους. Αμέσως συνελήφθη, τον Ιανουάριο του 2021 και φυλακίστηκε, ενώ στις δίκες που ακολούθησαν του φόρτωσαν συνολικά 30 χρόνια κάθειρξη για απάτες και «εξτρεμιστική δράση». Τον περασμένο Δεκέμβριο οι Αρχές τον μετέφεραν στη σωφρονιστική αποικία του Αρκτικού Κύκλου, παρότι η υγεία του ήταν ήδη κλονισμένη από απεργία πείνας. Εκ των πραγμάτων, το καθεστώς Πούτιν χρεώνεται τον θάνατό του, πληρώνοντας το τίμημα για την εσωτερική του ανασφάλεια και για την ακραία σκληρότητα απέναντι σε έναν αντίπαλο που μπορεί να ήταν ενοχλητικός, αλλά απείχε πάρα πολύ από το να αντιπροσωπεύει πραγματική απειλή.
