Του Απόστολου Κουρουπάκη
Γιατί επιστρέφουν οι Λεσβίες; Ρώτησα την Εβίτα Ιωάννου, που σκηνοθετεί την παράσταση «5 Lesbians Eating a Quiche» ή ελληνιστί «5 λεσβίες τρώνες κις», των Andrew Hobgood και Evan Linder, αφού θυμάμαι πως ελάχιστες άλλες παραστάσεις έχουν καταφέρει να «επιβιώσουν» για παραπάνω από μία σεζόν, ή να έχουν επιστρέψει για τόσα επαναλαμβανόμενα ανεβάσματα. Στην παράσταση παίζουν οι ηθοποιοί Νάγια Αναστασιάδου, Έλενα Καλλινίκου, Λουκία Πιερίδου, Νιόβη Χαραλάμπους και Γιολάντα Χριστοδούλου. Όπως λέει η Εβίτα, η παράσταση επιστρέφει στη σκηνή κάθε χρόνο, αποδεικνύοντας τη διαχρονική της απήχηση και τη μοναδική της ικανότητα να συνδέει ένα ποικιλόμορφο κοινό, ηλικιακά από 20 έως 80 χρονών και από διαφορετικά υπόβαθρα. «Το κοινό την αγάπησε φανατικά, με θεατές να επιστρέφουν για τέταρτη και πέμπτη φορά» και σε τι οφείλεται αυτή η επιτυχία, Εβίτα; Διότι και στην Κύπρο, αλλά και στην Αθήνα, το κοινό την αγάπησε: «Η επιτυχία της οφείλεται στη φρεσκάδα, την ανατρεπτική προσέγγιση και το χιούμορ της, που συνδέει θεατές, χωρίς να γίνεται διδακτική ή μελοδραματική. Αντί να διδάσκει, η παράσταση προκαλεί τους θεατές να γελάσουν και να αποδεχθούν την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης φύσης. Το χιούμορ και ο αυτοσαρκασμός γίνονται εργαλεία απελευθέρωσης, προσφέροντας μια νέα οπτική στις παραδοσιακές αφηγήσεις. Αντίθετα τα στερεότυπα ανατρέπονται δημιουργώντας μια νέα αφήγηση και δραματουργία το ίδιου του κειμένου».
Η υπόθεση
«Με φαινομενικά απλή υπόθεση –πέντε γυναίκες συγκεντρώνονται το 1956 σε έναν ετήσιο διαγωνισμό quiche– η παράσταση θίγει θέματα ταυτότητας και κοινωνικών στερεοτύπων με τρόπο που προκαλεί γέλιο, σκέψη και αμφισβήτηση. Στο έργο βλέπουμε πέντε δυναμικές λεσβίες, οι οποίες δεν πονάνε, δεν ζουν έναν ανεκπλήρωτο έρωτα, δεν υποφέρουν, όπως έχουμε συνηθίσει στις queer αφηγήσεις», μού λέει η Εβίτα και σημειώνει πως «ο ηθοποιός και ο σκηνοθέτης πρέπει να επικοινωνούν με το κοινό. Το θέατρο πρέπει να έχει λαϊκότητα, να είναι προσβάσιμο σε όλους, από έναν καθηγητή μέχρι κάποιον που δεν έχει μορφωθεί, και να τους αγγίζει το ίδιο. Δεν πρέπει να είναι κάτι που καταλαβαίνεις μόνο μέσω της σκέψης, αλλά κάτι που το αισθάνεσαι. Όταν η πρόθεση του καλλιτέχνη είναι αληθινή και καθαρή, τότε μπορείς να κερδίσεις και τον πιο δύσκολο θεατή», και ίσως και σε αυτά να είναι το κλειδί της επιτυχίας της παράστασης: «Θυμάμαι πολλές φορές να έρχονται θεατές με πολύ αρνητική διάθεση και μέσα σε μισή ώρα, τους βλέπεις να γελάνε. Υπάρχει αυτή η αίσθηση ότι η τέχνη μπορεί να διδάξει, να “προσηλυτίσει” το κοινό πάνω σε κοινωνικά θέματα, για μένα δεν μπορεί να λειτουργήσει με αυτό τον τρόπο, προτιμώ τα έργα να έχουν μία αμεσότητα και να μπορούν να γίνουν κατανοητά. Σίγουρα η καλλιτεχνική ομάδα ορίζει το πλαίσιο και ο θεατής μπορεί να μεταφράσει μέσα του ότι βλέπει όπως θέλει, αλλά χωρίς επιβολή».
Η Εβίτα μού επισημαίνει επίσης πως αυτό που κάνει την παράσταση πιο ξεχωριστή είναι η δυναμική των πέντε ηθοποιών, οι οποίες έχουν χτίσει ένα απόλυτα εναρμονισμένο σύνολο. «Η χημεία τους και η αλληλεπίδραση τους, είτε μέσω της κίνησης είτε μέσω του λόγου, είναι μοναδική. Αυτό μπορώ να πω ότι σίγουρα οφείλεται στη δουλειά που έχει γίνει, στις δοκιμές και στους αυτοσχεδιασμούς πάνω στο έργο. Γιατί δουλεύοντας την παράσταση στο πλαίσιο του theYard.Residency, είχε δώσει την ομάδα μια ελευθερία στο πώς να εργαστεί». Σημαντικό στοιχείο είναι επίσης και η διάρκεια της παράστασης, μόλις μία ώρα, «κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον του θεατή. Σημαντικό ρόλο παίζουν και τα κοστούμια της Αλεξ Πετσετάκης, που με τη λεπτομέρεια και την αισθητική τους ενισχύουν την ατμόσφαιρα της εποχής, ενώ παράλληλα προσθέτουν μια camp πινελιά που δένει αρμονικά με τον κάθε χαρακτήρα του έργου».
Οι θεατές
Αυτό καταγράφεται και στις εντυπώσεις των θεατών, οι οποίοι περιγράφουν την εμπειρία τους, και η Εβίτα μού στέλνει ενδεικτικά τα σχόλια δύο θεατών: «Με το που μπήκα στον κόσμο των Λεσβιών ένιωσα λες και ήμουν σπίτι μου, ένιωσα άνετα. Πρώτη φορά ένιωσα κάτι τέτοιο σε μια τέτοια συνθήκη και τότε ήταν που κατάλαβα πόσο το χρειαζόμουν. Εκτός του πόσο political και camp είναι η παράσταση, ένιωθα πιο άνετα σε μία ώρα στο θέατρο παρά σε μπαρς που πάω κάθε εβδομάδα. Ένιωθα ανάλαφρα και μέλος μιας κοινότητας, μέσα στην κοινότητα. Επέστρεψα να το ξαναδώ μετά από χρόνια και ακόμα είναι τόσο σημαντικό, ένιωθα πως έμπαινα σε έναν καινούριο κόσμο» – Άλεξ» και «Επιστρέφω γιατί μου αρέσει πολύ η quiche και το γέλιο. Κάτι που νιώθω ότι χρειαζόμαστε όλοι πολύ. Εκτιμώ επίσης την ευκαιρία που δίνει το έργο ώστε το queerness να σταματήσει να παραμένει στιγματισμένο στο νησί μας και η λέξη “λεσβίες” να φιγουράρει σε τίτλους και πρωτοσέλιδα» – Χριστίνα.
Η πορεία της παράστασης
Σχετικά με την πορεία της παράστασης η Εβίτα μού λέει: «Η παράσταση σημείωσε μεγάλη επιτυχία με 40 sold out παραστάσεις στην Κύπρο και μια επιτυχημένη περιοδεία στην Ελλάδα. Το 2023, αποτέλεσε αντικείμενο ερευνητικής μελέτης και δημόσιας συζήτησης από τη “Δημοκρατία των Λεσβιών και των Φίλων τους”, σηματοδοτώντας μια ιστορική στιγμή στην κυπριακή queer σκηνή, καθώς για πρώτη φορά η λέξη “λεσβία” εμφανίστηκε σε τίτλο κυπριακής παραγωγής και αναφέρθηκε ανοιχτά στα ΜΜΕ. Με την πρεμιέρα της το 2021, η λέξη «λεσβία» απέκτησε σημαντική προβολή στα κυπριακά μέσα, ενώ στην παράσταση ακούγεται 32 φορές, καλώντας το κοινό να διακηρύξει “Είμαι λεσβία”. Με αυτό τον τρόπο επιδίωξα να αμφισβητήσω τις αρνητικές συνδηλώσεις της λέξης και να τη μετασχηματίσει, διεκδικώντας την παρουσία της στον δημόσιο διάλογο. To 2024 το Goethe-Institut Cyprus, το Institut Français de Chypre και το Queer Wave σε συνεργασία με το NiMAC παρουσίασαν τη “nono, bad timing!”, μια έκθεση που εστιάζει σε διαδικασίες αρχειοθέτησης queer χρόνων και χώρων. Για την έκθεση αυτή δανείστηκε το πορτρέτο της Lady Monmont, κεντρικό έργο τέχνης της παράστασης.
Παραστάσεις
Κάθε Δευτέρα, 27 Ιανουαρίου, 6, 12 και 19 Φεβρουαρίου, ώρα 8:30 μ.μ. Wherehaus 612, Μιχαήλ Κουσουλίδη 5, Παλλουριώτισσα, Λευκωσία. Πληροφορίες τηλέφωνο 99629610.
