Kathimerini.gr
Ασπασία Κάκαρη
Στη Βραζιλία ο Αϊ Βασίλης καταφθάνει με ελικόπτερο στο στάδιο Maracanã του Ρίο ντε Τζανέιρο. Στην Αυστραλία μοιράζει δώρα στις πλαζ. Στην Ιαπωνία φορούν τη στολή του και πηγαίνουν στα Kentucky Fried Chicken για τηγανητό κοτόπουλο. Τα Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά γιορτάζονται σχεδόν σε όλον τον πλανήτη, με λιγότερη ή περισσότερη χριστιανική ευλάβεια. Και μπορεί η εμβληματική φιγούρα του ασπρομάλλη ηλικιωμένου που φέρνει δώρα να είναι πλέον παγκόσμια, υπάρχουν όμως και άλλες, λιγότερο καλοπροαίρετες φιγούρες, οι οποίες συνδέονται με τις γιορτές σε διάφορες περιοχές του κόσμου. Από τον γάτο που τρώει τα άτακτα παιδιά στην Ισλανδία μέχρι τον διάβολο που παρελαύνει στους δρόμους της Τζαμάικα, πολλά παράξενα έθιμα συναγωνίζονται σε δημοφιλία τα κόκκινα σκουφάκια και τα στολισμένα έλατα.
Περού – Γροθιές για συμφιλίωση
Στην επαρχία Chumbivilca, στα νότια της χώρας, οι γιορτές είναι μια ευκαιρία για φίλους, συνεργάτες, γείτονες και αδέλφια που έχουν διαφορές, να τις λύσουν σε έναν αγώνα πυγμαχίας. Το Takanakuy, που στη διάλεκτο Quechua σημαίνει «χτυπάμε ο ένας τον άλλον», είναι μια παράδοση με ρίζες στον 17ο αιώνα που γιορτάζεται ακόμα και σήμερα από τους ιθαγενείς κάθε 25η Δεκεμβρίου. Οι συμμετέχοντες σε αυτό το πολύ ιδιαίτερο «φεστιβάλ» είναι συνήθως άνδρες κάτω των 30 ετών, αλλά και γυναίκες. Οσοι δεν είναι σε θέση να αγωνισθούν, μπορούν να ζητήσουν από κάποιον άλλον να το κάνει για λογαριασμό τους. Πριν από τον αγώνα οφείλουν να εξηγήσουν στους θεατές γιατί παλεύουν και να αγκαλιαστούν. Φυσικά, υπάρχουν κανόνες και διαιτητής. Στο τέλος, ο ηττημένος υποχρεούται να ζητήσει συγγνώμη και να υποσχεθεί ότι η διαμάχη έχει λήξει. Η γιορτή συνεχίζεται με παραδοσιακές μουσικές και άφθονο αλκοόλ.
Ουκρανία – Αράχνες για καλή τύχη
Στα ουκρανικά Pavuk σημαίνει αράχνη και είναι το σύμβολο των Χριστουγέννων που στη χώρα αυτή, η οποία ακολουθεί το παλιό ημερολόγιο, γιορτάζονται στις 7 Ιανουαρίου. Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, λοιπόν, οι αράχνες ίδρυσαν τον κόσμο και έσωσαν τον Ιησού από τον Ηρώδη, υφαίνοντας έναν ιστό για να καλύψουν την είσοδο της σπηλιάς όπου κατέφυγε η Παναγία με τον γιο της. Μια άλλη εκδοχή θέλει το έθιμο να είναι εμπνευσμένο από ένα παραμύθι, σύμφωνα με το οποίο οι αράχνες λυπήθηκαν μια φτωχή οικογένεια που δεν είχε στολίδια για το δέντρο και το γέμισαν με ιστούς που μεταμορφώθηκαν τη μέρα των Χριστουγέννων σε ασήμι. Οπως και να έχει, οι αράχνες είναι ευπρόσδεκτες στα σπίτια, επειδή θεωρείται ότι φέρνουν καλή τύχη, ενώ αν κάποιος τις σκοτώσει ακολουθούν προβλήματα. Οι Ουκρανοί φτιάχνουν ή αγοράζουν αραχνο-στολίδια και για το χριστουγεννιάτικο τραπέζι, το οποίο παραδοσιακά αποτελείται από 12 πιάτα – όσα οι Απόστολοι, αλλά και οι μήνες του χρόνου που φεύγει.
Ισλανδία – Ο κακός γάτος και τα καλά αδέλφια
Στην παγωμένη αυτή χώρα οι πρωταγωνιστές των γιορτών δεν είναι γλυκούληδες, όπως ο Αϊ Βασίλης, ή πονηροί, όπως τα καλικαντζαράκια. Σύμφωνα με μια παράδοση που έχει τις ρίζες της στον 17ο αιώνα, μια περίεργη οικογένεια κατεβαίνει από τα βουνά την περίοδο των Χριστουγέννων για να τιμωρήσει τα άτακτα παιδιά και να χαρίσει δώρα στα υπάκουα. Πρόκειται για την οικογένεια της μάγισσας των τρολ Gryla και του γιγαντιαίου μαύρου γάτου της Jólakötturinn –γνωστού και ως γάτα Yule– που τρώει τα άτακτα παιδιά. Ευτυχώς όμως η οικογένεια απαρτίζεται και από τους γιους της Gryla και του τεμπέλη άντρα της, Leppaludi, τους λεγόμενους Yule Lads, που στη σύγχρονη εκδοχή του μύθου είναι οι βοηθοί του Αϊ Βασίλη. Αυτοί οι 13 γιοι λοιπόν κατεβαίνουν ένας ένας στην πόλη 13 μέρες πριν από τα Χριστούγεννα και αφήνουν δώρα στα παπούτσια των υπάκουων παιδιών. Οσο για τους άτακτους μπόμπιρες, ίσως βρουν καμιά σάπια πατάτα στα δικά τους!
Μεξικό – Αγια Νύχτα με «γεύση» από ραπανάκια
Στην Οαχάκα του Μεξικού οι αγρότες την περίοδο της αποικιοκρατίας άρχισαν να κάνουν «γλυπτική» σε ραπανάκια, για να προσελκύσουν πελάτες στη χριστουγεννιάτικη αγορά που γινόταν κάθε χρόνο στις 23 Δεκεμβρίου. Ηταν τόσο ταλαντούχοι όμως, ώστε άρχισαν να συναγωνίζονται μεταξύ τους για το καλύτερο γλυπτό. Κάπως έτσι, το 1897 καθιερώθηκε ένας επίσημος διαγωνισμός ραπανο-γλυπτικής, που πλέον προσελκύει εκατοντάδες διαγωνιζόμενους και χιλιάδες επισκέπτες. Η «Νύχτα των Ραπανιών» (Noche de Rabanos) λαμβάνει χώρα στην Plaza de la Constitución το απόγευμα της 23ης Δεκεμβρίου, με τον παραδοσιακό διαγωνισμό να έχει πλέον εμπλουτισθεί με συνθέσεις από άνθη αμάραντου ή φύλλα καλαμποκιού. Στο πλαίσιό του παρατίθεται παραδοσιακό γεύμα με λαχανικά, ψάρια και, βέβαια, τα απαραίτητα ραπανάκια.
Τζαμάικα – άνθρωποι και διάβολοι
Τα Χριστούγεννα στην Τζαμάικα γιορτάζονται με πολλά πάρτι και φεστιβάλ. Ανάμεσα όμως στις χαρούμενες μουσικές, τα πολύχρωμα φρούτα και τα κέικ με ρούμι, ξεπετάγεται ο μαύρος διάβολος που σπέρνει τον τρόμο στα παιδιά και όχι μόνο. Τον συνοδεύουν συνήθως μια κοιλαρού γυναίκα, ο αλογοκέφαλος, ο βοϊδοκέφαλος και ο πολύχρωμος Pitchy Patchy. Πρόκειται για την παρέλαση του Junkanoo, με ρίζες στην πλούσια αφρικανική κληρονομιά της χώρας. Κάποιοι λένε ότι η γιορτή πήρε το όνομά της από τον John Canoe, όπως ήταν το ευρωπαϊκό όνομα ενός πολεμιστή, αρχηγού φυλής στην Γκάνα τον 18ο αιώνα. Αλλοι θεωρούν ότι προέρχεται από εσφαλμένη προφορά της γαλλικής φράσης «gens inconnu» – άγνωστοι άνθρωποι. Οπως κι αν έχει, πρόκειται για μια από τις παλαιότερες παραδόσεις του νησιού, που επιτρεπόταν να τη γιορτάζουν και οι Αφρικανοί σκλάβοι. Εκτός από την παρέλαση με τους τρομαχτικούς μασκαράδες, η γιορτή έχει άφθονη μουσική με περίεργα όργανα, όπως κέρατα αγελάδας, κοχύλια, τρίφτες, πιρούνια κ.ά.
Γροιλανδία – Αντιστροφή ρόλων
Στα χωριά των ιθαγενών Ινουίτ της Γροιλανδίας τα χριστουγεννιάτικα δέντρα είναι συνήθως ξύλινα και στολισμένα με βρύα. Τα σπίτια στολίζονται επίσης με φωτεινά αστέρια στα παράθυρα, ενώ τα παραδοσιακά δώρα είναι μοντέλα έλκηθρων, γάντια και παντόφλες από δέρμα φώκιας. Το χριστουγεννιάτικο τραπέζι περιλαμβάνει συνήθως Mattak, δηλαδή δέρμα φάλαινας με μια λωρίδα λίπους που λέγεται ότι έχει γεύση φρέσκιας καρύδας, και Kiviak,ωμή σάρκα μικρών πουλιών που έχουν καλυφθεί ολόκληρα σε δέρμα φώκιας για αρκετούς μήνες, μέχρι να φτάσουν σε προχωρημένο στάδιο αποσύνθεσης. Επίσης οι Ινουίτ, που διατήρησαν πολλές από τις παραδόσεις τους καθώς υιοθετούσαν χρόνο με τον χρόνο πτυχές της χριστιανικής γιορτής, έχουν έθιμο την ημέρα των Χριστουγέννων να αντιστρέφουν τους παραδοσιακούς ρόλους, φροντίζοντας οι άνδρες τις γυναίκες.
