Του Απόστολου Κουρουπάκη
Το Σάββατο 25 Νοεμβρίου 2023, η Κινηματογραφική Λέσχη Λάρνακας- Αμμοχώστου πραγματοποίησε το 6ο CinemaTalks στη Στέγη Τεχνών και Γραμμάτων Λάρνακας, μία πρωτοβουλία που στοχεύει στη δημιουργία ενός ελεύθερα προσβάσιμου αρχείου με διαλέξεις που σχετίζονται με τον κινηματογράφο. Όπως ανάφερε ο πρόεδρος της Λέσχης Μιχάλης Καλοπαίδης στον χαιρετισμό του, η Κινηματογραφική Λέσχη φέτος αποφάσισε να βάλει ένα μεγάλο στοίχημα, να εξελίξει αυτόν τον θεσμό σε μια μορφή συνεδρίου. «Έναν θεσμό που θα θέλαμε να τον δούμε κάθε χρόνο να μεγαλώνει και να αγκαλιάζεται ακόμα περισσότερο από τον χώρο της ακαδημαϊκής κοινότητας, τους επαγγελματίες του κινηματογράφου, τους σινεφίλ και όχι μόνο. Θα θέλαμε όμως αυτός ο θεσμός των Cinema Talks να μένει πάντα πιστός στην αποστολή του και στο όραμα που καθορίσαμε πριν από έξι χρόνια, όταν ξεκινήσαμε αυτή την προσπάθεια. Αυτή η αποστολή δεν είναι άλλη από το να φέρνει στην επιφάνεια διάφορες πτυχές του κινηματογράφου που δεν συζητούνται συχνά έξω από το ακαδημαϊκό περιβάλλον ή τη βιομηχανία του κινηματογράφου». Ο κ. Καλοπαίδης ανέφερε επίσης πως στην Κινηματογραφική Λέσχη θέλουν τα Cinema Talks να εκλαϊκεύσουν αυτές τις συζητήσεις, έτσι ώστε να γίνουν πιο προσβάσιμες, πιο συμπεριληπτικές και μέρος του δημόσιου διαλόγου, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Τα Cinema Talks, μέσω της ανάλυσης των αναπαραστάσεων στον κινηματογράφο, προωθούν την ανταλλαγή ιδεών και δημιουργούν γνώση και ταυτόχρονα τιμούν το έργο σημαντικών Κυπρίων και ξένων δημιουργών. Επιπρόσθετα, δημιουργούμε ένα διαδικτυακό αρχείο όπου όλες αυτές οι παρουσιάσεις θα παραμένουν ελεύθερα διαθέσιμες στο κοινό. Κάτι που επιτρέπει στα Cinema Talks να έχουν μια ευρύτερη αλλά και διεθνή απήχηση».
Πόλη και Κινηματογράφος
Οι έξι ομιλητές της ημερίδας με θέμα «Πόλη και Κινηματογράφος» παρουσίασαν θέσεις και αναλύσεις τόσο για την κινηματογραφική απεικόνιση της πόλης στον παγκόσμιο και τον σύγχρονο κυπριακό κινηματογράφο, την κινηματογραφική εμπειρία μιας ταινίας μέσα στην πόλη και τη χρήση της Λάρνακας ως κινηματογραφικό εργαλείο και χώρο παραγωγής ταινιών. Μεταξύ άλλων αναλύθηκε ο όρος της «τραυματισμένης πόλης» και το παράδοξο της ταινίας «Smuggling Hendrix». Τέλος, παρουσιάστηκε η καλλιέργεια κουλτούρας στο τοπικό επίπεδο και τα μελλοντικά στοιχήματα που θέτει η Κινηματογραφική Λέσχη Λάρνακας- Αμμοχώστου.
Η Γιάννα Αμερικάνου, σκηνοθέτρια και ειδική επιστήμονας στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου μίλησε για την κινηματογράφηση του αστικού περιβάλλοντος. Η ταινία «.dog», η οποία διαδραματίζεται στην ευρύτερη πόλη και επαρχία της Λάρνακας δημιουργεί ένα νέο κόσμο μέσα από τα κινηματογραφικά πλάνα, ο οποίος όμως είναι ιδιαίτερα γνωστός στο κυπριακό κοινό. Σύμφωνα με την ομιλήτρια, τα σύνορα σε μια ταινία αφορούν τα σύνορα της απεικόνισης της ταινίας (κινηματογραφικό κάδρο) και τα σύνορα της παραγωγής της ταινίας (χωροταξικά). Η επιλογή και των δύο γίνεται με βάση την πλοκή της ιστορίας και λειτουργεί ως ένας μοχλός που σπρώχνει τη δράση. Σε σχέση με τη Λάρνακα, η κα Αμερικάνου σχολίασε τις νέες τουριστικές ευκαιρίες που μπορεί να δώσει η κινηματογραφική παραγωγή στην πόλη.
Η Ειρήνη Σηφάκη, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Γλωσσικών και Διαπολιτισμικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας παρουσίασε μηχανισμούς πρόσληψης μιας κινηματογραφικής ταινίας, οι οποίοι είναι διαχρονικοί και δεν αναπτύσσονται μόνο κατά τη διάρκεια της ταινίας. Η επίσκεψη σε έναν κινηματογράφο και οι αντιδράσεις των θεατών μεταξύ άλλων χαρακτηριστικών έχουν καίριο ρόλο στην κοινωνικότητα της κινηματογραφικής διαδικασίας. Σήμερα όμως, επήλθαν νέες μεταβολές στην εμπειρία θέασης λόγω του ψηφιακού περιβάλλοντος (συνδρομητικές πλατφόρμες, VOD) αφού η παρακολούθηση γίνεται ατομικά και στον προσωπικό χρόνο του κάθε ατόμου. Δηλαδή, παρατηρείται μια απομάκρυνση από τη συλλογική εμπειρία. Η μετα-πανδημική εποχή όμως φανερώνει την ανάγκη των ανθρώπων να βρίσκονται ξανά ανάμεσα σε άλλους, να θέλουν να χάσουν τον πλήρη έλεγχο που έχουν στα σπίτια τους (π.χ. διακεκομμένη παρακολούθηση) και να θέλουν να μετατοπίζουν την οπτική τους στον εξωτερικό κόσμο.
Ο Χαράλαμπος Χαραλάμπους, ακαδημαϊκός και σκηνοθέτης, παρουσίασε την απεικόνιση των πόλεων στον σύγχρονο κυπριακό κινηματογράφο. Σε αντίθεση με το εξωτερικό όπου υπάρχουν studiosκαι υπάρχει πλήρης έλεγχος στην κινηματογραφική πόλη ή και ειδικές ελεγχόμενες υπηρεσίες για κινηματογράφηση σε αστικό χώρο, στην Κύπρο δεν υπάρχει κάτι ανάλογο. Οι σκηνοθέτες κλείνονται να χρησιμοποιήσουν ό,τι διαθέσιμο υλικό υπάρχει. Γι’ αυτό και οι κυπριακές κινηματογραφικές πόλεις είναι άδειες, σκοτεινές, αφιλόξενες και ο αστικός πυρήνας σχεδόν ανύπαρκτος.
Όσον αφορά τις θεματικές των ταινιών φαίνεται να υπάρχει μια μετατόπιση από το κυπριακό πρόβλημα σε άλλες κοινωνικές ανησυχίες (όπως φύλο, ρατσισμός κτλ.). Παρ όλα αυτά, το κυπριακό τραύμα μπαίνει μέσα στην ταινία και ξεπροβάλλει σε σπασμένα παράθυρα, συνθήματα στους τοίχους και διάφορες παρόμοιες απεικονίσεις.
Η Αφροδίτη Νικολαΐδου, επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ στο EKΠΑ μίλησε για «τραυματισμένες πόλεις» όπως είναι το Βερολίνο μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και η Βηρυτός μετά το 1981 στις ταινίες «Γερμανία, ώρα μηδέν» του Ρ. Ροσελίνι και το «Circle of deceit» του V. Schlöndorff. Οι τραυματισμένες πόλεις έχουν ανοιχτές πληγές οι οποίες γίνονται αντικείμενο διαπραγμάτευσης ανάμεσα σε ακτιβιστές, πολίτες και άλλα σύνολα.
Σε άλλες περιπτώσεις, οι ταινίες επιστημονικής φαντασίας έχουν καταφέρει να αφομοιώσουν την απειλή και να την απλοποιήσουν μέσω της καταστροφής και της μη ρεαλιστικής (φαντασιακής) απεικόνισης. Άλλα είδη τραυματισμένης πόλης αποτελούν και «οι πόλεις του κόβιντ» όπου οι πόλεις έχουν αδειάσει από κόσμο και δεν έχουν σημάδια ζωής. Στο τέλος της παρουσίασης της, η κα Νικολαΐδου σημειώνει ότι οι τραυματισμένες πόλεις αποτελούν αποθετήρια πολιτισμικού νοήματος.
Η παρουσίαση του Κυριάκου Παχουλίδη, προέδρου και ιδρυτικού μέλους του Ομίλου Ιστορικού Διαλόγου και Έρευνας (AHDR) συνοψίζεται στο παράδοξο της ψευδαίσθησης ότι η πόλη του «Smuggling Hendrix», δηλαδή η Λευκωσία, τελειώνει εκεί που ξεκινούν τα οδοφράγματα. Αναλόγως όμως της προέλευσης του ατόμου υπάρχει και η αντίφαση των συνόρων της πόλης. Η ταινία περιγράφει κάτι το φαντασιακό, το οποίο όμως υπάρχει και στην νοοτροπία των Κύπριων. Οι διακοινοτικές δράσεις του Κυριάκου και της ομάδας του έχουν στόχο την επικοινωνία μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων και κατάρριψη των στερεοτύπων για «τον άλλον». Ο Μιχάλης Καλοπαίδης, σκηνοθέτης, παραγωγός και πρόεδρος της Κινηματογραφικής Λέσχης Λάρνακας - Αμμοχώστου μίλησε για τις δράσεις και την καλλιέργεια κουλτούρας που κατάφερε να χτίσει η Κινηματογραφική Λέσχη της Λάρνακας. Στην παρουσίασή του ανέπτυξε το πώς η Κινηματογραφική Λέσχη κατάφερε να μετεξελιχθεί σε μια πλατφόρμα που προωθεί το διάλογο και τη συμμετοχή. Η Κινηματογραφική Λέσχη προσβλέπει στο χτίσιμο ενός βιώσιμου μέλλοντος για τον ανεξάρτητο κινηματογράφο της πόλης και τονίζει την ανάγκη δημιουργίας ενός χώρου που θα στεγάζει τις μελλοντικές δράσεις.
Όλες οι παρουσιάσεις θα είναι γίνουν σύντομα διαθέσιμες στο www.larnakacinema.com
