Ο φοροφυγάς Αμπράμοβιτς - Πως συνδέονται τα σούπερ γιοτ με την Κύπρο

Αν και γνωστός για τις ογκώδεις επενδύσεις του, ο Ρώσος ολιγάρχης Ρομάν Αμπράμοβιτς φαίνεται πως απέφευγε συστηματικά να πληρώνει τους απαιτούμενους φόρους για τον στόλο από σούπερ γιοτ που διαχειρίζεται. Σύμφωνα με μεγάλη διεθνή έρευνα στην οποία συμμετείχαν πολλά μέσα ενημέρωσης, όπως η βρετανική εφημερίδα Guardian και το BBC, ο Αμπράμοβιτς φαίνεται ότι χρησιμοποίησε ένα σύστημα με υπεράκτιες εταιρείες (offshore) για να αποφύγει την καταβολή φόρων για τα έξοδα λειτουργίας των σκαφών του, οι οποίοι αυτή τη στιγμή υπολογίζονται σε δεκάδες εκατ. δολάρια.

Τα Χριστούγεννα του 2011, ένα χρόνο αφότου ο Ρομάν Αμπράμοβιτς είχε παραλάβει το νέο του σούπερ γιοτ, «Eclipse», μήκους 162 μέτρων, έμοιαζε ότι δεν θα το χρησιμοποιούσε τότε. Τα αρχεία δείχνουν ότι το υπερπολυτελές σκάφος είχε ναυλωθεί από εταιρεία με έδρα τις Βρετανικές Παρθένους Νήσους. Ομως, φωτογραφίες από την ημέρα των Χριστουγέννων εκείνης της χρονιάς δείχνουν τον Αμπράμοβιτς στον ήλιο της Καραϊβικής, να στέκεται στην πλατφόρμα στο πίσω μέρος του γιοτ, με τον μεγάλο λογότυπο του «Eclipse» και το γράμμα E ακριβώς πίσω του. Αργότερα μαθεύτηκε πως στο ίδιο νησί, το μικροσκοπικό Σεν Μπαρτς, ο Ρώσος επιχειρηματίας διοργάνωσε πριβέ συναυλία στην οποία έπαιξαν μουσική οι Red Hot Chili Peppers. To δημοφιλές συγκρότημα από την Καλιφόρνια φαίνεται ότι έλαβε ως αμοιβή 1 εκατ. δολάρια. Στη λίστα των καλεσμένων ήταν ο μεγιστάνας των μέσων ενημέρωσης Ρούπερτ Μέρντοχ και ο καταδικασμένος για σεξουαλική κακοποίηση παραγωγός ταινιών Χάρβεϊ Ουάινσταϊν. Περιστατικά σαν αυτό κίνησαν ήδη από τότε το ενδιαφέρον δημοσιογράφων, αλλά και οικονομικών αρχών.

Οι λεπτομέρειες σχετικά με τη φορολογική απάτη ήρθαν στο φως χάρη στα έγγραφα που περιέχονται στο Cyprus Confidential, μια ογκώδη διαρροή πληροφοριών σχετικά με την υπεράκτια χρηματοπιστωτική βιομηχανία της νήσου. Τα αρχεία δείχνουν πως ο Αμπράμοβιτς χρησιμοποίησε ένα πλέγμα από offshores για να δημιουργήσει το «τέλειο αφήγημα»: ότι πέντε από τα σούπερ γιοτ του νοικιάζονται σε πελάτες για εμπορικούς σκοπούς. Αυτό επέτρεψε στις εταιρείες εκμετάλλευσης των σκαφών να αποφύγουν την καταβολή ΦΠΑ για έναν μακρύ κατάλογο εξόδων. Για παράδειγμα, το κόστος ανεφοδιασμού του «Eclipse» μπορούσε να φτάσει τα 2 εκατ. δολάρια ανά γέμισμα, με τον αντίστοιχο ΦΠΑ να ανέρχεται σε 400.000 δολάρια.

Τα έγγραφα δείχνουν πώς πέντε σκάφη αναψυχής, ιδιοκτησίας Αμπράμοβις, είχαν μισθωθεί σε μια εταιρεία στην Κύπρο με την επωνυμία Blue Ocean Yacht Management, η οποία τα ναύλωσε σε εταιρείες στις Βρετανικές Παρθένους Νήσους που εμφανίζονταν ανεξάρτητες – αλλά στην πραγματικότητα όλες ελέγχονταν από τον Αμπράμοβιτς. Σύμφωνα με ένα εμπιστευτικό υπόμνημα που τελικά διέρρευσε, η πληρωμή αυτών των φόρων «έπρεπε να αποφευχθεί». «Θέλουμε να αποφύγουμε την καταβολή ΦΠΑ για την αξία αγοράς των γιοτ και, όπου είναι δυνατόν, να αποφύγουμε την καταβολή ΦΠΑ για αγαθά και υπηρεσίες που παρέχονται στα γιοτ», έγραψε τον Ιούνιο του 2005 ο Τζόναθαν Χόλογουεϊ, ειδικός στη διαχείριση σκαφών, που είχε αναλάβει διευθυντής της Blue Ocean τον Μάρτιο του ίδιου έτους.

Σημειώνεται ότι τα πολυτελή γιοτ υπόκεινται σε ΦΠΑ για αγαθά και υπηρεσίες που αγοράζουν. Ο φόρος αυτός, που κυμαίνεται γύρω στο 20% στις ευρωπαϊκές χώρες όπου ο Αμπράμοβιτς συνήθιζε να αγκυροβολεί –όπως η Γαλλία, η Ιταλία και η Ελλάδα– μπορούσε να αυξήσει σημαντικά τα λειτουργικά έξοδα. Η ετήσια συντήρηση ενός σούπερ γιοτ ανέρχεται συνήθως στο 10% της αξίας αγοράς του, περιλαμβάνοντας κόστη για το πλήρωμα, τα μηχανικά μέρη του, τα καύσιμα, τη συντήρηση και τα λιμενικά τέλη. Αυτά τα έξοδα υπόκεινται σε βαρύτατο ΦΠΑ.

Στην Κύπρο, οι φορολογικές αρχές έχουν προχωρήσει εδώ και χρόνια σε έρευνες. Το 2012, αποφάνθηκαν ότι η Blue Ocean όφειλε πάνω από 14 εκατ. ευρώ σε απλήρωτους φόρους για την περίοδο από τον Δεκέμβριο του 2005 έως τον Αύγουστο του 2010. Η εταιρεία, σύμφωνα με τους Κύπριους αξιωματούχους, δεν κατάφερε να αποδείξει ότι τα σκάφη χρησιμοποιούνταν για εμπορικούς σκοπούς. Παρά τη νομική μάχη που διήρκεσε περισσότερο από δέκα χρόνια, το Ανώτατο Δικαστήριο της Κύπρου απέρριψε την έφεση της Blue Ocean τον Μάρτιο του 2024. Κατά την ακρόαση, ο δικηγόρος της εταιρείας δήλωσε ότι είχαν «χάσει την επαφή» με τον πελάτη τους. Η εταιρεία διαλύθηκε πέρυσι. Πάντως, σε ανακοίνωσή τους, οι δικηγόροι του Αμπράμοβιτς (ο οποίος μοιράζει τον χρόνο του μεταξύ Κωνσταντινούπολης, Τελ Αβίβ και Σότσι) ανέφεραν ότι «πάντοτε λάμβανε νομικές συμβουλές καθώς και συμβουλές σχετικά με τη φορολογία από ανεξάρτητους ειδικούς και ενεργούσε πάντοτε σύμφωνα με τις συμβουλές αυτές».