Η ιδέα της εθνικής κυριαρχίας αντιστέκεται στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα

Η γνωστή ιστορικός και συγγραφέας Σώτη Τριανταφύλλου ήταν η κεντρική ομιλήτρια στη Γιορτή των Γραμμάτων του Πανεπιστημίου Κύπρου, που πραγματοποιήθηκε στις 30 Ιανουαρίου, στο αμφιθέατρο Β108. Θέμα της ομιλίας της κας Τριανταφύλλου ήταν «Γεωπολιτικές και πολιτισμικές απειλές, οι μύθοι και η πραγματικότητα γύρω από τη «παρακμή» της Δύσης και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε στον 21ο αιώνα». Η κα Τριανταφύλλου στην ομιλία της αναφέρθηκε στα πιο σημαντικά «υπαρξιακά» σχεδόν ζητήματα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη, με την Ευρωπαϊκή Ένωση να μοιάζει αμήχανη μπροστά σε αυτά. Μάλιστα, η κα Τριανταφύλλου έκανε λόγο για υπαρξιακές απειλές, μπροστά στις οποίες εθελοτυφλούμε.

Πολύ ενδιαφέρον είχε η αναφορά της κας Τριανταφύλου στο πώς η ενωμένη Ευρώπη προσπαθεί να δει τις αιτίες της ευρωπαϊκής παρακμής, ή της παρακμής της Δύσης γενικά. Ανέφερε λοιπόν πως για την παρακμή αυτή συνήθως «επισημαίνουμε διαφορετικές αιτίες αυτής της αντιληπτής ή αληθινής παρακμής και προτείνουμε διαφορετικές λύσεις». Τονίζοντας πως για την ευρωπαϊκή παρακμή τα αίτια είναι και ενδογενή και εξωγενή, εξηγώντας πως «η παράλληλη και συγκρουσιακή ύπαρξη είναι η πρωταρχική υπονομευτική δύναμη στην Ευρώπη» και από την άλλη υπάρχουν οι εξωτερικοί ανταγωνιστές της Ευρώπης, τους οποίους η Ευρώπη δεν έχει καταφέρει ακόμα να αντιμετωπίσει, διασφαλίζοντας πρωτίστως τα συμφέροντά της.

Η κα Τριανταφύλλου ανέφερε πως για την παρακμή της Ευρώπης ευθύνονται και άλλα δομικά προβλήματα, όπως ο μαρασμός μερικών ευρωπαϊκών χωρών, οι επιπτώσεις των sοcial media, η κλιματική κρίση, τα δημόσια ελλείμματα, oι ενδεχόμενες καταχρήσεις της Τεχνητής Νοημοσύνης και oι ζημιές από την παγκοσμιοποιημένη οικονομία, τα οποία όμως, όπως είπε δεν θα ανέλυε περαιτέρω. Η κα Τριανταφύλλου, ωστόσο, αν και έμμεσα έκανε λόγο για τα παραπάνω, συνδέοντάς τα με τις διεθνείς δυνάμεις που κατά κάποιο τρόπο επιβουλεύονται την Ευρώπη, ή έστω «αξιοποιούν» προς όφελός τους τις ευρωπαϊκές αδυναμίες. Η ομιλήτρια έκανε λόγο για την οικονομική και επενδυτική επιθετική πολιτική της Κίνας, που όπως είπε «η Ευρώπη της έχει εκχωρήσει μεγάλο μέρος των πρώτων υλών και της βιομηχανίας» και πως θα έπρεπε «να είμαστε εξαρχής πιο επιφυλακτικοί έναντι των τεράστιων κινεζικών επενδύσεων».

Η κα Τριανταφύλλου επίσης αναφέρθηκε στη Ρωσία, λέγοντας πως να υποτιμάμε τη Μεγάλη Ρωσική Ιδέα «που περιλαμβάνει εξαιρετισμό, επεκτατισμό και σύμπλεγμα ανωτεροκατωτερότητας». Τόνισε δε πως το Ουκρανικό αποκάλυψε τις ευρωπαϊκές εσωτερικές ρωγμές, «η υπόθεση της Ρωσίας μαρτυρεί από τη μία πλευρά το χαμηλό επίπεδο της ευρωπαϊκής διπλωματίας στη διαχρονία και τις ασθενικές μας αντιστάσεις στην προπαγάνδα του ρωσικού καθεστώτος στη συγχρονία».

Μία δεύτερη απειλή, όπως είπε η κα Τριανταφύλλου μία δεύτερη απειλή είναι η Τουρκία, που συνδέεται τόσο με τη Ρωσία όσο και με το διεθνές Ισλάμ. «Η Τουρκία προκαλεί την Ε.Ε. και φυσικά ιδιαίτερα την Ελλάδα τόσο μέσω της ρητορικής της όσο και της πρακτικής, και διαθέτει αρκετή στρατιωτική ισχύ, συμμάχους και θράσος», τονίζοντας πως δεν πρέπει να υποτιμάμε τον μουσουλμανικό αντιδυτικισμό και τον τουρκικό εθνικισμό, λέγοντας χαρακτηριστικά πως αυτό είναι κάτι που έχουμε κάνει στο παρελθόν: «παρά τις διακηρύξεις περί ορθολογισμού είμαστε προσκολλημένοι σε μαγική σκέψη και ευσεβείς πόθους.Προσπαθώντας να λειάνουμε τις αντιθέσεις και να αποφύγουμε ένοπλες αντιπαραθέσεις και εφαρμόζοντας πολιτική κατευνασμού οδηγούμαστε σε εθελοτυφλία, σε εξωραϊσμό των σχέσεων μεταξύ Ε.Ε. και Τουρκίας».

Σύμφωνα με την κα Τριανταφύλλου η ευρωπαϊκή πολιτική θα πρέπει να εξετάσει και τις σχέσεις της με το διεθνές Ισλάμ, λέγοντας: «είτε ενεργεί στις χώρες της Ανατολής και της Μέσης Ανατολής, είτε στο εσωτερικό της Ε.Ε., πρέπει να αναγνωριστεί ως εισδυτικός, διαβρωτικός και διαλυτικός παράγοντας» και πως η Ε.Ε. οφείλει να θωρακιστεί, λέγοντας πως η υποδοχή ανειδίκευτων μεταναστών προσφέρει σε ορισμένους τομείς της οικονομίας και σε ορισμένες δραστηριότητες που έχουν παραμεληθεί, γεωργία, οικοδομή, φροντίδα ηλικιωμένων κ.ά. τονίζοντας πως η νομική και πολιτιστική ακεραιότητα της Ευρώπης απειλείται από ανεξέλεγκτες αφίξεις, τις οποίες οργανώνουν και εκμεταλλεύονται εξωτερικοί εχθρικοί παράγοντες. Κατά την κα Τριανταφύλλου για αντιμετώπιση των παραπάνω υπάρχει ανάγκη «του πολιτικού πλουραλισμού και της μονοπολιτισμικότητας», δηλαδή κοινωνίες με ένα και μοναδικά νομικό και αξιακό σύστημα», κάτι που όπως είπε η κα Τριανταφύλλου δεν το αντιλαμβάνονται όλες οι πολιτικές δυνάμεις στην Ευρώπη. Κατά την κα Τριανταφύλλου «η μετανάστευση αποκαλύπτει έλλειμμα ενδοευρωπαϊκής αλληλεγγύης, έλλειμμα ενότητας».

Το όραμα των ελίτ

Αυτοί οι τέσσερις ανταγωνιστές της Ευρώπης, Κίνα, Ρωσία, Τουρκία και διεθνές Ισλάμ, σύμφωνα με την κα Τριανταφύλλου θέτουν πρόβλημα ασφάλειας στην Ευρώπη, το οποίο για να αντιμετωπιστεί πρέπει η Ευρώπη να οικοδομήσει δομές ευρωπαϊκής άμυνας: «Συνειδητοποιώντας ότι με την Τουρκία, με τη Ρωσία, με το Ισλάμ δεν έχουμε το ίδιο λογισμικό ότι δεν υπάρχει οικουμενική λογική», σημειώνοντας πως «όσο επιμένουμε να ερμηνεύουμε τον κόσμο και να κάνουμε προβλέψεις με δυτικά μάτια και να κρίνουμε τους λαούς με την ευρωπαϊκή λογική θα σφάλλουμε ξανά και ξανά». Η κα Τριανταφύλλου είπε πως ο εχθρός βρίσκεται μέσα μας. «Ως προς τη δημιουργία της Ε.Ε., οι λαοί ακολούθησαν ένα όραμα των ελίτ χωρίς να καταλαβαίνουν καλά-καλά τι θα μπορούσε να σημαίνει η υπέρβαση του έθνους-κράτους και χωρίς να γίνει σοβαρή προσπάθεια εκ μέρους των ηγεσιών προκειμένου να συγκροτηθεί ευρωπαϊκή υπερεθνική και διεθνική ταυτότητα», με την ιστορική αφήγηση, την Παιδεία γενικά, να έχει παραμείνει εθνοκεντρική, «η γνώση παρέμεινε εθνοκεντρική, όπως και το περιεχόμενο των ΜΜΕ. Έτσι, ο εθνικισμός, δεξιός και αριστερός –η ιδέα της εθνικής κυριαρχίας–αντιστέκεται στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα». Όσο για την άνοδο της ακροδεξιάς ρητορικής στην Ευρώπη η κα Τριανταφύλλου έκανε λόγο αυτή έχει ευνοηθεί από την εξω-ευρωπαϊκή μετανάστευση, τις ογκώδεις εισαγωγές προϊόντων και τα χαώδη εμπορικά ελλείμματα, λέγοντας: «Αν επιθυμούμε να αποτρέψουμε τη Δεξιά από το να επικρατήσει στην Ευρώπη πρέπει να της πάρουμε από τα χέρια τα ζητήματα στα οποία έχει δίκιο και τα οποία εργαλειοποιεί για να προωθήσει εκείνα στα οποία έχει άδικο», σημειώνοντας πως τα προβλήματα με αυτή που χαρακτηρίζεται άκρα δεξιά, είναι δύο, διατηρεί σχέσεις με αλλόκοτα άτομα. και ομάδες του περιθωρίου (συνωμοσιολόγους, ρατσιστές, ψεκασμένους, θρησκόληπτους και καθώς έχει έμμονη ιδέα με την ξενηλασία τής διαφεύγουν άλλα θεμελιώδη ζητήματα τα οποία ούτε ξέρει, ούτε μπορεί να διαχειριστεί».

Κλείνοντας η κα Τριανταφύλλου είπε πως η ευρωπαϊκή δημοκρατία απαιτεί σημαντικές διαρθρωτικές καινοτομίες, αλλά δεν θα πρέπει να αμφισβητείται το σύστημα της φιλελεύθερης δημοκρατίας: «Ουσιαστικά πυροβολούμε τα πόδια μας όταν στρεφόμαστε εναντίον της ευρωπαϊκής δημοκρατίας, επειδή δεν μας κάνει όλα μας τα χατίρια ή επειδή έχει ελαττώματα». Η κυριότερη πρόκληση, είπε η κα Τριανταφύλλου, ότι δεν πιστεύουμε στον ευρωπαϊκό πολιτισμό και στην ευρωπαϊκή δημοκρατία. «Στην πραγματικότητα δεν πιστεύουμε στον εαυτό μας», είπε κλείνοντας «αν η Ευρώπη καταρρεύσει θα φταίει η αδιαφορία καθενός από εμάς».

Η Γιορτή των Γραμμάτων

Στη Γιορτή των Γραμμάτων της 30ής Ιανουαρίου παρευρέθηκαν, μεταξύ άλλων, ο πρόεδρος, η αντιπρόεδρος και μέλη του Συμβουλίου και της Συγκλήτου του Πανεπιστημίου Κύπρου, ο πρύτανης και οι αντιπρυτάνεις, βουλευτές και εκπρόσωποι κομμάτων, ακαδημαϊκοί, φοιτητές και φοιτήτριες. Το Πανεπιστήμιο Κύπρου τιμάει τη Γιορτή των Γραμμάτων από την έναρξη της λειτουργίας του, τον Σεπτέμβριο του 1992, καλώντας κάθε χρόνο ανθρώπους των Επιστημών, των Γραμμάτων και των Τεχνών.