Του Γιάννη Ιωάννου
Η θητεία της ΟΥΝΦΙΚΥΠ στη Κύπρο μπορεί να ανανεώθηκε για ακόμη έξι μήνες ωστόσο οι δύο εκθέσεις που έδωσε την Τρίτη ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, προς τα μέλη του Συμβουλίου Ασφάλειας για τις δράσεις του οργανισμού στο νησί δεν καταγράφουν και τα καλύτερα για το Κυπριακό. Χτυπούν μάλιστα ένα.. καμπανάκι ως προς την απουσία ουσιαστικών συνομιλιών ο οποίος δημιουργεί χώρο για νέα δεδομένα, πρόκληση μονομερών ενεργειών κι αύξηση των εντάσεων. Ο ΓΓ μάλιστα επισημαίνει πως η εν λόγω κατάσταση πραγμάτων μπορεί να οδηγήσει σε περαιτέρω σύγκρουση που θα επιδεινώσει το ήδη δύσκολο κλίμα μεταξύ των δύο πλευρών.
Την ίδια στιγμή, στον τουρκικό και τουρκοκυπριακό Τύπο πληθαίνουν οι αναφορές που φέρουν τον Τούρκο Πρόεδρο, Ερντογάν, -στην καθιερωμένη επίσκεψή του στα κατεχόμενα στις 20 Ιουλίου- να προβαίνει σε δηλώσεις που θα ανακοινώνουν (ή θα παραπέμπουν) σε προσάρτηση του γεωγραφικού χώρου των κατεχομένων στην Τουρκία. Εξέλιξη που δυνητικά φέρει πολλές ανατροπές στην ήδη δυστοπική πορεία που το Κυπριακό λαμβάνει.
Οι εκθέσεις
Στις δύο εκθέσεις καταγράφονται αρκετά στοιχεία που παραπέμπουν στην δύσκολη εικόνα στην οποία βρίσκεται το Κυπριακό -στην απουσία συγκροτημένου διαλόγου/διαπραγματεύσεων μετά το Κρανς Μοντανά. Η έκθεση για την ΟΥΝΦΙΚΥΠ καλύπτει την περίοδο 2021-2022 (σ.σ. από τις 16.12 του 2021 μέχρι τις 14.06. του 2022) και εκτείνεται σε όλα τα θέματα που αφορούν την νεκρή ζώνη, το διακοινοτικό εμπόριο, την ρητορική κάθε πλευράς και το πως οι εκλογικές διαδικασίες στη Κύπρο και το ασταθές πολιτικό κλίμα εντός της τουρκοκυπριακής κοινότητας δεν επιτρέπουν την ανάληψη πρωτοβουλιών. Αναφορές γίνονται επίσης στο πως οι δύο κοινότητες «επεμβαίνουν» εντός της νεκρής ζώνης, στο ζήτημα της παράτυπης μετανάστευσης αλλά και σε πτυχές που αφορούν στο χάσμα μεταξύ των δύο κοινοτήτων ως προς την οικονομική διάσταση -τάση που σύμφωνα με τον ΟΗΕ επιδεινώνει τις πολιτικές διαφοροποιήσεις ενώ δημιουργεί και συνθήκες παράνομου εμπορίου (διακίνησης) πέριξ της νεκρής ζώνης. Τις εκθέσεις συμπληρώνουν αναφορές στο ζήτημα των αγνοουμένων καθώς και τις ανησυχίες για τις εξελίξεις στην περιφραγμένη περιοχή των Βαρωσίων.
Τυπική γλώσσα
Ο ΓΓ του ΟΗΕ δεν πρωτοτυπεί ως προς τις δύο εκθέσεις τηρώντας την τυπική στάση, σε διπλωματικό επίπεδο, της φιλοσοφίας του Οργανισμού, τις διατυπώσεις που ενίοτε μπορεί να ερμηνεύονται από τις δύο κοινότητες ως «ίσες αποστάσεις» ή να δημιουργούν επιμέρους ερμηνείες ως προς την ίδια την ασάφεια του λεκτικού (σ.σ. χαρακτηριστικό παράδειγμα οι διατυπώσεις για το εμπόριο με το «continued severely limited access to trade»). Ωστόσο ο ΓΓ έχει ξεκάθαρη θέση για τα όσα τεκταίνονται στο Βαρώσι (ευθύνη της Τουρκίας για τα νέα τετελεσμένα) και δείχνει να αντιλαμβάνεται την πίεση που δέχεται η Κύπρος από την άφιξη παράτυπων μεταναστευτικών ροών. Τα στοιχεία που ωστόσο είναι σημαντικά εκτείνονται σε δύο παραμέτρους:
• Στο ότι η κατάσταση στο Κυπριακό δυνητικά μπορεί να χειροτερεύσει -πριν βελτιωθεί- λόγω αδιεξόδου στις συνομιλίες -ανησυχητικό σε κάθε περίπτωση σημάδι λόγω της απουσίας διαλόγου εδώ και μια πενταετία και
• Στο ότι δεν υφίσταται κάποια ένδειξη για τον διορισμό ειδικού απεσταλμένου του ΓΓ -κίνηση που θα οδηγούσε στη σταδιακή ανάμιξη των δύο κοινοτήτων σε διάλογο και την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων.
Που το πάει ο Ερντογάν;
Μετά την Μαδρίτη (σ.σ. Σύνοδος ΝΑΤΟ) ο Τούρκος Πρόεδρος δείχνει να διατηρεί το operandi υψηλής ρητορικής στην ανατολική Μεσόγειο, «απομονώνοντας τη Κύπρο». Το ερώτημα του ενός εκατομμυρίου, που προκύπτει, είναι αν ο Ερντογάν ερχόμενος στη Κύπρο στις 20 Ιουλίου για τις «εορταστικές φιέστες» της επετείου της τουρκικής εισβολής θα ανακοινώσει κάτι τόσο καταλυτικό για το Κυπριακό. Τόσο στον Τύπο της τουρκοκυπριακής κοινότητας όσο και στην Τουρκία υπάρχουν εκείνοι που επισημαίνουν πως αυτό θα μπορούσε να αφορά την ανακοίνωση προσάρτησης των κατεχομένων. Το σενάριο δεν μπορεί, επουδενί, να αποκλειστεί αλλά στα πλαίσια τόσο του εσωτερικού σκηνικού στη Τουρκία (σ.σ. κρίσιμος προεκλογικός για τον Ερντογάν και το AKP) όσο και των συμβολισμών που η Κύπρος έχει για την Τουρκία, η κάθοδος Ερντογάν στη Κύπρο τις προσεχείς εβδομάδες θα μπορούσε να ακολουθηθεί:
• Aπό μια πρόταξη προθέσεων ως προς την μελλοντική δυνητική απορρόφηση του γεωγραφικού χώρου των κατεχομένων από την Τουρκία (κι όχι ανακοίνωση, per se, προσάρτησης) που θα συνοδεύονταν από την πάγια ρητορική της Άγκυρας μετά τον 2017 για την ύπαρξη δύο κρατών στη Κύπρο.
• Από την ανακοίνωση νέων τετελεσμένων στο Βαρώσι με την διάνοιξη/ανάπτυξη μεγαλύτερου μέρους της περιφραγμένης πόλης και τέλος
• Με την τυπική, από τον ίδιο τον Ερντογάν, ανακοίνωση καθόδου του τουρκικού γεωτρύπανου στη κυπριακή ΑΟΖ -εξέλιξη που ήδη έχει δρομολογήσει το τουρκικό υπουργείο Ενέργειας ανακοινώνοντας την περασμένη Τετάρτη πως το νέο πλοίο-τρυπάνι «Αμπντουλχαμίτ» θα δραστηριοποιηθεί στην ανατολική Μεσόγειο το πρώτο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου.
