Του Γιώργου Κακούρη
Την εκπόνηση συγκεκριμένων σχεδιασμών από την ημέρα κιόλας της ανάληψης των καθηκόντων του θα έχει ο κύριος Ιωαννίδης , Υφυπουργός Μετανάστευσης της Κύπρου, καθώς η Κομισιόν έβαλε στο τραπέζι αυτή την εβδομάδα το κοινό πλάνο εφαρμογής του νέου Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο. Ο στόχος είναι η εφαρμογή των προνοιών του Συμφώνου να ξεκινήσει από τον Αύγουστο, και να ολοκληρωθεί μέχρι τα μέσα του 2026.
Πριν τη συνάντηση του Συμβουλίου Εσωτερικών Υποθέσεων την Πέμπτη, η Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων, Ίλβα Γιόχανσον, έσπευσε να υπογραμμίσει πως «δεν ξεκινάμε από το μηδέν» καθώς τα κράτη μέλη έχουν ήδη αρχίσει να εφαρμόζουν το Σύμφωνο, ενώ αναφέρθηκε στο ότι τα στοιχεία δείχνουν «σταθερή αύξηση των ποσοστών επιστροφής».
Καρότο και μαστίγιο
Με τη δήλωσή της η κ. Γιόχανσον θέλησε να δώσει το «καρότο» στα κράτη μέλη να συνεχίσουν τις προσπάθειες εξορθολογισμού της διαχείρισης της μετανάστευσης, με πρώτο ορόσημο την κατάθεση τον Δεκέμβριο εθνικών σχεδίων για το πώς θα εφαρμοστεί το ενιαίο πλάνο της ΕΕ στην πράξη.
Στο πλαίσιο αυτό θα μπορούσε να παραπέμψει στην περίπτωση της Κύπρου και στους αριθμούς των επιστροφών που αυξάνονται παράλληλα με την αποσυμπίεση του συστήματος, που παρατηρείται μετά από μετρημένες ενέργειες της νέας κυβέρνησης που δεν θυμίζουν την τοξική ρητορική και τους αυτοσχεδιασμούς της θητείας Νουρή στο Υπουργείο Εσωτερικών.
Την ίδια ώρα που η κ. Γιόχανσον αναφερόταν στο «καρότο», το Δικαστήριο της ΕΕ υπενθύμιζε τα κράτη μέλη το «μαστίγιο» που οι θεσμοί έχουν στη διάθεσή τους, επιβάλλοντας πρόστιμο 200 εκατ. ευρώ (και ενός έξτρα εκατομμυρίου για κάθε μέρα μη συμμόρφωσης) στην Ουγγαρία για παραβίαση του δικαίου της ΕΕ για τη διαχείριση των αιτούντων άσυλο. Στην απόφασή του το ΔΕΕ έκανε λόγο για «πρωτοφανή και εξαιρετικά σοβαρή παραβίαση» η οποία μεταξύ άλλων υποσκάπτει την αρχή της αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών.
Μπούσουλας εφαρμογής
Η πολιτική συμφωνία μεταξύ των 27 για το νέο πλαίσιο τον Φεβρουάριο, και η υπερψήφιση των νομοθεσιών από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον Απρίλιο, εκτός από πρακτικούς στόχους είχε και πολιτικές στοχεύσεις καθώς οι μεγάλες πολιτικές ομάδες της ΕΕ ήθελαν να περιορίσουν την άνοδο της ακροδεξιάς. Η άνοδος των συντηρητικών και της ακροδεξιάς στις εκλογές ήταν μεν ορατή, αλλά όχι όσο έντονη φοβούνταν οι αξιωματούχοι στις Βρυξέλλες, ενδεχομένως και λόγω του ότι μέχρι τις εκλογές είχε υποχωρήσει η αίσθηση για ύπαρξη μεταναστευτικής «κρίσης».
Το πλάνο εφαρμογής περιέχει ένα λεπτομερές πρότυπο για κατάρτιση των σχεδιασμών και των νομικών υποχρεώσεων των κρατών μελών, αλλά και της Επιτροπής, σε δέκα τομείς που καλύπτουν όλο το εύρος του πακέτου, από τη λειτουργία του κοινού συστήματος πληροφοριών Eurodac και τη διαλογή και τη διαχείριση των αιτήσεων στα εξωτερικά σύνορα, μέχρι τους σχεδιασμούς για περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης και την εξασφάλιση αξιοπρεπών συνθηκών διαβίωσης όσων περιμένουν επεξεργασία των αιτήσεων τους και ειδικά των ευάλωτων προσώπων.
Αρχή τον Αύγουστο
Ήδη από τον Αύγουστο, η Κομισιόν θα πρέπει να υιοθετήσει την εκτελεστική πράξη με την οποία θα ορίζεται ο αριθμός αιτητών ασύλου που τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να διαχειριστούν στα εξωτερικά τους σύνορα. Συνολικά σε επίπεδο ΕΕ ο αριθμός αυτός ανέρχεται στις 30 χιλιάδες άτομα, με το μερίδιο κάθε κράτους μέλους να υπολογίζεται στη βάση συμφωνημένης φόρμουλας κάθε τρία χρόνια. Όταν οι αιτήσεις υπερβαίνουν αυτόν τον αριθμό, το κράτος μέλος θα μπορεί να έχει συγκεκριμένες εξαιρέσεις από τις υποχρεώσεις του.
Μέχρι τον Δεκέμβριο τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν μεταφέρει τα σχέδια διαχείρισης της μετανάστευσης στην Κομισιόν, και τον Απρίλιο του 2025 τα τελικά σχέδια όπως θα διαμορφωθούν σε συντονισμό κρατών μελών και Επιτροπής θα γνωστοποιηθούν στον Οργανισμό της ΕΕ για το Άσυλο (EUAA). Τον Οκτώβριο του 2025 η Κομισιόν θα εκδώσει για πρώτη φορά τη νέα ετήσια έκθεσή της για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, θα υιοθετήσει απόφαση για το τι γίνεται σε περίπτωση αυξημένων αφίξεων, και θα καταθέσει πρόταση για τη δημιουργία μηχανισμού κοινής αλληλεγγύης για την επανεγκατάσταση μεταναστών και προσφύγων
Ο μηχανισμός θα πρέπει να εγκριθεί από τα κράτη μέλη μέχρι το τέλος του 2025, ενώ ταυτόχρονα η Κομισιόν θα υιοθετήσει πενταετή στρατηγική για θέματα μετανάστευσης και ασύλου.
