Κανένας δεν μπορεί να σταματήσει το δημιουργικό δαιμόνιο των ανθρώπων

Το σχήμα Kardjin Sax Quartet, με μουσικούς από διάφορες συμμετέχουσες μπάντες στο Φεστιβάλ, θα ερμηνεύσει μουσική του Κύπριου συνθέτη Ευαγόρα Καραγιώργη, την Κυριακή 14 Ιουλίου, στις 8:00 μ.μ. Το Kardjin Sax Quartet σχηματίστηκε από τέσσερις σαξοφωνίστες ειδικά για να συμμετάσχει στο Windcraft Music Fest 10 και αποτελείται από τον Χάρη Ιωάννου, από την Κύπρο, τον Bruno Tomasello, από την Ιταλία, τον Lasse Golz από τη Γερμανία και τον Thibault Galloy από τη Γαλλία. Οι τέσσερις μουσικοί θα συναντηθούν για πρώτη φορά στα Κατύδατα και μαζί με τον Ευαγόρα Καραγιώργη θα παρουσιάσουν παραδοσιακά κυπριακά τραγούδια σε νέο ύφος. Γι’ αυτή τη συνάντηση ο Ευαγόρας Καραγιώργης λέει στην «Κ» ανυπομονεί να δει και να ακούσει τις αντιδράσεις των τεσσάρων μουσικών γύρω από τη μουσική που έγραψε/διασκεύασε με βάση παραδοσιακά κυπριακά θέματα. Όσο για τα μουσικά πράγματα, ιδιαίτερα στην παραδοσιακή μουσική στην Κύπρο ο Ευαγόρας Καραγιώργης είναι αισιόδοξος: «Τα τελευταία χρόνια, με την έλευση νέων μουσικών, πιο καταρτισμένων τεχνικά και θεωρητικά στο αντικείμενο της παραδοσιακής μουσικής, τα πράγματα αλλάζουν προς το καλύτερο» λέει και συμπληρώνει: «Υπάρχει ανάπτυξη και μπορώ να πω ότι η παραδοσιακή μουσική ανοίγει και σε πολλές πλευρές».

O Thibault Galloy (Γαλλία) – βαρύτονος.

–Για ποιο πράγμα ανυπομονείς περισσότερο όταν θα συναντηθείς με τους Kardjin Saxophone Quartet;
–Οι Kardjin είναι ένα δημιούργημα του συναπαντήματός μας με την Έλλη Μιχαήλ και της συνεργασίας μας στο Windcraft Festival 2024. Είναι ένα κουαρτέτο σαξοφώνων με μέλη τους Χάρη Ιωαννου (Κύπρος) – σοπράνο, Bruno Tomasello (Ιταλία) – άλτο, Lasse Golz (Γερμανία) – τενόρο, Thibault Galloy (Γαλλία) – βαρύτονο. Ανυπομονώ να γνωρίσω από κοντά τέσσερις σημαντικούς μουσικούς και να μοιραστώ μαζί τους εμπειρίες μέσα και γύρω από τη μουσική. Ανυπομονώ να δω και να ακούσω τις αντιδράσεις τους γύρω από τη μουσική που έγραψα/διασκεύασα με βάση παραδοσιακά κυπριακά θέματα. Είναι η δεύτερη φορά που συνεργάζομαι με σύνολο σαξοφώνων και ομολογώ πως έχω μια αγωνία στο κατά πόσον, αυτά που έγραψα στο χαρτί, θα δουλέψουν όταν οι τέσσερις σαξοφωνίστες βάλουν το καλαμάκι στο στόμα.

Ο Χάρης Ιωαννου (Κύπρος) – σοπράνο και ο Lasse Golz (Γερμανία) – τενόρος (Foto Golz Gerhard Kuehne).

–Μπορεί να συμβεί τα παραδοσιακά τραγούδια, που θα ενδυθούν μια νέα μουσική φόρμα, να χάσουν από τη δυναμική τους ή την ιδιοσυστασία τους;
–Πάντα υπάρχει αυτή η πιθανότητα. Τίποτα δεν προδικάζει μια μετάλλαξη παραδοσιακών τραγουδιών/μελωδιών σε ένα επιτυχές εγχείρημα. Προσπαθώντας να μεταποιήσουμε κάτι και να το φέρουμε με κάποιο τρόπο στο σήμερα, σίγουρα μπορεί και να αποτύχουμε και να χαθεί η δυναμική και ιδιοσυστασία του. Προσπαθούμε όμως, με ρίσκο, σπουδή, τόλμη και ευαισθησία- όσο γίνεται, να μην προσβάλουμε το αυθεντικό και να το προχωρήσουμε παρακάτω. Και το αποτέλεσμα, κανένας δεν μας εγγυάται ότι θα είναι ευάκουστο ή αξιοθαύμαστο.

–Πόσο ανεπτυγμένη και ανοικτή –αν θέλεις– είναι στη χώρα μας η παραδοσιακή μουσική;
–Η χώρα μας είναι μια μικρή πέτρα (ένας μικρός ρότσος στο χάρτη, όπως έγραψε και ο Κώστας Μόντης) κι όλα συμβαίνουν σε αυτό το μέγεθος. Υπάρχει όμως πολλή μουσική κίνηση, δημιουργία και παραγωγή στο νησί με αμέτρητα φεστιβάλ διαφόρων στυλ, μουσικές σε πολλές εκφάνσεις και ως να φαίνεται ότι η παραδοσιακή μουσική είναι υποανάπτυκτη και κλειστή. Στην πραγματικότητα όμως, τα τελευταία χρόνια, με την έλευση νέων μουσικών, πιο καταρτισμένων τεχνικά και θεωρητικά στο αντικείμενο της παραδοσιακής μουσικής, τα πράγματα αλλάζουν προς το καλύτερο. Υπάρχει ανάπτυξη και μπορώ να πω ότι η παραδοσιακή μουσική ανοίγει και σε πολλές πλευρές. Να αναφέρω απλώς την προσέγγιση του Αλκίνοου αλλά και τους Monsieur Doumani, οι οποίοι με βάση την παραδοσιακή μουσική αναδημιουργούν και κάνουν διεθνή καριέρα ή ακόμα και τη συνεργασία του Τερλικκά με την ηλεκτρική μπάντα του Λ. Μουμτζή. Σίγουρα όμως υπάρχουν περιθώρια για περισσότερη ανάπτυξη και ανοίγματα.

–Τι σημαίνει εν τέλει παραδοσιακό στη μουσική;
–Μεγάλη κουβέντα! Υπάρχουν διάφορες ερμηνείες που έδωσαν μουσικολόγοι ή εθνομουσικολόγοι κατά καιρούς. Ουσιαστικά πρόκειται για κάτι που προϋπήρχε και παραδόθηκε σ’ εμάς. Ένα τραγούδι, μια μουσική, ένας χορός… Δεν γνωρίζουμε ποιος το δημιούργησε ή αν είναι δημιούργημα πολλών οι οποίοι, μέσα στο διάβα των αιώνων, ο ένας έβαζε κι ο άλλος αφαιρούσε, ούτως ώστε μέσα από τα χρόνια, να έχουμε ένα σχεδόν τελειοποιημένο αποτέλεσμα. Σχεδόν, γιατί ακόμα και σήμερα μπορούμε να βρούμε ένα τραγούδι καταχωρημένο το 1966 στο Λαογραφικό Αρχείο του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών ηχογραφημένο από τρεις ή και τέσσερεις πληροφορητές. Ποιο είναι το καλύτερο, το τελειότερο, το πιο αυθεντικό; Το σίγουρο είναι ότι και οι τρεις εκδοχές ανήκουν στη σφαίρα του παραδοσιακού/δημοτικού τραγουδιού, παραδόθηκαν σ’ εμάς μέσα από το στόμα των τάδε πληροφορητών/τραγουδιστών αλλά κανένας δεν γνώριζε να μας πει πού, πότε και ποιος δημιούργησε αυτό το τραγούδι. Κι εδώ μπορούμε να πούμε, επειδή η μουσική αυτή είναι ελεύθερη, κανένας δεν πληρώνει ή εισπράττει πνευματικά δικαιώματα απ’ αυτήν, είναι εύκολο να την καταχραστούμε, να την εκμεταλλευτούμε, να την μεταποιήσουμε, να την επανεκτελέσουμε με όλα τα υπέρ και τα κατά που αυτό εμπεριέχει.

 Ο Bruno Tomasello (Ιταλία) – άλτο.

–Αυτό το «ούτως παραδεδομένο» είναι και απαραβίαστο;
–Υπάρχει αυτή η αυστηρή σχολή, ναι, η οποία προτιμά το απαραβίαστο. Ζητάει τον απόλυτο σεβασμό σε αυτό που παραδόθηκε και εκτέλεση με ιερή ευλάβεια. Είναι αποδεκτό και κατανοητό. Προσωπικά δεν ακολουθώ αυτό τον δρόμο. Για τέσσερις δεκαετίες τώρα κάνω διάφορες αλχημείες με τα παραδοσιακά αλλά θα πω και το εξής: Ποιος μπορεί να μας εγγυηθεί ότι το «Γιασεμί», το «Ρούλλα μου Μαρούλλα μου», η «Ακαθκιώτισσα», μέσα στο διάβα των χρόνων δεν μεταποιήθηκαν, όχι από έναν αλλά από σειρά ανθρώπων/μουσικών; Αν μπορούσαμε να ακούσουμε τον 1ο Αντικρυστό Κυπριακό χορό ηχογραφημένο από το Γιαννούδι, τον Θεόδωρο, τον Αρδανίτη, τον Περιθκιώτη, τον Πιερέττη… έχω την εντύπωση ότι θα ακούγαμε πέντε διαφορετικές εκτελέσεις. Αυτοί είναι το παραδομένο! Πέντε διαφορετικές απόψεις του ιδίου νομίσματος. Ο Αβέρωφ κατέγραψε μία… Πρόσφατα, ο Παύλος Μιχαηλίδης μάς έδωσε μια πιο πολυσύνθετη εκδοχή με βάση πολύχρονη και περισπούδαστη μελέτη. Το 1927 ο δεξιοτέχνης βιολιστής Αλέξης Ζουμπάς ηχογράφησε στη Ν. Υόρκη ένα καταπληκτικό Ηπειρώτικο μοιρολόι. Λίγο αργότερα, ο Νίκος Σκαλκώτας το «μεταποίησε» στον δικό του Ηπειρώτικο χορό για κλασική ορχήστρα. Διαλέγεις κι ακούς. Κανένας δεν μπορεί να σταματήσει το δημιουργικό δαιμόνιο των ανθρώπων. Είναι μακρύς ο δρόμος για την Ιθάκη…