Του Βασίλη Νέδου
Ο κίνδυνος επέκτασης της πολεμικής κρίσης στη Μέση Ανατολή, αλλά και η οικονομική κατάσταση του πιο σημαντικού πυλώνα σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή, δηλαδή της Αιγύπτου, αποτελούν τα δύο βασικά σημεία στα οποία έχει εστιάσει η ελληνική διπλωματία, σε μια φάση όπου από τη Μεσόγειο μέχρι το Πακιστάν ανοίγουν διαρκώς νέα μέτωπα.
Στον κίνδυνο εξάπλωσης της κρίσης η Αθήνα δεν μπορεί να κάνει και πολλά πράγματα, παρά μόνον να είναι παρούσα στην περιοχή, καθώς ο ρόλος της Ελλάδας γίνεται αποδεκτός ως γενικά εποικοδομητικός σε αντίθεση –για παράδειγμα– με χώρες της Ε.Ε. όπως η Γερμανία (κυρίως η ρητορική της υπουργού Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ), η Τσεχία, η Ουγγαρία και η Αυστρία που θεωρούνται υπερβολικά μονομερείς και ως εκ τούτου αντιπαραγωγικές στην παρούσα φάση.
Στην Αθήνα θεωρείται κρίσιμης σημασίας να μην καταρρεύσει ο Λίβανος, ενδεχόμενο το οποίο απεύχονται, βεβαίως, όλοι οι εταίροι. Παραμένει, επίσης, ο φόβος για την πιθανότητα να δημιουργηθεί κάποιο νέο προσφυγικό κύμα, ιδιαίτερα μετά την άνοιξη και εφόσον η κατάσταση στη Γάζα παραμένει ανυπόφορη για τον πληθυσμό που έχει εγκλωβιστεί (στην Αθήνα μεταφέρθηκε κατά τις πρόσφατες επισκέψεις του υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη στο Αμμάν και το Κάιρο ότι 70% της Λωρίδας της Γάζας είναι πλέον ισοπεδωμένο).
Ένα από τα βασικά προβλήματα είναι, ακόμη, ότι οι συζητήσεις περί ανθρωπιστικής βοήθειας είναι στην πραγματικότητα ξεπερασμένες, αφενός διότι μικρό τμήμα αυτής κατορθώνει να φτάσει στον στόχο της (καθώς το πέρασμα της Ράφα είναι πολύ μικρό), αφετέρου διότι οι πραγματικές ανάγκες δεν μπορούν να καλυφθούν ακόμη και αν η βοήθεια αυτή αυξανόταν κατακόρυφα. Προβληματικός είναι επίσης ο λεγόμενος «κυπριακός διάδρομος» μεταφοράς ανθρωπιστικής βοήθειας, ο οποίος είναι επί της ουσίας σχεδόν ανενεργός.
Ένας από τους ρόλους που διαδραματίζει αυτή τη στιγμή η Αθήνα είναι εκείνος της σύνδεσης των κρίσιμων χωρών της περιοχής. Τη Δευτέρα θα βρεθούν στις Βρυξέλλες οι υπουργοί Εξωτερικών Αιγύπτου, Σαουδικής Αραβίας και Ιορδανίας (μαζί) στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων (ΣΕΥ) της Ε.Ε., ενώ νωρίτερα θα έχει μιλήσει και ο Ισραηλινός συνάδελφός τους και μετά το ΣΕΥ με τους Ευρωπαίους υπουργούς θα μιλήσει και ο Παλαιστίνιος.
Για την Ελλάδα, πέρα από την προφανή ανησυχία για τις ορατές επιπτώσεις του πολέμου, η πλέον σημαντική παράμετρος αφορά τη σταθερότητα της Αιγύπτου. Ο κ. Γεραπετρίτης ήδη πριν από λίγες ημέρες εξέφρασε στον υπουργό Εξωτερικών της Αιγύπτου, Σάμεχ Σούκρι, την αμέριστη στήριξη της Αθήνας, ο οποίος με τη σειρά του περιέγραψε δημοσίως την Ελλάδα ως τον πλέον σταθερό υποστηρικτή της Αιγύπτου στην Ε.Ε.
Τι ακριβώς συμβαίνει; Η κρίση στην Ερυθρά Θάλασσα έχει οδηγήσει πολλές ναυτιλιακές εταιρείες στην απόφαση παράκαμψης της διώρυγας του Σουέζ, γεγονός που έχει προκαλέσει τεράστιο πλήγμα στην αιγυπτιακή οικονομία. Τα έσοδα από την εμπορική κίνηση μέσω του Σουέζ είναι πολύ σημαντικά για την αιγυπτιακή οικονομία, η οποία –εφόσον η κρίση συνεχιστεί– μπορεί να οδηγηθεί ακόμη και στον κίνδυνο κατάρρευσης. Γι’ αυτό και η Αθήνα υποστηρίζει με ένταση την ανάγκη να υπάρξει οικονομική βοήθεια από την Ε.Ε. προς την Αίγυπτο, αλλά και την αναμενόμενη προσφυγή του Καΐρου στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ). Η Αίγυπτος αποτελεί παράγοντα καίριας σημασίας για την περιφερειακή σταθερότητα και στην Αθήνα δεν θέλουν ούτε να φαντάζονται τι μπορεί να συμβεί σε περίπτωση που καταρρεύσει η κυβέρνηση του Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι.
Την ίδια στιγμή, η Αθήνα παρακολουθεί τις συζητήσεις για την πιθανότητα εξεύρεσης πολιτικής λύσης. Έχει γίνει απολύτως σαφές ότι η διάδοχη κατάσταση στην Παλαιστινιακή Αρχή πρέπει να είναι σοβαρή, προκειμένου να ξεπεραστεί η αναξιοπιστία του Αμπού Αμπάς, ο οποίος δεν γίνεται αντιληπτός ως εναλλακτική λύση από καμία πλευρά.
Πρόκειται, βεβαίως, για μια αμιγώς αραβική υπόθεση, στην οποία απαιτείται, ωστόσο, η υποστήριξη από τους Αμερικανούς, που αποτελούν και τον μοναδικό παράγοντα που είναι ικανός να ασκήσει αποτελεσματική πίεση προς το Ισραήλ. Ο βασιλιάς της Ιορδανίας Αμπντάλα Β΄ αναμένεται να μεταβεί προς τα τέλη του μηνός ή τις αρχές Φεβρουαρίου στην Ουάσιγκτον, προκειμένου να συζητήσει τις δυνατότητες που υπάρχουν για πολιτική λύση. Αποτελεί, βεβαίως, έναν ακόμη παράγοντα δυσκολίας ότι πλέον από την αραβική πλευρά δεν γίνεται λόγος για κάποια αργόσυρτη ειρηνευτική διαδικασία, αλλά για «λύση πακέτο» που θα περιλαμβάνει τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους, προκειμένου όλη αυτή η προσπάθεια να έχει κάποιο νόημα.
Η αποστολή
Εν τω μεταξύ, στην Αθήνα γίνονται οι απαραίτητες προετοιμασίες προκειμένου, ενδεχομένως και εντός των επομένων δύο εβδομάδων, κατάλληλα οπλισμένη φρεγάτα του Πολεμικού Ναυτικού (ΠΝ) να ενταχθεί στην επιχείρηση «Prosperity Guardian» για την προστασία της ναυσιπλοΐας από το Σουέζ μέχρι τον κόλπο του Αντεν, όπου το τελευταίο χρονικό διάστημα έχουν πληθύνει οι επιθέσεις των ανταρτών Χούθι. Δεδομένης της πολιτικής πλαισίωσης της επιχείρησης από την Ε.Ε. και της συμμετοχής από σημαντικές ευρωπαϊκές χώρες, η Αθήνα δεν προβληματίζεται για την υποδοχή που θα έχει η απόφαση από την κοινή γνώμη. Βεβαίως, η αποστολή φρεγάτας στην Ερυθρά Θάλασσα είχε συμφωνηθεί σε προηγούμενη φάση και με τους Αμερικανούς, οι οποίοι εκ των πραγμάτων θα σηκώσουν το μεγαλύτερο επιχειρησιακό βάρος.
