Του Απόστολου Τομαρά
Όσα λιγότερα λέγονται δημόσια για τις μεταναστευτικές ροές τόσο το καλύτερο, φαίνεται να είναι η νέα αντίληψη της κυβέρνησης για αποτελεσματική αντιμετώπιση ενός προβλήματος που έχει όλες τις προϋποθέσεις να διογκωθεί το επόμενο διάστημα. Στη λογική ότι η σιωπή είναι χρυσός φαίνεται να πειθαρχούν σχεδόν απόλυτα οι επίσημες και ανεπίσημες αναφορές κυβερνητικών στελεχών, τα οποία το τελευταίο διάστημα είναι φειδωλά στις δημόσιες τοποθετήσεις τους. Χαρακτηριστικές είναι οι αντιδράσεις του αρμόδιου Υπουργού Εσωτερικών Κωνσταντίνου Ιωάννου, ο οποίος τα τελευταία εικοσιτετράωρα αποφεύγει κάθε πληροφορία για τις αυξημένες το τελευταίο διάστημα μεταναστευτικές ροές. «Η Κυβέρνηση, στην παρούσα φάση, δεν επιθυμεί να σχολιάζει θέματα που άπτονται της προστασίας των συμφερόντων της Κυπριακής Δημοκρατίας», τακτική που στην ουσία αποκαλύπτει το νέο δόγμα της κυβέρνησης απέναντι στις παράνομες μεταναστευτικές ροές κυρίως από θαλάσσης. Η ελεγχόμενη ροή πληροφοριών για ένα θέμα με έντονο δημόσιο ενδιαφέρον είναι μόνο το ένα σκέλος της νέας τακτικής που εφαρμόσθηκε με τα πέντε πλοιάρια με μετανάστες από τον Λίβανο, τα οποία ανακόπηκαν προτού εισέλθουν στα χωρικά ύδατα της Κυπριακής Δημοκρατίας και μετά από τρεις και πλέον μέρες επέστρεψαν εκεί όπου αναχώρησαν. «Τα σκάφη κατέπλευσαν με ασφάλεια στον Λίβανο» ανάφερε ο Υπουργός Εσωτερικών. Πέρα από την αντιμετώπιση του προβλήματος, προτού οι προσφυγικές ροές πατήσουν έδαφος, η κυβέρνηση με την απόφασή της να αναστείλει την εξέταση αιτήσεων ασύλου Σύριων υπηκόων επιδιώκει να αποθαρρύνει όσους αναμένουν στα παράλια του Λιβάνου να φύγουν προς δυσμάς, μέσω Κύπρου, εκμεταλλευόμενοι το καθεστώς της Συρίας, το οποίο τους επιτρέπει μόλις πατήσουν έδαφος να παραμείνουν και στην Κύπρο επειδή κινδυνεύει η ζωή τους.
Η Συρία
Με βάση τα πρόσφατα στοιχεία η συντριπτική πλειοψηφία των παράνομων αφίξεων από θαλάσσης είναι Σύριοι υπήκοοι χωρίς να είναι απολύτως σίγουρο ότι πρόκειται για πρόσωπα τα οποία αναγκάσθηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους επειδή κινδυνεύει η ζωή τους. Συγκεκριμένα τους πρώτους τρείς μήνες του 2024 είχαμε 3,111 αφίξεις παράτυπων μεταναστών. Οι 2,594 είναι Σύριοι (83%) που έφθασαν στην Κύπρο με 37 σκάφη. Σύμφωνα με στοιχεία που έχουν στην διάθεσή τους, οι αρχές ασφαλείας της Δημοκρατίας οδηγούνται στο συμπέρασμα πως πρόκειται για οικονομικούς μετανάστες οι οποίοι χρησιμοποιούν το καθεστώς που διέπει του Σύριους υπηκόους. Η διαπίστωση αυτή είναι πίσω από την επιδίωξη της Λευκωσίας για αλλαγή πολιτικής απέναντι στους παράνομους μετανάστες που προέρχονται από τη Συρία, χώρα η οποία πριν από 13 χρόνια χαρακτηρίσθηκε ως μη ασφαλής, οι μετανάστες συριακής καταγωγής θεωρούνται πρόσφυγες και, ως εκ τούτου, έχουν διαφορετικό καθεστώς από οποιουσδήποτε άλλους παράτυπους μετανάστες (π.χ. Αφρικανοί, Ασιάτες). Βάσει αυτού, όλες ανεξαιρέτως οι χώρες διεθνώς έχουν υποχρέωση να παραχωρούν καθεστώς προσωρινής προστασίας. Υπογραμμίζεται ακόμα ότι καμία χώρα δεν μπορεί να προχωρήσει σε επιστροφές ή απελάσεις Σύρων στην Συρία. Είναι για αυτό τον λόγο που η Κυπριακή Δημοκρατία ζητά επιτακτικά από την Ευρωπαϊκή Ένωση, στη βάση της αξιολόγησης από τον EUAA, να προχωρήσει στην επαναξιολόγηση της Συρίας και τον καθορισμό συγκεκριμένων περιοχών ως ασφαλείς, γεγονός που θα επιτρέψει τις επιστροφές υπό αυστηρές προϋποθέσεις. Η κυβέρνηση αντιλαμβανόμενη πως η αλλαγή χαρακτηρισμού της Συρίας είναι μια διαδικασία που θα πάρει χρόνο προχώρησε σε αναστολή εξέτασης αιτήσεων ασύλου από Σύριους υπηκόους.
Ο Λίβανος
Από το περασμένο καλοκαίρι στη Λευκωσία έχει γίνει αντιληπτό πως η προσοχή για αντιμετώπιση των μεταναστευτικών ροών θα πρέπει να επικεντρωθεί στον Λίβανο. Πέρα από την επιδίωξη να στηριχθεί η κυβέρνηση του Λιβάνου πολιτικά και οικονομικά ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στην καταπολέμηση του προβλήματος στη ρίζα του. Δηλαδή προτού αναχωρήσουν τα πλοιάρια με μετανάστες για Κύπρο. Εδώ είναι που η κυβέρνηση επιδιώκει τη στενή συνεργασία με τη κυβέρνηση του Λιβάνου και αυτό θα είναι το ζητούμενο και της επίσκεψης της προέδρου της Κομισιόν και του Προέδρου της Δημοκρατίας στο Λίβανο. Οι περιπολίες μέσων επιφανείας της Κυπριακής Δημοκρατίας σε διεθνή ύδατα, προς την πλευρά του Λιβάνου πρέπει να θεωρείται ως η τελευταία γραμμή άμυνας – ανακοπής των μεταναστευτικών ροών προτού εισέλθουν στα χωρικά ύδατα της Κύπρου κάτι που σημαίνει πως οι αρμόδιες αρχές με βάση διεθνείς συμφωνίες είναι υποχρεωμένες να παράσχουν βοήθεια σε πρόσωπα που η ζωή της βρίσκεται σε κίνδυνο. Επί του προκειμένου ο Υπουργός Εσωτερικών κατηγορηματικά διαβεβαίωσε πως «οτιδήποτε κάνουμε για αντιμετώπιση των αυξημένων μεταναστευτικών ροών εμπίπτει στο πλαίσιο της νομιμότητας και των διεθνών κανονισμών».
