Του Απόστολου Τομαρά
Η έναρξη κατασκευής των έργων για το ηλεκτρικό καλώδιο Κύπρου – Κρήτης μπορεί να θεωρηθεί ως η κορυφαία στιγμή στα ενεργειακά της Κύπρου μετά την ανακάλυψη ενεργειακών πόρων στην κυπριακή ΑΟΖ. Για πρώτη φορά στα χρονικά της, η Κυπριακή Δημοκρατία θα ενταχθεί στα ενεργειακό σύστημα της Ευρώπης με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ασφάλεια του τόπου. Όταν θα ολοκληρωθεί η πόντιση του καλωδίου μήκους 898 χιλιομέτρων, το ηλεκτρικό σύστημα της Κύπρου θα ενωθεί με το ευρωπαϊκό μέσω Κρήτης, εξέλιξη που θα αποτελεί την υλοποίηση κατά 2/3 του ηλεκτρικού καλωδίου EuroAsia Interconnector που θα ξεκινά από το Ισραήλ. Ένα από τα μεγαλεπήβολα έργα ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου – Ελλάδας- Ισραήλ το οποίο είναι χαρακτηρισμένο στο πλαίσιο του Κανονισμού 347/2013 της Ε.Ε. ως Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος (ΕΚΕ) και από τον Οκτώβριο του 2014 είναι ενταγμένο στο πλαίσιο του Κανονισμού της ΕΕ «Συνδέοντας την Ευρώπη». Στην πλήρη ανάπτυξη του, το ηλεκτρικό καλώδιο θα έχει συνολικό μήκος 1.518 χιλιόμετρα με φορέα υλοποίησης την εταιρεία EuroAsia Interconnector. Το έργο χωρίζεται σε τρεις φάσεις. Το πρώτο τμήμα Ισραήλ – Κύπρος θα είναι μήκους 329 χιλιομέτρων, το δεύτερο τμήμα προς Ελλάδα (Κρήτη) 879 χιλιομέτρων και το τρίτο από Κρήτη προς Αττική 310 χιλιομέτρων.
Ο EuroAsia Interconnector
Το έργο αποτελείται από υποθαλάσσια καλώδια συνεχούς ρεύματος (DC) και από χερσαίους σταθμούς μετατροπής HVDC σε κάθε σημείο σύνδεσης και έχει συνολική δυναμικότητα 1000 MW σε πρώτη φάση και 2000 MW σε δεύτερη φάση. Το καλώδιο προς Κρήτη θα έχει συνολικό μήκος 879 χλμ. και μέγιστο υποθαλάσσιο βάθος 3000m. To συνολικό κόστος της διασύνδεσης Κύπρος - Ελλάδα - Ισραήλ ανέρχεται στα €2.5 δισ., εκ των οποίων ποσό €1.575 εκ. αφορά το Κύπρος – Κρήτη και το υπόλοιπο €1 δισ. το Κύπρος – Ισραήλ. Το έργο έχει εγκριθεί για να λάβει χορηγία ύψους €657εκ. από τον μηχανισμό «Συνδέοντας την Ευρώπη» (Connecting Europe Facility, CEF) και έχει ενταχθεί στο Σχέδιο «Κύπρος – το αύριο» για να τύχει χρηματοδότησης συνολικού ύψους €100 εκ. από τον μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF).
Οι φάσεις
Το κατασκευαστικό μέρος του συνολικού έργου είναι χωρισμένο σε τρεις φάσεις:
- Πρώτη φάση: Κύπρος - Ισραήλ, Δεκέμβριος 2019.
- Δεύτερη φάση: Κρήτη - Αττική, Δεκέμβριος 2020.
- Τρίτη φάση: Κύπρος - Κρήτη, Δεκέμβριος 2022.
Με βάση τα τεχνικά στοιχεία του έργου το καλώδιο θα ξεκινά από την Χαδέρα (Hadera Ισραήλ) και θα καταλήγει στην Κοφίνου (Κύπρος). Από εκεί θα επεκτείνεται μέσω θαλάσσης και θα καταλήγει στην Κορακιά (Κρήτη, Ελλάδα) και από εκεί στην Αττική. Εν προκειμένω πρέπει να αναφέρουμε πως το κομμάτι Κρήτη-Αττική είναι σε λειτουργία αφού με απόφαση της Ελλάδας αναπτύχθηκε ξεχωριστά από το υπόλοιπο έργο.
Τα οφέλη
Από την υλοποίηση του έργου τα οφέλη που αναμένεται να προκύψουν είναι σημαντικά. Η Κύπρος καθίσταται ενεργειακός κόμβος, αναβαθμίζεται γεωπολιτικά η Κυπριακή Δημοκρατία και δημιουργείται ο ηλεκτρικός διάδρομος από την Ανατολική Μεσόγειο προς την Ευρώπη. Αναδεικνύεται πρακτικά η σημασία της τριμερούς συνεργασίας Κύπρου -Ελλάδας -Ισραήλ. Με τη διασύνδεση της Κύπρου με την Ελλάδα και το ευρωπαϊκό δίκτυο ηλεκτρισμού, καθώς και το Ισραήλ, τερματίζεται η ενεργειακή απομόνωσή της. Διασφαλίζεται η ενεργειακή τροφοδοσία της χώρας και η αποφυγή περιστατικών Ολικής Σβέσης (Black Out), τα οποία και μπορούν να προκαλέσουν ανυπολόγιστο κόστος στην οικονομία. Επιτυγχάνεται ο στόχος για διασυνδεσιμότητα της Κύπρου με την ευρωπαϊκή ενεργειακή αγορά (Interconnection Targets 15% / Internal Energy Market). Προωθείται η επίτευξη των στόχων του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Πράσινη Ενέργεια, μέσω της περαιτέρω διείσδυσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) και της μείωσης των αέριων ρύπων. Διασυνδέεται η εσωτερική αγορά ηλεκτρισμού της Κύπρου με την ενιαία αγορά της Ευρώπης και προωθείται ο ανταγωνισμός στην αγορά ηλεκτρισμού.
Η τελετή στο Προεδρικό
Η έναρξη των κατασκευαστικών έργων θα προσλάβει πανηγυρικό χαρακτήρα με επίκεντρο τη Λευκωσία. Την ερχόμενη Παρασκευή θα πραγματοποιηθεί στο προεδρικό μέγαρο η τελετή έναρξης των εργασιών για το τμήμα Κύπρου - Κρήτης. H τελετή θα πραγματοποιηθεί στην παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας, της Ευρωπαίας Επιτρόπου για θέματα ενέργειας Kadri Simson, της Υπουργού Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας κας Νατάσας Πηλείδου και του Έλληνα Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Κώστα Σκρέκα. Πέρας από τις ομιλίες στην τελετή θα γίνει και η παρουσίαση του έργου από τον Διευθύνοντα σύμβουλο του φορέα υλοποίησης του έργου EuroAsia Interconnector Ltd Αθανάσιο Κτωρίδη.
Τα αγκάθια στο δρόμο υλοποίησης του έργου
Η έναρξη των κατασκευαστικών έργων σίγουρα αποτελεί τη σημαντικότερη εξέλιξη, ωστόσο η πορεία του έργου σημαδεύτηκε και από δύσκολες στιγμές. Ένα σημαντικό εμπόδιο που παρουσιάσθηκε προκαλώντας σοβαρές ανησυχίες για την άρση της ενεργειακής απομόνωσης της Κύπρου ήταν η απόφαση της Ελλάδας να υλοποιήσει αυτόνομα την τρίτη φάση του έργου που αφορούσε το κομμάτι Κρήτη – ηπειρωτική Ελλάδα. Το όλο θέμα προσέλαβε πολιτικές διαστάσεις καθώς και παρέμβαση της Κομισιόν μιας και το συνολικό έργο είναι χαρακτηρισμένο ως Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος (ΕΚΕ) με φορέα υλοποίησης την εταιρεία EuroAsia Interconnector.
Η απόφαση των Αθηνών απασχόλησε μάλιστα την εδώ επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη το 2019, με την ελληνική πλευρά να εξηγεί τότε στην κυπριακή κυβέρνηση και στην ομάδα διοίκησης της EuroAsia Interconnector ότι είναι «σημαντική προτεραιότητα για εμάς η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ. Είναι όμως ακόμα σημαντικότερη η ενεργειακή ευστάθεια της Κρήτης, πολύ περισσότερο που η λειτουργούσα, τότε, μονάδα της ΔΕΗ στη Μεγαλόνησο θα έπρεπε βάσει του ενωσιακού δικαίου να αποσυρθεί». Όπως έγινε γνωστό, τότε, η Αθήνα πίστευε επίσης πως η υλοποίηση του τμήματος Κρήτης – Αττικής θα καθυστερούσε εάν η εκτέλεση του έργου προχωρούσε ως ενιαίο, κάτι που θα επιβάρυνε το καταναλωτικό κοινό της Ελλάδας με €300 εκατ. ετησίως, που θα καταβάλλονταν μέσω των Υπηρεσιών Κοινής Ωφελείας. Τελικά το κομμάτι Κρήτης – ηπειρωτικής Ελλάδας εκτελέσθηκε αυτόνομα με την Κομισιόν να το θέτει εκτός πλαισίου ΕΚΕ.
