Του Απόστολου Κουρουπάκη
Η Birutė Banevičiūtė από το Dansema dance theater της Λιθουανίας και ο Σταύρος Σταύρου από το Κέντρο Θεάτρου για Παιδιά και Νεαρά Άτομα - Assitej Κύπρου μιλούν στην www.kathimerini.com.cy για το βρεφικό θέατρο και τα οφέλη του για τα παιδιά από 0 έως 2 ετών, με αφορμή τις παραστάσεις που φιλοξενήθηκαν στη Στέγη Χορού Λευκωσίας την περασμένη εβδομάδα. Η Birute λέει πως μέσω του βρεφικού θεάτρου ενισχύεται η εσωτερική ανάπτυξη ενός παιδιού, σε μια ηλικία ιδιαίτερα κομβική. Ο Σταύρος σημειώνει πως το βρεφικό θέατρο είναι ένα είδος που στην Κύπρο δεν είναι αρκετά διαδεδομένο και πως οφείλουμε να διανύσουμε τον δρόμο αυτό, γιατί το θέατρο για βρέφη είναι ιδιαίτερα σημαντικό.
–Να πούμε κατ’ αρχάς τι είναι το βρεφικό θέατρο και ποια είναι τα οφέλη του;
Birute: Το βρεφικό θέατρο, για εμένα τουλάχιστον, είναι οι πρώτες καλλιτεχνικές εμπειρίες που μπορεί να έχει ένα παιδί, σε πολύ μικρή ηλικία. Θεωρώ ότι οι εμπειρίες αυτές είναι ιδιαίτερα σημαντικές για τη μετέπειτα ανάπτυξη του παιδιού σε όλα τα επίπεδα: στο συναισθηματικό, στο πνευματικό, στο κιναισθητικό. Όλα αυτά είναι απαραίτητα για τη σωστή εξέλιξη ενός ανθρώπου. Πιστεύω, λοιπόν, ότι είναι πολύ σημαντικό να δημιουργείς θέατρο για βρέφη και να συμβάλλεις στην εσωτερική ανάπτυξη ενός παιδιού, σε μια ηλικία ιδιαίτερα κομβική. Με τον κάθε μήνα που περνάει, παρατηρούνται εξαιρετικά μεγάλες αλλαγές στο σώμα, στο μυαλό αλλά και στη συναισθηματική ανάπτυξη ενός παιδιού. Γι’ αυτό και το βρεφικό θέατρο είναι τόσο σημαντικό.
Σταύρος: Το βρεφικό θέατρο είναι ένα είδος που στην Κύπρο δεν είναι αρκετά διαδεδομένο, γι’ αυτό και ο Assitej Κύπρου κάνει προσπάθειες να συστήσει στο κοινό του τόπου μας παραστάσεις που απευθύνονται στις ηλικίες αυτές. Υπήρξαν, βέβαια, μεμονωμένες προσπάθειες στο παρελθόν –η Λένα Κάσιου, για παράδειγμα, κάνει εξαιρετική δουλειά πάνω στο βρεφικό θέατρο, έχουμε όμως πολύ δρόμο να διανύσουμε ακόμα. Και θεωρώ ότι οφείλουμε να διανύσουμε τον δρόμο αυτό, γιατί το θέατρο για βρέφη είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Αποτελεί την πρώτη επαφή που έχει ένα παιδί με τις τέχνες, είναι τα πρώτα ερεθίσματα που θα κουβαλήσει μαζί του στο υπόλοιπο της ζωής του, η πρώτη του ευκαιρία να εξερευνήσει, να αισθανθεί, να ανακαλύψει…
Oι μεγαλύτερες προκλήσεις είναι η δραματουργία, η δομή, το κόνσεπτ και γενικά το πώς να δημιουργήσεις κάτι που θα κάνει τα βρέφη να αντιληφθούν, να κατανοήσουν, να σκεφτούν, να δημιουργήσουν…
–Ποιες είναι οι προκλήσεις αυτού του είδους θεάτρου;
Birute: Προσωπικά θεωρώ ότι η μεγαλύτερη πρόκληση για έναν δημιουργό που ασχολείται με το θέατρο για βρέφη είναι να βρει τη σωστή δομή και το σωστό περιεχόμενο μιας παράστασης, ώστε αυτή να αγγίξει ένα παιδί. Μην ξεχνάμε ότι τέτοιες παραστάσεις απευθύνονται σε παιδιά που δεν εκφράζονται ακόμα μέσω του λόγου. Η ηλικία μεταξύ 0 και 2 είναι η περίοδος κατά την οποία τα παιδιά λαμβάνουν πληροφορίες μέσω των αισθήσεων και της κίνησης. Αυτή είναι η βάση για τη δημιουργία μιας παράστασης για βρέφη και είναι σίγουρα μια πρόκληση το να φτιάξεις μια παράσταση χωρίς εκφωνούμενο λόγο και αφήγηση. Επίσης, τα παιδιά σε αυτή την ηλικία δεν έχουν αντίληψη του μεταφορικού επιπέδου. Για παράδειγμα, δεν μπορούν να ταυτίσουν μια κίτρινη μπάλα που βλέπουν στη σκηνή με τον ήλιο. Παρ’ όλα αυτά, μπορούν να αντιληφθούν ότι πρόκειται για κάτι στρογγυλό και κίτρινο, ακόμα και αν δεν γνωρίζουν ότι το αντικείμενο αυτό ονομάζεται μπάλα. Αντιλαμβάνονται, δηλαδή, τα χρώματα, τα σχήματα, τις επιφάνειες, τα υλικά κ.λπ. Κάπως έτσι, λοιπόν, σχεδιάζω τη δραματουργία των παραστάσεών μου. Συνοπτικά, οι μεγαλύτερες προκλήσεις είναι η δραματουργία, η δομή, το κόνσεπτ και γενικά το πώς να δημιουργήσεις κάτι που θα κάνει τα βρέφη να αντιληφθούν, να κατανοήσουν, να σκεφτούν, να δημιουργήσουν…
Δίνεις τον χώρο και τον χρόνο να είναι δημιουργικά
–Ποιος είναι ο στόχος των βρεφικών παραστάσεων; Είναι απαραίτητη η ανταπόκριση από το ειδικό αυτό κοινό (ηλικιακά) ή είναι αρκετή η ενστάλαξη της ατμόσφαιρας, μέσω των χρωμάτων, της μουσικής ή άλλων ερεθισμάτων;
Birute: Ο στόχος μιας παράστασης για βρέφη, για μένα, είναι να δημιουργήσεις έναν χώρο μέσα στον οποίο τα παιδιά να είναι ελεύθερα να εξερευνήσουν, να είναι δημιουργικά, να πάρουν ελεύθερα αποφάσεις και να γίνουν μέρος της παράστασης με όποιον τρόπο επιθυμούν. Ουσιαστικά τους δίνεις τον χώρο και τον χρόνο να είναι δημιουργικά και να μάθουν πράγματα, χωρίς να υπάρχει διδακτισμός από την πλευρά των ενηλίκων. Στις δικές μας παραστάσεις, λοιπόν, δεν κουνάμε το δάχτυλο στα παιδιά και ούτε τους λέμε πώς να κάνουν αυτό που κάνουν. Είμαστε εκεί γι’ αυτά και δημιουργούμε μια κινησιολογική δομή που επιτρέπει στα παιδιά να γίνουν μέρος της δράσης και να «κλέψουν», αν το επιθυμούν, τις δικές μας ιδέες. Ή μπορούν να είναι απλοί παρατηρητές και να εκφράσουν τα συναισθήματά τους για την παράσταση μετά το τέλος της.
Η διαδικασία αυτή ήταν μαγική για μένα που τη βίωνα ως παρατηρητής. Ήταν η στιγμή της πρώτης σύνδεσης μεταξύ παιδιών και ερμηνευτών.
–Τι χρειάζεται για να δημιουργηθεί μία παράσταση για άτομα με οπτικές ή άλλες αναπηρίες;
Σταύρος: Παρατηρούσα με προσοχή τον τρόπο που η Birute και η ομάδα της δούλεψαν όσο βρίσκονταν στην Κύπρο. Παρουσίασαν μια δουλειά στην οποία όλες οι αισθήσεις ήταν σημαντικές: από το ηχοτοπίο που δημιούργησαν μέχρι τις επιφάνειες του σκηνικού και των σκηνικών αντικειμένων. Ακόμα και η μυρωδιά είχε τον δικό της ρόλο να επιτελέσει. Στην παράσταση που απευθυνόταν σε παιδιά με οπτική αναπηρία, οι χορεύτριες καλούσαν ένα-ένα τα παιδιά να μπουν στον χώρο, μιλώντας τους και επιτρέποντάς τους να αγγίξουν και να μυρίσουν τα κοστούμια τους. Η διαδικασία αυτή ήταν μαγική για μένα που τη βίωνα ως παρατηρητής. Ήταν η στιγμή της πρώτης σύνδεσης μεταξύ παιδιών και ερμηνευτών.
–Πώς γίνεται η επιλογή της θεματολογίας ή των χαρακτηριστικών που πρέπει να έχει κάθε παράσταση; Απευθύνεται μόνο στα βρέφη ή και στους γονείς/συνοδούς τους;
Σταύρος: Αυτό που μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση ήταν οι συμβουλές που η χορογράφος έδωσε στους γονείς πριν μπουν με τα παιδιά τους στον χώρο. Τους κάλεσε να αφήσουν τα παιδιά ελεύθερα, να μην τους δίνουν οδηγίες κατά τη διάρκεια της παράστασης και να είναι απλώς δίπλα τους για ό,τι χρειαστούν. Οι γονείς βρίσκονται επί σκηνής, παρ’ όλα αυτά με το πέρασμα του χρόνου βλέπουμε τα παιδιά να ανεξαρτητοποιούνται και να κινούνται στον χώρο ελεύθερα, πλησιάζοντας τους ερμηνευτές αλλά και τα υπόλοιπα παιδιά.
Ως Assitej Κύπρου έχουμε ως μότο μας το «Κάθε παιδί στο θέατρο». Θα κάνουμε ό,τι μπορούμε ώστε κάθε παιδί στη χώρα μας να έχει την ευκαιρία να συμμετέχει στην πολιτιστική ζωή του τόπου, όπως εξάλλου τονίζεται και στη Σύμβαση του ΟΗΕ για τα δικαιώματα του παιδιού.
–Το δικό σας μεγαλύτερο μάθημα από αυτές τις παραστάσεις ποιο είναι;
Σταύρος: Στις παραστάσεις που απευθύνονταν σε βρέφη, οι γονείς φεύγοντας μας έλεγαν πόση ανάγκη υπάρχει στην Κύπρο για δράσεις που να απευθύνονται στις ηλικίες αυτές. Σχολίαζαν, επίσης, τη σύνδεση που δημιουργήθηκε μεταξύ γονέα και παιδιού κατά τη διάρκεια της παράστασης, σε μια εποχή που οι γονείς βρίσκονται για ένα μεγάλο μέρος της μέρας μπροστά σε μια οθόνη. Όσον αφορά στις παραστάσεις για παιδιά με οπτική αναπηρία, ένιωσα τη δίψα αυτών των παιδιών για καλλιτεχνικές εμπειρίες. Έφυγαν γεμάτα και χαρούμενα! Ως Assitej Κύπρου έχουμε ως μότο μας το «Κάθε παιδί στο θέατρο». Θα κάνουμε ό,τι μπορούμε ώστε κάθε παιδί στη χώρα μας να έχει την ευκαιρία να συμμετέχει στην πολιτιστική ζωή του τόπου, όπως εξάλλου τονίζεται και στη Σύμβαση του ΟΗΕ για τα δικαιώματα του παιδιού. Θα ήθελα, όμως, να σταθώ και στο κομμάτι της εκπαίδευσης. Κατά τη διάρκεια των δράσεων «World without eyes», η Birute και η ομάδα της έδωσαν ένα εργαστήριο που απευθυνόταν σε επαγγελματίες του χορού. Μέσα από το εργαστήρι αυτό, επιλέχθηκαν δύο χορεύτριες (η Σοφία Μπάρκα και η Ζωή Γεωργαλλή), οι οποίες συμμετείχαν στις παραστάσεις που ακολούθησαν τις επόμενες μέρες. Με τον τρόπο αυτό, θέλαμε να εκπαιδεύσουμε το καλλιτεχνικό δυναμικό της Κύπρου σε θέματα που έχουν να κάνουν με το θέατρο για βρέφη και για παιδιά με αναπηρίες, αλλά και να δώσουμε τη δυνατότητα σε ντόπιους χορευτές και χορεύτριες να συνεργαστούν με μια διεθνούς φήμης ομάδα από το εξωτερικό. Και τα δύο είναι ανάμεσα στους στόχους που θέσαμε εξ αρχής ως Κέντρο.
Μάθετε περισσότερα για τις δράσεις του Assitej Κύπρου ΕΔΩ
