Kathimerini.gr
Ανεπιτήδευτος και ειλικρινής εσωτερικός μονόλογος, σπαρακτικό ημερολόγιο, αναστεναγμός, κραυγή, αυτό το βιβλίο μιλάει στην καρδιά και στο μυαλό μας σαν να μην ήταν λέξεις, αλλά εικόνα: μοιάζει με μια πλούσια τοιχογραφία, που μπορείς μεν να την κοιτάξεις κομμάτι κομμάτι, μα που αρπάζει όλη μαζί τη ματιά σου και την κυριεύει. Είχαμε καιρό να διαβάσουμε κάτι τόσο μικρό σε έκταση μα και τόσο δυνατό ταυτόχρονα – ένα βιβλίο-σύνθημα, που δεν σε αφήνει να το κλείσεις πριν φτάσεις στην τελευταία του λέξη, ακόμη κι όταν συναισθηματικά νιώθεις αδύναμος και η όρασή σου θολώνει από τα δάκρυα.
Είναι η ιστορία ενός κοριτσιού, της Ζάχρα, που είχε την ατυχία να γεννηθεί στο Ιράν, μια χώρα που ο μισός της πληθυσμός είναι σκλάβοι: όλες οι γυναίκες. Η Ζάχρα, παρά τα δεκάξι της χρόνια, το ξέρει καλά: το να έχεις γεννηθεί γυναίκα στο Ιράν είναι κατάρα· είσαι κατώτερη, δεν έχεις δικαιώματα και λόγο και καθημερινά υφίστασαι προσβολές, βία και διακρίσεις από τους πάντες, από όλους τους άνδρες, από τον πατέρα σου μέχρι τον ανώτατο θρησκευτικό ηγέτη.
Οταν όλοι οι άνδρες –από τον πατέρα σου μέχρι τον ανώτατο θρησκευτικό ηγέτη της χώρας– σε μισούν, η επανάσταση είναι ο μόνος δρόμος.
Ωστόσο η Ζάχρα, που η μητέρα της κρυφά τη φωνάζει Μπαντζένς («Πονηρή»), δεν θα το βάλει κάτω. Από μικρή θα επαναστατεί και θα κάνει ό,τι μπορεί για να μη νιώθει διαρκώς ηττημένη. Θα αφήνει να ξεφεύγει μια φράντζα από τη μαντίλα της, θα βλέπει απαγορευμένα βίντεο με δυτικά τραγούδια στο YouTube, θα αγοράζει δεκάδες VPN για να ανοίγει λογαριασμούς στα social media και να παρακολουθεί ειδήσεις, θα συνομιλεί διαδικτυακά με συνομήλικά της κορίτσια σε όλο τον κόσμο, θα γίνει κολλητή φίλη με μια goth ομοφυλόφιλη κοπέλα που ζει στη Νότιο Κορέα, θα μάθει να κάνει τατουάζ στις φίλες της, θα κλέβει κραγιόν από τη μητέρα της –που ίσως επίτηδες δεν της τα κρύβει…– για να το δοκιμάσει κλειδωμένη στο δωμάτιό της, θα διαβάσει Σιμόν ντε Μποβουάρ και Χάνα Αρεντ, θα ακούει Τέιλορ Σουίφτ και K-pop, θα βρίζει και θα καταριέται τους μουλάδες στα πάρτι με τις συμμαθήτριές της, θα μισεί με πάθος αυτή τη μεσαιωνική αλυσίδα απαγορεύσεων που κάνει τις γυναίκες να νιώθουν και να ζουν σαν ζώα. Θα χειραφετηθεί και θα περιμένει μια σπίθα για να ανάψει ολόκληρη και να φωτίσει τη γενιά της.
Η Μαχσά Αμινί
Δεν θα έρθει μια σπίθα, αλλά μια πυρκαγιά. Η ιστορία της Ζάχρα/Μπαντζένς είναι μια πέρα για πέρα αληθινή ιστορία. Παραθέτουμε συνοπτικά τα γεγονότα: Η 22χρονη Μαχσά Αμινί από το ιρανικό Κουρδιστάν δολοφονείται στα χέρια της διαβόητης Αστυνομίας Ηθών στην Τεχεράνη στις 16 Σεπτεμβρίου 2022, γιατί δεν φορούσε «σωστά» τη μαντίλα της. Ηδη την επομένη ξεσπούν βίαιες διαδηλώσεις, που σταδιακά εξαπλώνονται σε όλη τη χώρα. Επί τρεις ολόκληρους μήνες Ιρανοί σχεδόν κάθε ηλικίας και κοινωνικού στρώματος βγαίνουν στους δρόμους για να κραυγάσουν την αγανάκτησή τους. Το καθεστώς αντιδρά με πρωτοφανή σκληρότητα: τουλάχιστον 500 άνθρωποι δολοφονούνται στη διάρκεια των αντικυβερνητικών διαδηλώσεων (σύμφωνα με ακτιβιστικές οργανώσεις οι νεκροί είναι πολλαπλάσιοι). Οι κινητοποιήσεις συνοδεύονται από εκδηλώσεις πολιτικής ανυπακοής και συμβολικές ενέργειες διαμαρτυρίας: διαδηλώτριες πετούν τα τουρμπάνια των μουλάδων στο έδαφος, ρίχνουν κόκκινη μπογιά στα σιντριβάνια που έτσι φαίνεται ότι αναβλύζουν αίμα, μαθήτριες και φοιτήτριες βγάζουν τις μαντίλες τους και τις καίνε δημόσια κ.λπ. Οι δεκάδες καταδίκες σε θάνατο με διαδικασίες-εξπρές και οι επακόλουθες εκτελέσεις προκαλούν σφοδρές αντιδράσεις. Το καθεστώς –μια από τις πιο στυγνές δικτατορίες στην ανθρώπινη Ιστορία– έχει απέναντί του ακόμη και την πλειονότητα των ανδρών. To κίνημα διαμαρτυρίας «Γυναίκα, ζωή, ελευθερία» κατεστάλη άγρια, αλλά υπάρχει ακόμη εντός και εκτός συνόρων. Μέχρι και σήμερα χιλιάδες Ιρανές αψηφούν τους «ιερούς» κανόνες και δεν φορούν χιτζάμπ στον δρόμο, θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή τους.
Σαν τη Ζάχρα/Μπαντζένς. Που η ιστορία της θα φτάσει στο αποκορύφωμά της το Σάββατο 24 Οκτωβρίου 2022, κατά τη διάρκεια μιας διαδήλωσης στην οποία παίρνουν μέρος οι περισσότερες μαθήτριες της όμορφης πόλης της, της Σιράζ. Με προτάσεις κοφτές και πυκνές, σαν στιχάκια ραπ τραγουδιού, η έφηβη πρωταγωνίστρια αυτού του συγκλονιστικού, συγκινητικού και τραγικού βιβλίου, ενός κειμένου γεμάτου ομορφιά και δύναμη, θα μιλήσει εξ ονόματος των γυναικών του Ιράν, αλλά και κάθε γυναίκας που παλεύει για ισότητα και ελευθερία.
