Του Γιώργου Κακούρη
Με έντονες διεργασίες, διαβουλεύσεις και συνεχείς συζητήσεις έκλεισε η δεύτερη ημέρα της άτυπης συνόδου για το Κυπριακό στη Γενεύη, η οποία παρότι δεν αποτελεί επίσημη διαπραγμάτευση θα καθορίσει κατά πόσο μπορεί να υπάρξει συνέχεια στην προσπάθεια για αναβίωση της διαδικασίας.
Γύρω στις 10:30 ώρα Γενεύης (11:30 ώρα Κύπρου) ολοκληρώθηκε το κρίσιμο δείπνο των 5 + 1, το οποίο ήταν το επιστέγασμα μιας σειράς διμερών συναντήσεων κατά την οποία σύμφωνα με πληροφορίες έγινε προσπάθεια να υπάρξει συμφωνία για συνέχιση της προσπάθειας, ενδεχομένως με διορισμό της Τζέιν Χολ Λουτ ως μόνιμης πλέον απεσταλμένης του ΓΓ του ΟΗΕ για το Κυπριακό.
Όπως προκύπτει από πληροφόρηση που κυκλοφόρησε λίγο πριν ανακοινωθεί η σύγκληση δεύτερης ολομέλειας όλων των μερών την Τετάρτη (είχε προηγηθεί η πρωινή ολομέλεια κατά την οποία οι πλευρές επεξήγησαν τις αρχικές τους θέσεις), τα Ηνωμένα Έθνη θέλουν να δώσουν την ευκαιρία στην προσπάθεια εξεύρεσης κοινού εδάφους να συνεχιστεί και μετά το πέρας της άτυπης συνόδου στη Γενεύη.
Σύμφωνα με πληροφορίες που διασταύρωσε η «Κ», η τουρκική πλευρά δεν ευνοεί κάτι τέτοιο αλλά προτιμά να υπάρξει ξεκαθάρισμα του ποια θα είναι η βάση λύσης πριν από τον διορισμό μόνιμου απεσταλμένου.
Η εν λόγω κίνηση, θεωρείται από διπλωματικούς κύκλους αναβάθμιση, από άλλες πολιτικές πηγές της «Κ» διέξοδος μπροστά στο αδιέξοδο για να μην πεθάνει η διαδικασία.
Η σύνοδος συνεχίζεται και ολοκληρώνεται την Πέμπτη το πρωί με ελαφρώς διαφοροποιημένο πρόγραμμα. Αντί διμερών συναντήσεων και στη συνέχεια ολομέλειας, θα υπάρξει νέα ολομέλεια στις 10 το πρωί (11:00 Κύπρου), με ανοιχτή την πιθανότητα νέων διμερών συναντήσεων πριν από τις τελικές ανακοινώσεις - γραπτές ή προφορικές - του ΓΓ του ΟΗΕ.
Ανοιχτό παρέμενε το βράδυ της Τετάρτης αν αυτές θα είναι κοινά συμφωνημένες ή υπόθεση του Αντόνιο Γκουτιέρες.
Στο δείπνο ο ΓΓ του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτιέρες, ο πρόεδρος Αναστασιάδης, ο Τ/κ ηγέτης Ερσίν Τατάρ και οι ΥΠΕΞ των εγγυητριών Νίκος Δένδιας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου και Ντόμινικ Ράαμπ συνοδεύονταν από έναν σύμβουλο, στην περίπτωση της ε/κ πλευράς τον διαπραγματευτή Ανδρέα Μαυρογιάννη.
Πριν από το δείπνο κυκλοφόρησαν, κάνοντας εντύπωση στους δημοσιογράφους, φωτογραφίες με τους συμμετέχοντες υπουργούς Εξωτερικών σε φιλικό κλίμα.
Συναντήσεις και αφηγήματα
Μετά τη συνάντηση της ολομέλειας, και πριν από το δείπνο, ο πρόεδρος Αναστασιάδης προέβη για πρώτη φορά από την έναρξη της συνόδου σε δηλώσεις στις κάμερες. Σημειώνεται πως ο Τ/κ ηγέτης είχε φροντίσει να προβαίνει σε δηλώσεις συνεχώς μετά τις διμερείς επαφές του, προωθώντας επιμελώς το αφήγημα (μαζί και με την εκπρόσωπό του η οποία εξέδιδε μακροσκελείς ανακοινώσεις) για το πώς η κατάθεση της θέσης για αναγνώριση πριν από διαπραγματεύσεις αποτελεί ιστορική καμπή για την τ/κ κοινότητα.
Ενδιαφέρον πάντως προκάλεσε το ότι μετά τις τοποθετήσεις Τατάρ και την κατάθεση εγγράφων της πρότασής του για αναγνώριση πριν από τις συνομιλίες, η ε/κ πλευρά προχώρησε σε ένα μπαράζ τηλεφωνικών επαφών με ΥΠΕΞ μονίμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας αλλά και με τον Ύπατο Εκπρόσωπο της Ε.Ε. Οι αξιωματούχοι αυτοί επανέλαβαν τη στήριξή τους σε λύση ΔΔΟ σύμφωνα με δηλώσεις του ΥΠΕΞ Νίκου Χριστοδουλίδη, αλλά και tweets ορισμένων από αυτούς.
Από την ε/κ πλευρά αυτό που τονίστηκε είναι πως οι θέσεις που διατύπωσε, και κατέθεσε ως έγγραφο (αλλά όχι ως επίσημο έγγραφο καθώς δεν διεξάγονται διαπραγματεύσεις) ο κ. Τατάρ αντιβαίνουν ολόκληρο το κεκτημένο δεκαετιών διαπραγματεύσεων, και αυτό είναι κάτι που υπογράμμισε στον Τ/κ ηγέτη ο ίδιος ο Αντόνιο Γκουτιέρες.
Στις πρώτες του δηλώσεις ο πρόεδρος Αναστασιάδης επανέλαβε πως η ε/κ πλευρά παραμένει σταθερή στις θέσεις της για την ανάγκη σεβασμού στις παραμέτρους που συμπεριλαμβάνουν τα ψηφίσματα, τις συμφωνίες κορυφής, την κοινή δήλωση με τον Μουσταφά Ακιντζί μετά τη συνάντηση στο Βερολίνο τον Νοέμβριο του 2019.
Ερωτηθείς αν υπάρχει περίπτωση προόδου δεδομένων των θέσεων που διατύπωσε ο κ. Τατάρ, ο πρόεδρος Αναστασιάδης ανέφερε πως άκουσε «με μεγάλη απογοήτευση» τα όσα υπέβαλε ο Τ/κ ηγέτης.
«Έχω πει στον ΓΓ ότι η δική μας προσπάθεια ήταν η δημιουργία ενός θετικού κλίματος, χωρίς προκλήσεις, χωρίς αναφορές σε όσα απαράδεκτα ακούσαμε» σημείωσε. Και πρόσθεσε πως ενημέρωσε τον κ. Γκουτέιρες πως η ε/κ πλευρά θα υποβάλει γραπτώς τις θέσεις της «με επιστημονική τεκμηρίωση και όχι μόνο την πολιτική θεώρηση των πραγμάτων».
Ο Πρόεδρος δεν διευκρίνισε κατά πόσο οι θέσεις που θα καταθέσει θα περιέχουν λεπτομέρειες για την πρόταση περί αποκεντρωμένης ομοσπονδίας, ή αν θα αποτελούν τον κορμό της παρέμβασής του στην πρωινή ολομέλεια της Τετάρτης.
Συνομιλίες... μετά αναγνώρισης
Οι θέσεις που διατύπωσαν οι δύο πλευρές στην πρωινή ολομέλεια ήταν εκ διαμέτρου αντίθετες, προκαλώντας ερωτήματα αν μπορεί να βρεθεί κοινό έδαφος για επανέναρξη της διαδικασίας.
Στην αίθουσα της ολομέλειας της συνόδου στο Παλάτι των Εθνών, ενώπιον του Αντόνιο Γκουτιέρες, του προέδρου Αναστασιάδη και των ΥΠΕΞ Ελλάδας, Τουρκίας και Ηνωμένου Βασιλείου, ο Τ/κ ηγέτης Ερσίν Τατάρ επανέφερε για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια τη θέση για αναγνώριση του καθεστώτος της βορείου Κύπρου πριν από την έναρξη όποιων διαπραγματεύσεων.
Ο κ. Τατάρ κατέθεσε μάλιστα και σύντομο δισέλιδο έγγραφο με την παρέμβασή του, η οποία αποτυπώνει τη θέση της τ/κ πλευράς. Η θέση απηχεί τις παλιές θέσεις του πρώην Τ/κ ηγέτη Ραούφ Ντενκτάς, οι οποίες είχαν εγκαταλειφθεί επί Μεχμέτ Αλί Ταλάτ και δεν είχαν τεθεί τόσο έντονα ούτε επί Ντερβίς Έρογλου.
Σύμφωνα με το έγγραφο που είδε η «Κ», ο κ. Τατάρ επέμεινε στις θέσεις που εξέφρασε η τουρκική πλευρά το τελευταίο διάστημα, υπογραμμίζοντας πως στόχος θα πρέπει να είναι η κυριαρχική ισότητα των δύο πλευρών, καθώς η τ/κ κοινότητα, όπως είπε, είναι ένα από τα μέρη που ίδρυσαν την Κυπριακή Δημοκρατία το 1960.
Όπως αναφέρεται στο κείμενο του κ. Τατάρ, αν αυτό διασφαλιστεί μέσα από νέο ψήφισμα των Ηνωμένων Εθνών, τότε θα συμφωνήσουν σε διαπραγματεύσεις υπό από την αιγίδα του γ.γ.του ΟΗΕ για μία «εταιρική σχέση», που θα καταλήξει σε συμφωνία των δύο πλευρών.
Όπως σημειώνεται, αυτές οι διαπραγματεύσεις «των δύο ανεξάρτητων πλέον κρατών» πρέπει να προχωρήσουν σε διαπραγματεύσεις με καταληκτικό χρονοδιάγραμμα επί όλων των θεμάτων, του εδαφικού, των περιουσιών και της ασφάλειας, αλλά και για τις σχέσεις με την Ε.Ε. και τις τρεις εγγυήτριες δυνάμεις.
Στο πλαίσιο αυτό ο κ. Τατάρ προτείνει αμοιβαία αναγνώριση των δύο πλευρών ως κρατικές οντότητες, με τη στήριξη των εγγυητριών, και τελική έγκριση των διαπραγματεύσεων με ταυτόχρονα δημοψηφίσματα.
Ο κ. Τατάρ προχώρησε επίσης σε ιστορική αναδρομή της τ/κ οπτικής, και αναφέρθηκε στο ότι ο μόνος τρόπος για μακροπρόθεσμη και βιώσιμη λύση είναι η αναγνώριση της κυριαρχίας των Τ/κ, και πως τα προβλήματα προκύπτουν από την αναγνώριση της ε/κ πλευράς ως της μόνιμης κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Κραν Μοντάνα με ολίγη αποκεντρωμένη
Από την πλευρά του ο πρόεδρος Αναστασιάδης ανέγνωσε 13σελιδη δήλωση η οποία δεν κατατέθηκε γραπτώς, και στην οποία αναφέρθηκε στο πλαίσιο λύσης διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα ως ιστορικό συμβιβασμό στο Κυπριακό. Έκανε ιδιαίτερη αναφορά στο Σχέδιο Ανάν και στις ανησυχίες της ε/κ πλευράς που οδήγησαν στην απόρριψή του, λόγω της αίσθησης πως δημιουργούσε μια δυσλειτουργική πολιτεία.
Έκανε επίσης εκτενείς αναφορές στις εκκρεμότητες της διαπραγμάτευσης όπως την εκ περιτροπής προεδρία, καθώς, όπως είπε, οφείλεται στην επιμονή της τ/κ πλευράς για θετική ψήφο σε όλα τα επίπεδα, περιλαμβανομένου και του υπουργικού. Ξεκαθάρισε ότι δεν αρνήθηκε να υπάρχει τέτοια διάταξη σε θέματα που θα αφορούσαν αποφάσεις που επηρεάζουν κατά κάποιο τρόπο την τ/κ κοινότητα και έκανε αναφορά στο ψήφισμα 716 του 1991, όπου ήταν ενσωματωμένες οι θεματικές της πολιτικής ισότητας.
Επίσης, έθεσε στο τραπέζι τη δυνατότητα συζήτησης αποκεντρωμένης ομοσπονδίας, εφόσον ξεκινήσει η διαπραγμάτευση. Πρόσθεσε πως υπάρχουν πρόσθετες διασφαλίσεις και για τις δύο κοινότητες, όπως για παράδειγμα η επικύρωση από το Συμβούλιο Ασφαλείας και την Ε.Ε., η δημιουργία συμβουλίου έκτακτης ανάγκης και πολυεθνικής αστυνομικής δύναμης αλλά και το Σύμφωνο Φιλίας που είχε προτείνει ο τέως Έλληνας ΥΠΕΞ Νίκος Κοτζιάς.
Όπως είπε, τα προβλήματα μπορούν να ξεπεραστούν βάσει των μέχρι στιγμής συγκλίσεων και το Πλαίσιο Γκουτιέρες. Τόνισε μάλιστα ότι οι προτάσεις της ε/κ πλευράς, όπως είχαν υποβληθεί στις 5 και 6 Ιουλίου παραμένουν σε ισχύ υπό την αίρεση άλλων παραχωρήσεων.
Χωρίς δευτερολογίες
Όσον αφορά την παρέμβαση του γ.γ.του ΟΗΕ, κυπριακές κυβερνητικές πηγές έκαναν λόγο για διαδικαστικού χαρακτήρα αναφορές, αποφεύγοντας επιμελώς να αναφερθούν σε λεπτομέρειες κατά τη διάρκεια ανεπίσημης ενημέρωσης.
Ο κ. Γκουτιέρες καλωσόρισε τους συμμετέχοντες και έκανε λόγο για σημαντική συνάντηση. Η κυβερνητική πλευρά εκτιμά πως η ουσιαστική τοποθέτηση θα γινόταν το βράδυ στο δείπνο εργασίας, μετά τις διμερείς συναντήσεις του γ.γ. με όλους τους εμπλεκόμενους. Όπως επισήμαναν οι ίδιες πηγές, και στο Κραν Μοντάνα οι συγκεκριμένες θέσεις ήλθαν όχι στην αρχή της συνόδου αλλά αφού είχαν τοποθετηθεί όλα τα μέρη.
Αργότερα την Τετάρτη, απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφων στην ενημέρωση των συντακτών στη Νέα Υόρκη, ο αναπληρωτής εκπρόσωπος του γ.γ. του ΟΗΕ, Φερχάν Χακ, είπε πως δεν έχει να μοιραστεί συγκεκριμένες λεπτομέρειες για τις αναφορές του κ. Γκουτιέρες ενόσω διαρκούν οι συνομιλίες.
Κατά την πρωινή ολομέλεια δεν υπήρξαν δευτερολογίες, καθώς η ουσιαστική συζήτηση συνεχίστηκε στις διμερείς χωριστές διαβουλεύσεις του γ.γ. του ΟΗΕ με όλα τα μέρη, ενόψει του δείπνου εργασίας στο τέλος της ημέρας.
Ο Τούρκος ΥΠΕΞ Μεβλούτ Τσαβούσογλου επανέλαβε ενώπιον της ολομέλειας τη στήριξη στην προσέγγιση της τ/κ πλευράς για «κυριαρχική ισότητα» και ισότητα διεθνούς καθεστώτος, εξήγησε γιατί θεωρεί πως μια ομοσπονδιακή λύση δεν είναι πλέον εφικτή, και επέμεινε πως μια δίκαιη, μόνιμη και βιώσιμη λύση μπορεί να επιτευχθεί μόνο αναγνωρίζοντας τις πραγματικότητες.
Ο Έλληνας ΥΠΕΞ Νίκος Δένδιας επεσήμανε πως για την Ελλάδα δεν υπάρχει περιθώριο εξέτασης οποιασδήποτε εναλλακτικής πέραν της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας με κατάργηση των εγγυήσεων και σύμφωνη με το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Υπογράμμισε πως οποιαδήποτε λύση θα πρέπει να διασφαλίζει τη συνέχιση της ουσιαστικής συμμετοχής της Κύπρου στη λήψη αποφάσεων εντός της Ε.Ε., χωρίς εξωτερικές παρεμβολές.
Ο Βρετανός ΥΠΕΞ Ντόμινκ Ράαμπ δήλωσε στο πλαίσιο της ολομέλειας πως η χώρα παραμένει δεσμευμένη στη στήριξη των πλευρών να πετύχουν μια δίκαιη και βιώσιμη λύση και καλωσόρισε τις προσπάθειες του γ.γ. του ΟΗΕ.
Υπενθυμίζεται πως κατά την περίοδο προετοιμασίας της συνόδου, η Βρετανία είχε επιχειρηματολογήσει υπέρ του «παντρέματος» των δύο θέσεων μέσω μιας αποκεντρωμένης ΔΔΟ με κοινοβουλευτικό σύστημα και χαρακτηριστικά.
