Τα ανεπίδοτα διατάγματα για τα 12 μίλια

Περίπου στις 9 το βράδυ της Τρίτης 16 Οκτωβρίου 2018, ένα ελαφρό αεράκι που θύμιζε άνοιξη επικρατούσε στη οδό Ονείρων της εξουσίας, στην Ηρώδου Αττικού, παραπλεύρως του Εθνικού Κήπου, και κινούσε απαλά τις κουρτίνες του Προεδρικού Μεγάρου καθώς περνούσε από τα μισάνοιχτα παράθυρα. Η αντίθεση με τις θυελλώδεις πολιτικές εξελίξεις ήταν πλήρης. Επί Παυλόπουλου, η 9η απογευματινή θεωρείτο ακόμη «μεσημεράκι» στο Προεδρικό Μέγαρο. Ο Πρόεδρος συχνά παρέμενε στο γραφείο του έως μετά τα μεσάνυχτα. Πολύ περισσότερο εκείνο το βράδυ των διενέξεων και των παραιτήσεων…

Ο Δημήτρης Κρίκας, επικεφαλής της Ασφάλειας της Προεδρίας πήρε εντολή από τον Παυλόπουλο να σπεύσει στην πλαϊνή είσοδο του Προεδρικού Μεγάρου επί της οδού Βασιλέως Γεωργίου. Η ρητή εντολή στον Μεσσήνιο υποστράτηγο ήταν να εξασφαλίσει ώστε να μην παραληφθούν τα έγγραφα που μόλις είχε διαμηνύσει ότι θα αποστείλει στην Προεδρία ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς. Κάτι τέτοιο δεν είχε ξανασυμβεί στα χρονικά της Προεδρίας της Δημοκρατίας. Οχύρωση της Προεδρίας προ εγγράφων από το ΥΠΕΞ; Τι έγγραφα ήταν αυτά; Γιατί δεν έπρεπε να εισέλθουν στο Προεδρικό Μέγαρο;

Η αρχή της περιπέτειας εντοπίζεται μία εβδομάδα νωρίτερα, στις 9 Οκτωβρίου, στην Ουάσιγκτον. Εκεί βρισκόταν ο υπουργός Αμυνας Πάνος Καμμένος. Ο Καμμένος, που δεν μπορούσε να χωνέψει τη Συμφωνία των Πρεσπών, είπε στον υφυπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ για τις Ευρωπαϊκές Υποθέσεις, Γουές Μίτσελ, ότι κατά τη γνώμη του η Συμφωνία «δεν θα επικυρωνόταν από την ΠΓΔΜ» και ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να συμπράξει με χώρες της περιοχής σε ένα «εναλλακτικό σχέδιο». Ενα σύμφωνο αμυντικής συνεργασίας κατάλληλο για να αναχαιτίσει τη ρωσική διείσδυση στα Βαλκάνια, αφήνοντας κατά μέρος την ονομασία των Σκοπίων.

Τα μηνύματα

Ο Κοτζιάς, που ήταν ο αρχιτέκτονας της Συμφωνίας των Πρεσπών, έπνεε μένεα κατά του Καμμένου, ο οποίος ήδη από τον Ιούλιο του 2018 είχε αρχίσει να τον «κουρδίζει» με απειλητικά μηνύματα που έστελνε στο κινητό του. Μηνύματα του θέρους του 2018 που σήμερα μοιάζουν σαν να βγαίνουν από το τηλεοπτικό σίριαλ «Αυτή η νύχτα μένει», όπως «Θα σε ξεφτιλίσω δημόσια» και «Μαζέψου γιατί θα σε τελειώσω», είδαν αργότερα το φως της δημοσιότητας και αποτέλεσαν τη βάση για τη μηνυτήρια αναφορά στην Εισαγγελία του Αρείου Πάγου που κατέθεσε ο Κοτζιάς κατά του Καμμένου στις 18 Φεβρουαρίου 2019. Ο Κοτζιάς θύμωσε ακόμη περισσότερο το πρωί της 10ης Οκτωβρίου 2018, όταν έφθασαν στην Αθήνα λόγω της επτάωρης διαφοράς ώρας τα μαντάτα για την πληθωρική δραστηριότητα του Καμμένου στην Ουάσιγκτον.

Τα «νυχτερινά» sms και η Ουάσιγκτον δεν ήταν η μοναδική πρόκληση. Η πλευρά Κοτζιά ισχυρίζεται ότι πληροφορήθηκε πως η αναπληρώτρια γενική γραμματέας του ΝΑΤΟ Ρόουζ Γκερτμέλερ είχε καταγράψει σε μυστικές εκθέσεις της έπειτα από επισκέψεις της στην Αθήνα ότι το καλοκαίρι ο Καμμένος διακινούσε την άποψη πως η Ελλάδα κινδυνεύει ακόμη και από εκδήλωση πραξικοπήματος αν περάσει η Συμφωνία των Πρεσπών. «Θα τον αφήσουμε να γίνει ένας Γαρουφαλιάς που απειλεί ότι θα γίνει πραξικόπημα;», φέρεται να είπε ο Κοτζιάς οργισμένος στον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, κάνοντας έναν παραλληλισμό του Καμμένου με τον υπουργό Αμυνας της κυβέρνησης της Ενωσης Κέντρου το καλοκαίρι του 1965, που ήθελε να αποπέμψει ο Γεώργιος Παπανδρέου, αλλά επέμενε να διατηρήσει στη θέση του ο βασιλιάς Κωνσταντίνος. Επιπλέον, ο Καμμένος φέρεται να έλεγε στις εμπιστευτικές επαφές του με αξιωματούχους της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας (που σίγουρα έχουν μεγάλη υπομονή) ότι η ιδανική λύση για την ΠΓΔΜ θα ήταν ο διαμελισμός της μεταξύ Ελλάδας, Αλβανίας και Βουλγαρίας. Κάπως έτσι, η νέα πρόταση Καμμένου στον Μίτσελ ήταν αρκετή για να ξεχειλίσει το ποτήρι στο υπουργείο Εξωτερικών.

Ο Καμμένος επέστρεψε στην Ελλάδα και μία εβδομάδα μετά, τη Δευτέρα 15 Οκτωβρίου, στις 3.10 το μεσημέρι, εμφανίστηκε χωρίς γραβάτα στην είσοδο της Λέσχης Αξιωματικών Ενόπλων Δυνάμεων (ΛΑΕΔ) στην οδό Ρηγίλλης για να υποδεχθεί τον πρωθυπουργό. Τρία λεπτά αργότερα έφθασε από την οδό Μουρούζη ο Τσίπρας, φορώντας τζιν παντελόνι και μαύρο καπιτονέ γιλέκο πάνω από λευκό πουκάμισο. Το μυστικό γεύμα στη σάλα με τις ροτόντες στο υπερυψωμένο ισόγειο της ΛΑΕΔ με το παλιομοδίτικο μωσαϊκό που έχει θέα στο Λύκειο του Αριστοτέλη περιελάμβανε αγκινάρες α λα πολίτα, σαρδέλα φούρνου, πέρκα με πατατοσαλάτα, ρολό κοτόπουλο με ρύζι και κοντοσούβλι με πατάτες τηγανητές. Αξίζει να προσθέσουμε ότι η ποιότητα του εστιατορίου της ΛΑΕΔ είναι ένα από τα καλύτερα κρυμμένα μυστικά των Ενόπλων Δυνάμεων.

Η γαστριμαργική απόλαυση διευκόλυνε τον στόχο της συνάντησης, που ήταν να συμφωνήσουν οι δύο ηγέτες ότι παρά τις εντάσεις, η αγαστή συνεργασία τους θα συνεχιζόταν τουλάχιστον έως την άνοιξη του 2019, όταν θα έφθανε η Συμφωνία των Πρεσπών προς ψήφιση στη Βουλή. Αφού τσούγκρισαν τα ποτήρια, προγραμμάτισαν για την επόμενη ημέρα, την Τρίτη, συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου. Στο Μέγαρο Μαξίμου υπολόγιζαν ότι ο Κοτζιάς, ο οποίος συμμετείχε στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της Ε.Ε. στο Λουξεμβούργο, θα αργούσε να επιστρέψει στην Αθήνα. Το σχέδιο ήταν να αφήσουν τον Καμμένο να πει τα δικά του και να ξεθυμάνει και μετά να ανακοινώσουν πανηγυρικά ότι δεν θα χρειαστεί η περικοπή των συντάξεων, αφού ο στόχος του πλεονάσματος 3,5% του ΑΕΠ θα μπορούσε να επιτευχθεί χωρίς νέα λιτότητα. Ομως ο Κοτζιάς επέστρεψε εγκαίρως και εισήλθε στη συνεδρίαση αποφασισμένος να βάλει τον Καμμένο στη θέση του.

Στη συνεδρίαση ο Καμμένος, ο οποίος αισθανόταν κατοχυρωμένος λόγω του γεύματος με τον Τσίπρα που είχε προηγηθεί, περιέγραφε με αυτοπεποίθηση την «αιρετική» προσέγγισή του στο θέμα της Συμφωνίας των Πρεσπών και τις προτάσεις που έθεσε στην Ουάσιγκτον, αγνοώντας τον υπουργό Εξωτερικών. Ο Κοτζιάς αντέδρασε.

Κοτζιάς: Επιχειρείς να ασκήσεις εξωτερική πολιτική εις βάρος της κυβέρνησης και της χώρας για να εξυπηρετήσεις τις δικές σου πολιτικές επιδιώξεις.

Καμμένος: Διατηρώ την άποψή μου για την ονομασία των Σκοπίων.

Τσίπρας: Ναι, αλλά να ξεκαθαρίσεις ότι δεν πρόκειται να ταυτιστείς με την αξιωματική αντιπολίτευση σε πιθανή μομφή κατά της κυβέρνησης.

Η υπουργός Τουρισμού, βουλευτής των ΑΝΕΛ και διάσημο top model της δεκαετίας του ’90 Ελενα Κουντουρά πετάχτηκε «σαν από μηχανής θεά» για να καθησυχάσει τον πρωθυπουργό: «Στηρίζω την κυβέρνηση να ολοκληρώσει το έργο της». Η παρέμβαση Κουντουρά προκάλεσε ακόμη μεγαλύτερη ενόχληση στον Καμμένο.

Καμμένος (προς Τσίπρα): Δεν πρόκειται να συμπλεύσω στην προσπάθεια για ανατροπή της κυβέρνησης, αλλά δεν μπορεί να με υποκαθιστά ο Κοτζιάς και να μαθαίνω από τρίτους τα γεγονότα. (Απευθυνόμενος στον Κοτζιά): Σκορπίζεις τα μυστικά κονδύλια όπου θέλεις εσύ, ενώ πήρες και 30 εκατομμύρια από τον Σόρος για να πληρώσεις διαφόρους για τις Πρέσπες.

Παγωμάρα επικράτησε στην αίθουσα του υπουργικού συμβουλίου στη Βουλή. Πρόκειται για μια περίκλειστη αίθουσα, η οποία ούτως ή άλλως υποβάλλει σε μελαγχολική διάθεση τους παρευρισκομένους, λόγω του κακού φωτισμού και της επίπλωσης που έχει μείνει στη δεκαετία του ’60.

Κοτζιάς: Πώς τολμάς; Ντροπή! Ξέρει ο Τσακαλώτος πού πηγαίνουν τα μυστικά κονδύλια. Ευκλείδη, μίλα. (Ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος δεν μίλησε.)

Ο Τσίπρας σήκωσε τα χέρια ψηλά και κοιτάζοντας το ταβάνι είπε με αγανακτισμένο ύφος σαν να απευθυνόταν για πρώτη φορά στον Θεό: «Τι τραβάω από αυτούς τους δύο!».

Κοτζιάς: Από τους δύο; Οχι από τους δύο. Από αυτόν τα τραβάς (δείχνοντας τον Καμμένο). Παραιτούμαι!

Εκείνη την ώρα ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Νίκος Παππάς φέρεται να επιστράτευσε τη γνώση της «γαλλικής», όχι για να «στολίσει» κάποιον υπουργό, αλλά για να εξορκίσει την κακή ενέργεια που είχε συσσωρευθεί στην ατμόσφαιρα. Εις μάτην…

Καθώς το υπουργικό λήγει κακήν κακώς ο Νίκος Κοτζιάς σπεύδει λίγο μετά τις 7 το απόγευμα στο Προεδρικό Μέγαρο. Ο Προκόπης Παυλόπουλος έχει ήδη ενημερωθεί για τις εξελίξεις. Στη συνάντηση συμμετέχει ο τότε γενικός γραμματέας της Προεδρίας πρέσβης Γεώργιος Γεννηματάς.

Κοτζιάς: Εγινε της τρελής στο υπουργικό και δεν με κάλυψε ο Τσίπρας. Θέλω να σε ενημερώσω για την παραίτησή μου.

Παυλόπουλος: Βρε Νίκο, παραίτηση εν θερμώ;

Κοτζιάς: Δεν μπορώ να παραμείνω.

Παυλόπουλος: Σε κάθε περίπτωση, το θέμα αυτό είναι μεταξύ εσένα και του Τσίπρα. Εγώ δεν έχω λόγο.

Ο Κοτζιάς αποχωρεί, αλλά όταν φτάνει στο υπουργείο Εξωτερικών, αποφασίζει να στείλει στον Παυλόπουλο τα προεδρικά διατάγματα που έχει προετοιμάσει και αφορούν την επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 μίλια. Το Προεδρικό Μέγαρο ενημερώνεται ότι θα ακολουθήσει αποστολή εμπιστευτικών εγγράφων, αλλά ο Προκόπης Παυλόπουλος έδωσε αμέσως εντολή να μην παραληφθούν. Ο φάκελος με τα διατάγματα φθάνει, αλλά ο υποστράτηγος Κρίκας δεν τα παραλαμβάνει και τα επιστρέφει στο ΥΠΕΞ.

Την επομένη ημέρα ο Κοτζιάς επισημοποιεί την παραίτησή του και μία ημέρα αργότερα, στις 18 Οκτωβρίου, ο Τσίπρας μεταβαίνει στο Προεδρικό Μέγαρο για να ορκιστεί υπουργός Εξωτερικών λέγοντας: «Το όνειρό μου έγινε πραγματικότητα. Πήρα υπουργείο».

Γιατί ο Παυλόπουλος είχε αρνηθεί να τα παραλάβει

Κατά την τελετή παραλαβής – παράδοσης, ο Κοτζιάς αναφέρθηκε στα επίμαχα προεδρικά διατάγματα. Πρόκειται για μια εργασία που έκανε για πολύ καιρό ο ίδιος προσωπικά μαζί με δύο στενούς συνεργάτες του. «Στο ΥΠΕΞ δεν ήξεραν τι είναι κόλπος», φέρεται να λέει σήμερα. «Η αιγιαλίτιδα μπορεί να μετρηθεί από την ακτογραμμή ή από την εξωτερική γραμμή βάσης (σ.σ.: η ευθεία γραμμή που ενώνει τα δύο άκρα ενός κόλπου). Κλείνεις τους κόλπους, μετράς από εκεί τα 12 μίλια και έτσι κερδίζεις 2-3 μίλια. Οταν κλείνεις τους κόλπους και ορίζεις χωρικά ύδατα, αναρτάς την ανακοίνωση στον ΟΗΕ. Και αν δεν αμφισβητηθεί για ένα χρόνο, τότε ισχύει. Αν αμφισβητηθεί, τότε αρχίζουν διαπραγματεύσεις. Με τα Προεδρικά Διατάγματα επεκτεινόταν η χώρα, η “σκληρή” κυριαρχία της από τα 6 στα 12 μίλια. Το πρώτο Προεδρικό Διάταγμα αφορούσε την επέκταση έως τα Αντικύθηρα. Το δεύτερο, από τα Αντικύθηρα έως την Κρήτη. Πέντε χρόνια μετά, τίποτα δεν έχει γίνει».

Κατά τον Κοτζιά, η επέκταση των χωρικών υδάτων στην Κρήτη θα οδηγούσε την Τουρκία στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, όπου σταδιακά θα συζητούνταν η υφαλοκρηπίδα (βυθός) και η ΑΟΖ (στήλη νερού έως την επιφάνεια), εξασθενίζοντας ουσιαστικά το casus belli του 1995. Υποστηρίζει, επίσης, ότι η επέκταση θα είχε προλάβει το τουρκολιβυκό μνημόνιο του 2019. Δεν θα έβρισκε χώρο για να «απλωθεί».

Πρόσφατα ο Τσίπρας είπε στον εκπρόσωπο της Ε.Ε. για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής Ζοζέπ Μπορέλ ότι η Ελλάδα πρέπει να επεκτείνει τα χωρικά ύδατα στα 12 μίλια νοτίως της Κρήτης. Είχε μιλήσει ξανά για τα 12 μίλια στην Κρήτη πριν από δύο χρόνια. Η εσωκομματική αντιπολίτευση του ΣΥΡΙΖΑ («Ομπρέλα») διαφωνεί. «Ο ΣΥΡΙΖΑ θα πέσει στην παγίδα του Μητσοτάκη, που θα κάνει τα 12 μίλια σημαία προεκλογικά». Πάντως, στους οκτώ μήνες που ήταν πρωθυπουργός και υπουργός Εξωτερικών, ο Τσίπρας αγνόησε τα Προεδρικά Διατάγματα Κοτζιά. Θα μπορούσε να τα εφαρμόσει. «Ολοι φοβούνται να τα εφαρμόσουν», λέει σήμερα στους συνομιλητές του ο Κοτζιάς.

Γιατί ο Κοτζιάς τα έστειλε στον Παυλόπουλο λίγες ώρες μετά τη θυελλώδη συνεδρίαση; Κάποιοι εικάζουν ότι το έκανε υπολογίζοντας πως μπορεί να του ζητηθεί από τον πρωθυπουργό να τα υλοποιήσει και να μην επιμείνει στην παραίτησή του. Κάποιοι άλλοι λένε ότι τα έστειλε για να υποστηρίξει αργότερα ότι η ευθύνη για τη μη υλοποίησή τους δεν ανήκει στον ίδιο. Και γιατί ο Παυλόπουλος δεν τα παρέλαβε; Γιατί του το ζήτησε ο Τσίπρας, ο οποίος είχε ενημερωθεί για την αποστολή τους από τον Κοτζιά, λένε οι φίλοι του Κοτζιά, κάτι που διαψεύδει κατηγορηματικά ο Παυλόπουλος. «Δεν μου τηλεφώνησε ποτέ ο Τσίπρας γι’ αυτό το θέμα».

Κατά τον Παυλόπουλο, η Προεδρία δεν παρέλαβε τα διατάγματα γιατί ο υπουργός τελούσε υπό παραίτηση και γιατί επρόκειτο για Κανονιστικά Διατάγματα η επεξεργασία των οποίων ανήκει στο Συμβούλιο της Επικρατείας, βάσει του άρθρου 95, παρ. 1 εδάφιο δ του Συντάγματος. Σήμερα οι σχέσεις Παυλόπουλου – Κοτζιά είναι «παγωμένες». Ο πρώην πρόεδρος της Δημοκρατίας, μετά τα διατάγματα, αποφάσισε να σταματήσει να παραλαμβάνει και το ποίημα που στέλνει ο Νίκος Κοτζιάς με sms κάθε πρώτη του μηνός σε εκλεκτούς παραλήπτες…