Kathimerini.gr
Γιάννης Παπαδόπουλος
«Φανταστείτε έναν κόσμο στον οποίο θα μπορείτε να διαβάσετε τα μυαλά των ανθρώπων». Με αυτή τη φράση η αμερικανική διαφημιστική εταιρεία Cox Media Group ξεκινούσε το κείμενο προώθησης της τεχνολογίας «Active Listening». Όπως υποστήριζε, μέσω της «ενεργού ακρόασης» θα μπορούσε να «κρυφακούσει» συνομιλίες χρηστών κινητών τηλεφώνων και άλλων έξυπνων συσκευών και με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης να δημιουργήσει στοχευμένες διαφημίσεις για τους πελάτες της. Με την τεχνολογία της, όπως ανέφερε, ακόμη και οι «ψίθυροι των καταναλωτών» μετατρέπονται σε εργαλείο για να κατακτήσει μια εταιρεία την τοπική αγορά.
Το επίμαχο κείμενο που περιέγραφε σε πολύ γενικές γραμμές τη λειτουργία του «Active Listening» αναρτήθηκε στο Διαδίκτυο στις 28 Νοεμβρίου 2023. Κατέβηκε όμως λίγες εβδομάδες αργότερα, όταν η ιστοσελίδα 404 Media, η οποία ειδικεύεται σε θέματα τεχνολογίας, αποκάλυψε τις προθέσεις της διαφημιστικής εταιρείας. Ιχνη του υπάρχουν μέχρι και σήμερα στον κυβερνοχώρο. Ακολούθησαν πρόσφατα και άλλες αποκαλύψεις από την 404 Media για το ίδιο ζήτημα, μεταξύ των οποίων και μια εταιρική παρουσίαση της Cox Media Group στην οποία αναφέρεται ότι το Facebook, η Google και η Amazon βρίσκονται εδώ και χρόνια στο πελατολόγιό της.
Οι ισχυρισμοί της διαφημιστικής εταιρείας, αλλά και ο ασαφής τρόπος με τον οποίο προωθούσε τη νέα τεχνολογία της, επανέφεραν στο προσκήνιο το ερώτημα για το εάν –και πότε ή πόσο– μας ακούν τα κινητά μας τηλέφωνα και καταγράφουν λέξεις, φράσεις ή συζητήσεις που θα μπορούσαν έπειτα να αξιοποιηθούν για διαφημιστικούς σκοπούς.
Το θέμα δεν απασχολεί για πρώτη φορά. Στο παρελθόν, κυρίως λόγω έλλειψης τεκμηρίων, αντίστοιχες υποθέσεις αντιμετωπίζονταν ακόμη και ως θεωρία συνωμοσίας. Σύμφωνα με τον αντίλογο, υπάρχουν ήδη άλλες, πιο αποδοτικές μέθοδοι άντλησης δεδομένων από τη συνολική διαδικτυακή μας παρουσία που επαρκούν για να σκιαγραφηθεί το πιθανό καταναλωτικό μας προφίλ. Ακόμη θεωρείται ότι θα ήταν ασύμφορη και ενεργοβόρος για την μπαταρία μιας συσκευής η αδιάκοπη λειτουργία ενός λογισμικού συλλογής ηχητικών δεδομένων.
Σε παλαιότερη δήλωσή της με αφορμή τις αποκαλύψεις για το «Active Listening», η Cox Media Group διευκρίνισε ότι δεν άκουγε τις συνομιλίες πολιτών. Υποστήριξε ότι λάμβανε από άλλους παρόχους ανωνυμοποιημένα και κρυπτογραφημένα δεδομένα τα οποία έπειτα αξιοποιούνται για την τοποθέτηση διαφημίσεων. Η Meta, διαχειρίστρια εταιρεία του Facebook, έχει δηλώσει ότι επανεξετάζει τη συνεργασία της με την αμερικανική διαφημιστική εταιρεία για να διαπιστώσει εάν υπήρξε παραβίαση των όρων λειτουργίας της.
Σε κάθε περίπτωση, ειδικοί συνιστούν προσοχή στους χρήστες σχετικά με τις εφαρμογές που κατεβάζουν. Το 2017, σύμφωνα με ρεπορτάζ των Νew York Times, περισσότερα από 250 παιχνίδια που ήταν διαθέσιμα στο Google Play χρησιμοποιούσαν ένα λογισμικό το οποίο μπορούσε να καταγράψει τα ηχητικά σήματα που εξέπεμπαν τηλεοπτικές διαφημίσεις και προγράμματα. Επειτα αξιοποιούσαν αυτά τα δεδομένα για εξατομικευμένες διαφημίσεις.
«Αν ο χρήστης της εφαρμογής έχει αποδεχθεί τους όρους που επιτρέπουν την πρόσβαση στο μικρόφωνο και την κάμερα, τις επαφές, τις φωτογραφίες του κινητού του, δίνει την άδεια ουσιαστικά να μπορεί η εφαρμογή –και στις περισσότερες περιπτώσεις και οι εταιρείες με τις οποίες συνεργάζεται που μπορεί να είναι από 200 έως και 1.200– να αντλεί προσωπικά δεδομένα από το κινητό μας», λέει στην «Κ» η Λαμπρινή Γυφτοκώστα, διευθύντρια δικαιωμάτων του ανθρώπου και τεχνητής νοημοσύνης στη μη κυβερνητική οργάνωση Homo Digitalis. Οπως προσθέτει η ίδια, οι χρήστες μέσω των ρυθμίσεων ιδιωτικότητας στα κινητά τους μπορούν «να περιορίσουν τον χρόνο που συλλέγουν οι εφαρμογές τέτοιου είδους πληροφορίες, επιλέγοντας, “πρόσβαση μόνο όταν χρησιμοποιώ την εφαρμογή” ή σε άλλες περιπτώσεις “ποτέ”, αντί του “συνέχεια”».
Γενική αναφορά
«Εάν κανείς ανοίξει τις ρυθμίσεις του smartphone του, δει σε ποιες εφαρμογές έχει δώσει συγκατάθεση να χρησιμοποιούν το μικρόφωνό του, και μετά ρίξει μια ματιά στις πολιτικές απορρήτου των εφαρμογών αυτών, θα εκπλαγεί δυσάρεστα», επισημαίνει ο Λευτέρης Χελιουδάκης, συνιδρυτής της Homo Digitalis. Φέρνει ως παράδειγμα το Instagram, το οποίο αναφέρει με πολύ γενικό τρόπο στην πολιτική δεδομένων ότι συλλέγει τις πληροφορίες που οι χρήστες του επιτρέπουν να λαμβάνει μέσω των ρυθμίσεων του κινητού τους (όπως δυνατότητα πρόσβασης στο άλμπουμ φωτογραφιών, την κάμερα ή το μικρόφωνο) για μία σειρά από σκοπούς, στους οποίους συμπεριλαμβάνεται η παροχή εξατομικευμένων διαφημίσεων. Δεν γίνεται, όμως, σαφής αναφορά για το πότε και με ποιον τρόπο χρησιμοποιούνται τα δεδομένα του μικροφώνου, πότε μπορεί να ενεργοποιείται, ποιες λέξεις-κλειδιά ενδεχομένως συλλέγονται, για πόσο διατηρούνται τα δεδομένα. «Εχει μεγάλη σημασία η ποιότητα των πληροφοριών που παρέχονται σχετικά με τον σκοπό της συγκατάθεσης, ενώ έχουν επίσης μεγάλη σημασία και οι εύλογες προσδοκίες του μέσου χρήστη. Δεν νομίζω ότι κάποιος χρήστης όταν ενεργοποιεί το μικρόφωνό του για να στείλει ένα ηχητικό μήνυμα στο Instagram, αντιλαμβάνεται ότι παρέχει πρόσβαση στο μικρόφωνό του σε ένα τόσο γενικό πλαίσιο», τονίζει.
