Μάχη κολοσσών για την τεχνητή νοημοσύνη

Ρουμπίνα Σπάθη

Μπορεί ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ, ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος του Facebook, να έχει ρίξει το βάρος στα παράτολμα σχέδιά του για το «μετασύμπαν», όμως την τελευταία δεκαετία το πραγματικά καυτό καινούργιο μέτωπο του ανταγωνισμού ανάμεσα στους τεχνολογικούς κολοσσούς είναι ο ανταγωνισμός για την κυριαρχία στην τεχνητή νοημοσύνη. Κι ενώ έως τώρα η κόντρα σοβούσε σχετικά αθόρυβα, μέσα στην εβδομάδα εκδηλώθηκε ηχηρά με την επίσημη πλέον παρουσίαση ενός συστήματος τεχνητής νοημοσύνης της Microsoft που απειλεί να επισκιάσει την Google και να της αποσπάσει ενδεχομένως την πρωτοκαθεδρία στην αναζήτηση στο Ιντερνετ. Τόσο η Google όσο και η Meta του Ζούκερμπεργκ αλλά και πολλές μικρές εταιρείες υψηλής τεχνολογίας ετοιμάζουν ή έχουν ήδη ετοιμάσει, έστω και ατελώς, τη δική τους εκδοχή μιας τέτοιας εφαρμογής. Η Microsoft, όμως, φαίνεται πως τις «έπιασε στον ύπνο», όπως πριν από χρόνια πιάστηκε η ίδια όταν η Google προσέφερε την επιτυχέστερη και δημοφιλέστερη μηχανή πλοήγησης στο Ιντερνετ.

Η εφαρμογή τεχνητής νοημοσύνης ChatGPT, δημιούργημα της μικρής νεοφυούς OpenAI την οποία χρηματοδοτεί η Microsoft με 20 δισ. δολ., παρουσιάστηκε επισήμως μέσα στην εβδομάδα από τον διευθύνοντα σύμβουλο της εταιρείας, Σάτια Ναντέλα. Ηταν, ωστόσο, ήδη γνωστή στους μανιώδεις του είδους, καθώς είχε διατεθεί στο Ιντερνετ από τον Νοέμβριο και είχε ήδη κατακτήσει με τις πρώτες εκτιμήσεις κάπου 100 εκατομμύρια εγγεγραμμένους χρήστες που κυριολεκτικά μαγεύτηκαν από τις αδιανόητες δυνατότητές της. Το σύστημα ChatGPT έχει τη δυνατότητα να συντάσσει κείμενο, ακαδημαϊκές εργασίες, στίχους και ποιήματα, τραγούδια, εικόνες, να απαντάει σε ερωτήσεις επιστημονικού ή άλλου περιεχομένου, και ουσιαστικά να συνομιλεί με τον χρήστη του.

Η ταχύτατη εξάπλωσή του έχει κυριολεκτικά προκαλέσει αναστάτωση στα πανεπιστήμια, με τους καθηγητές να εκπονούν σχέδια για το πώς θα αποτρέψουν τους φοιτητές τους από μια εξαιρετικά εξελιγμένη εκδοχή της παραδοσιακής «αμαρτίας» φοιτητών και μαθητών: από το να τους παρουσιάσουν κάποιο πόνημα του ChatGPT, απολύτως πλαστό, αντί για δικές τους εργασίες. Σημειωτέον ότι το Τμήμα Πληροφορικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το υπέβαλε στην ίδια εξέταση με τους φοιτητές και του έδωσε άριστα.

Πρωτίστως, όμως, στον κόσμο των τεχνολογικών κολοσσών το ChatGPT τείνει, προς το παρόν τουλάχιστον, να φέρει κυριολεκτικά «τα πάνω κάτω». Απειλεί να ανατρέψει την πρωτοκαθεδρία της Google καθώς η Microsoft το ενσωματώνει στις δυνατότητες του Bing, της δικής της μηχανής πλοήγησης στο Ιντερνετ, και ενδέχεται να υπερισχύσει της μηχανής της Google. Είναι ενδεικτικό ότι για τους περισσότερους χρήστες του Ιντερνετ ακόμη και η ονομασία Bing είναι σχεδόν άγνωστη ή τουλάχιστον ξεχασμένη, καθώς εδώ και τουλάχιστον 20 χρόνια η μηχανή αναζήτησης της Microsoft έρχεται δεύτερη και με μεγάλη απόσταση μετά τη μηχανή αναζήτησης της Google. Ως γνωστόν, η μηχανή της Google έχει γίνει πλέον σε τέτοιο βαθμό συνώνυμη της αναζήτησης στο Ιντερνετ ώστε έχει δημιουργήσει το σχετικό ρήμα. Μέσα στην εβδομάδα, πάντως, η Google παρουσίασε τη δική της εκδοχή του ChatGPT, το Bard, και σε αντίθεση με τη Microsoft, δεν τα πήγε καλά.

Το λάθος της αυτοκρατορίας

Βλέποντας την απροσδόκητη επιτυχία που σημείωσε η Microsoft με το ChatGPT της OpenAI, η Google έκανε το λάθος να βιαστεί. Ή ίσως στάθηκε απλώς κάπως άτυχη. Επί δύο μήνες το ChatGPT μονοπωλούσε το ενδιαφέρον και μία ημέρα πριν από την επίσημη παρουσίασή του από τη Microsoft η εταιρεία της πλέον δημοφιλούς μηχανής πλοήγησης στο Ιντερνετ έσπευσε να παρουσιάσει τη δική της εκδοχή: το σύστημα τεχνητής νοημοσύνης Bard.

Το Bard έκανε όμως λάθος και ίσως η μεγάλη ατυχία της Google ήταν πως το λάθος έγινε στο διαφημιστικό σποτάκι που προηγήθηκε της επίσημης παρουσίασης. Το εντόπισε, έτσι, το Reuters και σχεδόν προκατέλαβε τις εντυπώσεις επενδυτών και κοινού που παρακολούθησαν την επίσημη παρουσίαση και αντέδρασαν σχεδόν αδιάφορα, σε αντίθεση με τον ενθουσιασμό που προκάλεσε μία ημέρα αργότερα η Microsoft παρουσιάζοντας το ήδη εξαιρετικά δημοφιλές ChatGPT. Στη διαφήμιση το Bard καλείται να παραθέσει τις ανακαλύψεις του διαστημικού τηλεσκοπίου Τζέιμς Γουέμπ, για τις οποίες να μπορεί να μιλήσει κάποιος σε ένα παιδί εννέα ετών. Για την ακρίβεια, η ερώτηση ήταν «για ποιες ανακαλύψεις του τηλεσκοπίου Τζέιμς Γουέμπ μπορώ να μιλήσω στον εννιάχρονο γιο μου και να προκαλέσω το ενδιαφέρον του;». Το Bard έδωσε σειρά απαντήσεων, κάποιες εκ των οποίων μπορούν να θεωρηθούν όχι απλώς επιτυχείς αλλά και εύστοχα διατυπωμένες για να γίνουν αντιληπτές και ενδιαφέρουσες. Εδωσε, όμως, και μία απολύτως ατυχή, καθώς έμοιαζε να υπονοεί ότι το τηλεσκόπιο τράβηξε φωτογραφίες από έναν πλανήτη έξω από το ηλιακό μας σύστημα.

Σε αντίθεση, άλλωστε, με τη Microsoft, που από τον Νοέμβριο διαθέτει στο κοινό το σύστημα ChatGPT και ήδη κυκλοφορεί τη νέα εκδοχή του Bing με ενσωματωμένη τη νέα τεχνολογία, η Google δείχνει να καθυστερεί. Στην παρουσίασή της δεν έδωσε λεπτομέρειες για το πώς και πότε το Bard θα ενσωματωθεί στη βασική αναζήτησή της. Οπως σχολίασε στο Reuters ο Τζιλ Λουρία, αναλυτής θεμάτων λογισμικού στην D.A. Davidson, «η Google ήταν η ηγετική δύναμη στην τεχνητή νοημοσύνη εδώ και χρόνια, αλλά την πήρε ο ύπνος και άργησε να εφαρμόσει την τεχνολογία αυτήν στη μηχανή της αναζήτησης στο Ιντερνετ». Εν ολίγοις, βρισκόταν ένα βήμα πίσω από τη Microsoft εξαιτίας αυτής της καθυστέρησης και πάνω στη βιασύνη της να ανταγωνιστεί, έκανε λάθος και βρέθηκε περισσότερα βήματα πίσω.

Επενδύσεις πολλών δισεκατομμυρίων από τη Meta

Των Κεϊντ Μετζ και Μαϊκ Ισαακ
The New York Times

Δύο εβδομάδες προτού εμφανιστεί στο Ιντερνετ και καταπλήξει τον κόσμο το ChatGPT, η Meta, μητρική των Facebook, WhatsApp και Instagram, παρουσίασε τo δικό της chatbot, όπως αποκαλείται στη σχετική ορολογία αυτή η εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης.

Ονομάζεται Galactica και έχει σχεδιασθεί για επιστημονική έρευνα. Μπορεί να συντάσσει στιγμιαία άρθρα, να λύνει μαθηματικά προβλήματα, να παράγει κωδικούς υπολογιστών και να περιγράφει εικόνες. Εκανε λάθη και όταν ένας χρήστης τού έθεσε το ερώτημα ποιος κυβερνάει στη Σίλικον Βάλεϊ, το Galactica απάντησε «ο Στιβ Τζομπς». Σε αντίθεση, όμως, με το ChatGPT, που είχε επίσης κάνει κάποια λάθη, το Galactica δέχθηκε χιονοστιβάδα από διαμαρτυρίες και επικρίσεις για τα λάθη του. Μόλις τρεις ημέρες αργότερα, η εταιρεία απέσυρε το Galactica από το Ιντερνετ, καθώς είχε ήδη κατηγορηθεί εις το έπακρον για παραπληροφόρηση και δημοσίευση εκδηλώσεων μίσους μέσω των εφαρμογών της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Επί σχεδόν μία δεκαετία, η Meta δαπανά δισεκατομμύρια δολάρια για να εκπονήσει νέα προϊόντα τεχνητής νοημοσύνης. Ο διευθύνων σύμβουλός της, Μαρκ Ζούκερμπεργκ, έχει από το 2013 θέσει στόχο για τη Meta την ανάδειξή της σε ηγετική δύναμη στον τομέα. Η εταιρεία έχει προσλάβει εκατοντάδες κορυφαίους ερευνητές της τεχνητής νοημοσύνης, μεταξύ των οποίων και τον δόκτορα Λε Κουν. Εχει δαπανήσει εκατοντάδες εκατ. δολ. στον τεράστιο όγκο ενέργειας που χρειάζονται οι υπολογιστές για να φτιάξουν συστήματα τεχνητής νοημοσύνης. Και όμως η Meta έχει μείνει προς το παρόν έξω από το παιχνίδι τώρα που η Σίλικον Βάλεϊ ζει στον πυρετό της «δημιουργικής τεχνητής νοημοσύνης», όπως αποκαλούνται οι τεχνολογίες αυτές που παράγουν μόνες τους κείμενο, εικόνες και γενικώς υλικό επικοινωνίας.

Την κεντρική θέση τώρα καταλαμβάνει η OpenAI, παρά το γεγονός ότι τόσο η Meta όσο και πολλές άλλες εταιρείες έχουν παρουσιάσει αντίστοιχες δικές τους τεχνολογίες. Κάποιες έσπευσαν να μπουν άτσαλα στο παιχνίδι. Η Meta, όμως, είχε ήδη δεχθεί πλήγμα στη φήμη της ως τεχνολογικού κολοσσού όταν κατηγορήθηκε για διασπορά ψευδών πληροφοριών, όπως τόνισε προσφάτως ο δόκτωρ Λε Κουν. Δεδομένης δε της ευθύνης της προς τα δισεκατομμύρια των χρηστών της, δεν μπορούσε να επιτρέψει να κυκλοφορεί ένα chatbot που έδινε λανθασμένες και μεροληπτικές πληροφορίες. Οπως επισήμανε ο Σιράγκ Σαχ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον, που έχει μελετήσει τα λάθη τεχνολογιών όπως τα Galactica και ChatGPT, «η OpenAI και κάποιες άλλες μικρές εταιρείες είναι σε θέση να έχουν καλύτερη αντιμετώπιση και να πιστωθούν την επιτυχία να παρουσιάσουν κάτι τέτοιο όπως το ChatGPT και δεν πρόκειται να δεχθούν το ίδιο είδος επικρίσεων».

Εξάλλου, τα τελευταία χρόνια η Meta έχει επικεντρωθεί σε μιαν άλλη σφαίρα της τεχνολογίας: τον αναδυόμενο κόσμο του λεγόμενου «μετασύμπαντος», που ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ πιστεύει πως είναι το καινούργιο. Βραχυπρόθεσμα, είναι αμφίβολο αν η εταιρεία του είναι σε θέση να προσφέρει προϊόντα δημιουργικής τεχνητής νοημοσύνης με όσες υπηρεσίες διαθέτει σήμερα και κατά τρόπο που να αποσπάσει το ενδιαφέρον του κοινού. Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, ότι δεν προσπαθεί. Αντιθέτως ο Ζούκερμπεργκ ασχολείται ενεργά με τις σχετικές πρωτοβουλίες και συγκαλεί σύσκεψη κάθε εβδομάδα με τους ερευνητές τεχνητής νοημοσύνης της εταιρείας του.

Σάτια Ναντέλα

Παρουσιάζοντας την τεχνολογία του συστήματος τεχνητής νοημοσύνης ChatGPT και ανακοινώνοντας την ενσωμάτωσή του στη μηχανή ανίχνευσης της Microsoft, ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας τόνισε πως «αρχίζει σήμερα μια κούρσα ως προς το τι μπορεί να περιμένει κανείς» και προέβλεψε πως «αυτή η τεχνολογία θα μεταβάλει σημαντικά όσες κατηγορίες λογισμικού γνωρίζουμε».

100 δισ. δολ. έχασε η Google από τη χρηματιστηριακή αξία της εξαιτίας του λάθους που έκανε το Bard στο διαφημιστικό σποτάκι.

Σουντάρ Πιτσάι

Επιχειρώντας να δικαιολογήσει την αργοπορία της Google ως προς την παρουσίαση του Bard, δικής της εκδοχής του ChatGPT, ο διευθύνων σύμβουλος της δημοφιλέστερης μηχανής πλοήγησης στο Ιντερνετ τόνισε πως «η Google έχει δεσμευθεί να αναπτύξει την τεχνητή νοημοσύνη υπεύθυνα» και προσέθεσε πως «είναι κρίσιμο να φέρουμε την εμπειρία αυτών των μοντέλων στον κόσμο με τολμηρό, αλλά υπεύθυνο τρόπο».

20 δισ. δολ., τουλάχιστον, έχει επενδύσει η Microsoft στη μικρή νεοφυή OpenAI που ανέπτυξε το σύστημα τεχνητής νοημοσύνης ChatGPT.

Μαρκ Ζούκερμπεργκ

Παρά τις δυσκολίες της Meta σε ό,τι αφορά την Galactica, δική της εκδοχή του ChatGPT, και την προσπάθειά της να ανταγωνιστεί τη Microsoft, ο διευθύνων σύμβουλός της υπογράμμισε πως «ένας από τους στόχους της εταιρείας είναι να βασιστεί στην έρευνά της για να αναδειχθεί σε ηγετική δύναμη στη δημιουργική τεχνητή νοημοσύνη».