Μανώλης Κωστίδης
«Λίγες ηµέρες πριν από τις εκλογές του Μαΐου του 2023 η κυβέρνηση μας είπε πως βρήκαν πετρέλαιο στην περιοχή Γκάμπαρ. Είχα την ελπίδα πως θα πάμε καλύτερα, πως θα βελτιωθούν τα πράγματα. Τότε, ένα λίτρο βενζίνης κόστιζε 18 λίρες. Τρεις ημέρες μετά τις προεδρικές εκλογές όμως η τιμή της βενζίνης έφτασε στις 34 λίρες. Με κορόιδεψαν, μας ξεγέλασαν, αυτό δεν το ξεχνώ και θα το δείξω με την ψήφο μου στην κάλπη». Αυτά τα λόγια του Μεχμέτ, οδηγού ταξί, ο οποίος στη διαδρομή μας προς το αεροδρόμιο μας εξηγούσε τις εκλογικές του προτιμήσεις, είναι ένα μικρό δείγμα του πολιτικού κλίματος που επικρατεί στην Τουρκία τους τελευταίους μήνες.
Τη λέξη «μας ξεγέλασαν» την ακούσαμε και σε συνομιλία τριών ηλικιωμένων κυριών σε σούπερ μάρκετ. Είχαν την ελπίδα ότι θα πάρουν κάποια σημαντική αύξηση στις συντάξεις τους, αλλά ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είπε πως «δεν υπάρχουν χρήματα για αυξήσεις».
«Δεν μας τα είχαν πει έτσι, μας υποσχέθηκαν μείωση της ακρίβειας, μείωση των επιτοκίων και συνέβη το ακριβώς αντίθετο. Τα επιτόκια έφτασαν από το 10% στο 50% και ο πληθωρισμός στο 70%», μας αναφέρει πλανόδιος μανάβης στην περιοχή κοντά στο Φανάρι, στον Κεράτιο Κόλπο. Σε σχέση με τις προηγούμενες εκλογές ο κόσμος μιλούσε πιο άνετα, δεν υπήρχε η διστακτικότητα και οι εκφράσεις ήταν ξεκάθαρες.
Μητρόπολη 20 εκατ.
Οι δημοτικές εκλογές που διεξάγονται σήμερα στην Τουρκία θα καθορίσουν πολλές εξελίξεις στη χώρα, καθώς θεωρούνται σημαντικό δείγμα για τις πολιτικές του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και της κυβέρνησής του μετά τις προεδρικές εκλογές του Μαΐου του 2023. Οι περισσότερες δημοσκοπήσεις προέβλεπαν την ήττα του κ. Ερντογάν σε Κωνσταντινούπολη, Αγκυρα και Σμύρνη. Οι πολιτικές εξελίξεις στην Τουρκία όμως εξαρτώνται κυρίως από το τι θα συμβεί στην Κωνσταντινούπολη. Ο μητροπολιτικός δήμος της Κωνσταντινούπολης με 20 εκατομμύρια κατοίκους καθορίζει τις εξελίξεις και όπως είχε δηλώσει ο ίδιος ο κ. Ερντογάν, «όποιος κερδίζει την Κωνσταντινούπολη, κερδίζει την Τουρκία».
Ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου, αναμετριέται σήμερα με τον υποψήφιο της κυβέρνησης, Μουράτ Κουρούμ. Στην πραγματικότητα όμως η αναμέτρηση είναι του κ. Ερντογάν με τον κ. Ιμάμογλου. Δύο άνθρωποι με καταγωγή από τη Ριζούντα και την Τραπεζούντα, αντίστοιχα. Το πολιτικό αστέρι του κ. Ερντογάν είχε λάμψει όταν είχε κερδίσει τις δημοτικές εκλογές της Κωνσταντινούπολης το 1994. Το ίδιο συνέβη με τον κ. Ιμάμογλου το 2019.
Σε περίπτωση που επιβεβαιωθούν οι δημοσκοπήσεις –που προέβλεπαν άνετη νίκη του κ. Ιμάμογλου με έως και 10 μονάδες διαφορά– πολιτικοί αναλυτές της χώρας εκτιμούν πως αυτή θα είναι μια ξεκάθαρη ήττα του κ. Ερντογάν, γεγονός που θα φέρει και πολλές πολιτικές εξελίξεις στη γειτονική χώρα.
Εξηγούν πως ο ίδιος ο πρόεδρος της Τουρκίας επέλεξε να αφήσει στην άκρη τον κ. Κουρούμ και άρχισε τις προσωπικές επιθέσεις εναντίον του δημάρχου της Κωνσταντινούπολης, κινητοποίησε 16 μέλη του υπουργικού συμβουλίου ανάμεσά τους και τον υπουργό Εξωτερικών Χακάν Φιντάν και τον υπουργό Εσωτερικών Αλί Γερλίκαγια για να στηρίξουν τον κ. Κουρούμ.
Σε περίπτωση συντριπτικής νίκης του κ. Ιμάμογλου θα είναι η τρίτη ήττα του κ. Ερντογάν απέναντι στον δήμαρχο της μεγαλύτερης πόλης της Τουρκίας, και αναλυτές εκτιμούν πως αυτό θα είναι ένα ξεκάθαρο μήνυμα των ψηφοφόρων πως ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης θα είναι ο πιθανότερος να διαδεχθεί στην προεδρία τον κ. Ερντογάν και όχι κάποιος μέσα από το κυβερνών κόμμα του AKP.
Το 2019 ο κ. Ιμάμογλου είχε νικήσει με διαφορά περίπου 13.000 ψήφων, οι εκλογές ακυρώθηκαν με διάφορες αφορμές και στις επαναληπτικές ο κ. Ιμάμογλου επικράτησε με διαφορά 800.000 ψήφων.
«Ο κ. Ερντογάν προσπαθεί να τρέξει την προεκλογική εκστρατεία με τους τεχνοκράτες και τους υπουργούς και έχει αφήσει στην άκρη τον κομματικό μηχανισμό του ΑΚP κι αυτό μειώνει την ενέργεια και τη δυναμική του κόμματος. Μην ξεχνάμε ότι και ο κ. Κουρούμ δεν προέρχεται από το κόμμα και είναι τεχνοκράτης. Ο κ. Κουρούμ για να κερδίσει ελπίζει στις ικανότητες του κ. Ερντογάν», αναφέρει ο πολιτικός αναλυτής και δημοσκόπος Μπεκίρ Αγιρντίρ, ο οποίος τονίζει πως «όλοι γνωρίζουν ότι ο πολιτικός αγώνας είναι μεταξύ του κ. Ιμάμογλου και του κ. Ερντογάν. Σε περίπτωση νίκης του κ. Ιμάμογλου τότε θα δημιουργήσει ελπίδες στην αντιπολίτευση και θα αλλάξει τα δεδομένα».
Σημαντικό δείγμα του πολιτικού κλίματος είναι και το ζήτημα της διώρυγας της Κωνσταντινούπολης. Ενα μεγαλεπήβολο σχέδιο που είχε ανακοινώσει ο ίδιος ο Τούρκος πρόεδρος το 2018 και το είχε αναδείξει ως σημαντικό έργο, με τον κ. Ιμάμογλου όμως να δηλώνει πως δεν θα επιτρέψει την κατασκευή του καθώς υποστηρίζει πως θα είναι οικονομική και οικολογική καταστροφή. Ο κ. Κουρούμ σε όλη την προεκλογική του εκστρατεία απέφυγε να αναφερθεί στο ζήτημα της διώρυγας της Κωνσταντινούπολης και υποστήριξε πως δεν είναι ένα θέμα που αφορά τις συγκεκριμένες εκλογές. Αυτό θεωρήθηκε πως ο κ. Ιμάμογλου πέτυχε τον στόχο του καθώς δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η πλειοψηφία του λαού είναι εναντίον αυτού του σχεδίου που επιδιώκει η κυβέρνηση.
Σημαντικά μηνύματα θα δώσουν και οι εκλογικές αναμετρήσεις σε Σμύρνη και Αγκυρα με τα δεδομένα των δημοσκοπήσεων να δείχνουν τους υποψηφίους της αντιπολίτευσης να προηγούνται με διαφορά των κυβερνητικών αντιπάλων τους.
Η οικονομία
Ανεξάρτητα από το σημερινό εκλογικό αποτέλεσμα όλοι οι αναλυτές, ακόμη και ο πρόεδρος της Τουρκίας σε ομιλίες του, παραδέχονται πως υπάρχουν σοβαρές οικονομικές δυσκολίες, γεγονός που προκαλεί μείωση της στήριξης στο AKP. Mε τον κ. Ερντογάν οι Τούρκοι έζησαν και επιβράβευσαν τον τριπλασιασμό του κατά κεφαλήν εισοδήματός τους μέχρι το 2018, αλλά από τότε ξεκίνησε η αντίστροφη πορεία. Σύμφωνα με τη στατιστική υπηρεσία, το ποσοστό των φτωχών ηλικιωμένων από 14% το 2019, αυξήθηκε στο 21% το 2023.
Το πολιτικό χάρισμα του προέδρου της Τουρκίας και τα λάθη της αντιπολίτευσης έφεραν τη νίκη στις προεδρικές εκλογές του 2023, αλλά τώρα τα δεδομένα της οικονομίας δείχνουν πως τους επόμενους μήνες ο πληθωρισμός θα αυξηθεί στο 70% ίσως και στο 75%, ενώ η υποτίμηση της λίρας θεωρείται δεδομένη, καθώς σύμφωνα με την εφημερίδα Oksijen η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας τις τελευταίες 4 εβδομάδες πούλησε 27 δισ. δολάρια για να συγκρατήσει το τουρκικό νόμισμα.
Πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν πως σε περίπτωση που ο κ. Ερντογάν νικήσει στην Κωνσταντινούπολη ή έστω στην Αγκυρα, τότε θα επιχειρήσει να κάνει δύο μεγάλα έργα. Τη σύνταξη του νέου συντάγματος της Τουρκίας αλλά και τη διώρυγα της Κωνσταντινούπολης.
