Του Παύλου Ξανθούλη
Στο στόχαστρο μη κυβερνητικών οργανώσεων και ευρωβουλευτών εισέρχεται η συμφωνία Ε.Ε.-Λιβάνου, με επίκεντρο την επιβολή ενός «βάναυσου ελέγχου συνόρων», προκειμένου να δημιουργηθούν συνθήκες «λεγόμενων ‘εθελούσιων επιστροφών’» Σύρων προσφύγων, «σε αμφισβητούμενες ‘ασφαλείς περιοχές’ στη Συρία». Το δίκτυο «Euromed Rights», στο οποίο μετέχουν 68 ανθρωπιστικές οργανώσεις σε 30 χώρες, επικρίνει εντονότατα την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και τον πρόεδρο Χριστοδουλίδη για τη συμφωνία Ε.Ε.-Λιβάνου, επιστρατεύοντας και δηλώσεις ευρωβουλευτών της Αριστεράς και των Πρασίνων, που κάνουν λόγο για «βρόμικη συμφωνία». Υποστηρίζεται μεταξύ άλλων, ότι η πρόεδρος της Κομισιόν «κλείνει μεταναστευτικές συμφωνίες με αυταρχικά καθεστώτα σε τρίτες χώρες», χωρίς διαφάνεια και λογοδοσία, ενώ της αποδίδεται προσπάθεια επέκτασης των συμφωνιών αυτών, το δεύτερο εξάμηνο, επί ουγγρικής προεδρίας της Ε.Ε., όταν δηλαδή στο τιμόνι του Συμβουλίου της Ε.Ε., θα βρίσκεται ο εθνικιστής Βίκτορ Όρμπαν, γνωστός για τις θέσεις του σε ζητήματα ασύλου και μετανάστευσης. Η ευρωβουλευτής της Ευρωπαϊκής Αριστεράς Cornelia Ernst χαρακτήρισε τη συμφωνία Ε.Ε.-Λιβάνου ως «μία από τις πολλές βρόμικες, κρυφές συμφωνίες κατά της ανθρωπότητας και του διεθνούς δικαίου», θέση που διατύπωσε και ο ευρωβουλευτής των Πρασίνων Damien Careme.
Την ίδια ώρα, γραπτή ανακοίνωση της Euromed Rights αποδίδει «εχθρική» συμπεριφορά στη Λευκωσία έναντι Σύρων μεταναστών, οι οποίοι είχαν επιδιώξει να φύγουν από τον Λίβανο με προορισμό την Κύπρο. Παράλληλα, υιοθετεί αναφορές σε «διεθνή μέσα ενημέρωσης», σύμφωνα με τις οποίες «άνθρωποι έμειναν καθηλωμένοι στη θάλασσα για αρκετές ημέρες χωρίς φαγητό και νερό, και επιστράφηκαν αναγκαστικά στον Λίβανο», ενώ σημειώνει και την απόφαση του προέδρου Χριστοδουλίδη στις 13 Απριλίου «για κλείσιμο του συστήματος ασύλου για Σύρους υπηκόους στην Κύπρο, λόγω του αυξανόμενου αριθμού αφίξεων». Σε κάθε περίπτωση, η Λευκωσία δείχνει επί του παρόντος να έχει καταφέρει να περιορίσει, αν όχι να φρενάρει, τις μεταναστευτικές ροές από τον Λίβανο, εν μέσω φημολογίας ότι επιδίδεται σε «απωθήσεις/επαναπροωθήσεις» (pushbacks), κάτι που απέφυγε να σχολιάσει ο ΥΠΕΣ Κωνσταντίνος Ιωάννου.
Ο πρόεδρος του Euromed Rights, Wadih Al-Asmar, απάντησε στην «Κ» ότι «αν κάνουμε τις μαθηματικές πράξεις τής απευθείας οικονομικής στήριξης του Λιβάνου (σ.σ. από την Ε.Ε.), από το 2011, θα δούμε ότι ανέρχεται σε 1 δισ. ευρώ, ανά τετραετία».
Ο πρόεδρος του δικτύου Euromed Rights και επικεφαλής του Κέντρου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Λιβάνου, Wadih Al-Asmar άφησε παράλληλα αιχμές για τα κονδύλια ύψους 1 δισεκατομμυρίου ευρώ που ανακοίνωσε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ως βοήθεια προς τον Λίβανο για τα έτη 2024-2027. Υποστήριξε ότι η συμφωνία Ε.Ε.-Λιβάνου «αποτελεί προπέτασμα καπνού για τις ευρωεκλογές» και ότι «το 1 δισεκατομμύριο ευρώ που έχει ανακοινωθεί δεν είναι τίποτα περισσότερο από το ποσό που είχε ήδη προγραμματισθεί για τα επόμενα τέσσερα χρόνια», ανεξαρτήτως δηλαδή των ροών Σύρων προσφύγων προς την Κύπρο. Η «Κ» ζήτησε από τον πρόεδρο του δικτύου Euromed Rights να διευκρινίσει κατά πόσο θεωρεί ότι τα κονδύλια αυτά αποτελούν τη συνήθη βοήθεια που παρέχει εδώ και χρόνια η Ε.Ε. προς τη Βηρυτό και δεν εντάσσονται στο πλαίσιο μιας νέας οικονομικής στήριξης για διαχείριση των σημερινών προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο Λίβανος. Ο πρόεδρος του Euromed Rights, Wadih Al-Asmar απάντησε στην «Κ» ότι «αν κάνουμε τις μαθηματικές πράξεις της απευθείας οικονομικής στήριξης του Λιβάνου (σ.σ. από την Ε.Ε.), από το 2011, θα δούμε ότι αυτή ανέρχεται σε 1 δισεκατομμύριο ευρώ, ανά τετραετία». Με άλλα λόγια, ο κ. Wadih Al-Asmar, που επισύναψε στην απάντησή του και τους πίνακες που βρίσκονται αναρτημένοι στην ιστοσελίδα της Κομισιόν, θεωρεί ότι τα κονδύλια που εξήγγειλε η κα Φον ντερ Λάιεν για τον Λίβανο, περιορίζονται στα ίδια ποσά που είχαν δοθεί και στο παρελθόν, και δεν έχουν ενισχυθεί, συνυπολογίζοντας τα τεράστια οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο Λίβανος, στο έδαφος του οποίου εκτιμάται ότι διαβιούν 3 περίπου εκατομμύρια Σύροι πρόσφυγες (οι καταγεγραμμένοι είναι περίπου 1,8 εκατομμύρια).
Σημειώνεται ότι, όπως είχαμε δημοσιεύσει, η Ε.Ε. είχε ενώπιόν της αρκετά εναλλακτικά σενάρια για την οικονομική στήριξη του Λιβάνου. Πριν από το ταξίδι της κας Φον ντερ Λάιεν στον Λίβανο –μέσω Κύπρου– το ποσό που βρισκόταν ψηλότερα στη λίστα των εναλλακτικών σεναρίων κυμαινόταν πέριξ των 400 εκατομμυρίων ευρώ, ενώ παρεχόταν και η δυνατότητα να πολλαπλασιαστεί σε ορίζοντα τετραετίας και να ανέλθει σε 2-3 δισεκατομμύρια ευρώ, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, οι οποίες ήταν άρρηκτα συνδεδεμένες με τις επιδόσεις της Βηρυτού στη διαχείριση του προσφυγικού/μεταναστευτικού, στην ενίσχυση της επιτήρησης των συνόρων, του στρατού κ.λπ. Ωστόσο, τελικά η Κομισιόν προέκρινε ένα μικρότερο πακέτο, 1 δισεκατομμυρίου ευρώ σε ορίζοντα τετραετίας, ανάλογο με αυτό που παρείχε προς τον Λίβανο τα τελευταία δέκα και πλέον χρόνια, όπως επεσήμανε ο πρόεδρος του Euromed Rights. Η «προσγείωση» πάντως των ευρωπαϊκών κονδυλίων στα ίδια επίπεδα με προηγούμενα χρόνια δεν είναι προφανώς άσχετη με τις ανησυχίες των Βρυξελλών για τη διαφθορά στον Λίβανο, ως επίσης και για τον ρόλο της Χεζμπολάχ, η οποία στο πολιτικό της σκέλος συμμετέχει στη Βουλή της χώρας, ενώ στο παραστρατιωτικό της, βρίσκεται στη λίστα τρομοκρατικών οργανώσεων της Ε.Ε.
