Του Παύλου Νεοφύτου
Από τις εκλογικές αναμετρήσεις δεν απουσιάζουν οι στιγμές εκείνες που ξεφεύγουν ή τείνουν να ξεφύγουν από τα πλαίσια της κανονικότητας, προκαλώντας ανησυχίες σε όσους από θέσεις ευθύνης επωμίζονται την ομαλή διεξαγωγή της διαδικασίας και προσπαθούν σε πραγματικό χρόνο να διαχειριστούν το πρόβλημα, ώστε να εξευρεθεί μία λύση. Οι απρεπείς συμπεριφορές, τόσο από πλευράς ψηφοφόρων όσο και από πλευράς υποψηφίων, οι οποίες οδηγούν σε παρατράγουδα, οι σοβαρές αμέλειες προεδρευόντων σε εκλογικά κέντρα ή συμμετεχόντων στις καταμετρήσεις και καταγραφές των ψήφων, αλλά και παραβιάσεις της νομοθεσίας από υποψήφιους και εκλογικά επιτελεία, είναι μερικές από τις ιστορίες που έχουν να διηγούνται σήμερα, μεταφέροντας σε ορισμένες περιπτώσεις και το κλίμα μιας εποχής ενώ σε άλλες με προβληματισμό τη διαπίστωση της επανάληψης, οι γενικοί έφοροι εκλογών παλαιότερων εκλογικών διαδικασιών, όπως ο Λάζαρος Σαββίδης και ο Κύπρος Κυπριανού, οι οποίοι μιλούν στην «Κ» με αφορμή τη σημερινή διπλή εκλογική αναμέτρηση για την ανάδειξη των μελών της Ευρωβουλής και των τοπικών αρχών.
Για τον κ. Λάζαρο Σαββίδη, οι ευρωεκλογές του 2004 είχαν ως αποτέλεσμα να τον αναγνωρίζει μέχρι σήμερα πολύς κόσμος με την επωνυμία «ο κύριος παρακαλώ».
Ο «κύριος παρακαλώ»
Όπως είναι γνωστό, οι ευρωεκλογές της 13ης Ιουνίου του 2004 ήταν οι πρώτες στην ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Για τον κ. Λάζαρο Σαββίδη ήταν και η πρώτη του εκλογική διαδικασία ως γενικός έφορος εκλογών, από το 2004 μέχρι το 2011. Όπως τονίζει σήμερα, τα παρατράγουδα που σημειώθηκαν, λόγω των έντονων αντιπαραθέσεων μεταξύ των οπαδών του «Ναι» και του «Όχι» (οι εκλογές ακολούθησαν το δημοψήφισμα της 24ης Απριλίου για το Σχέδιο Ανάν) στην τελετή ανακήρυξης των πρώτων έξι ευρωβουλευτών της Κύπρου στο συνεδριακό κέντρο «Φιλοξενία», είχαν ως αποτέλεσμα να τον αναγνωρίζει μέχρι σήμερα πολύς κόσμος με την επωνυμία «ο κύριος παρακαλώ», διότι ενώπιον της έντονης ανταλλαγής εξυβρίσεων από τις δύο πλευρές, χρησιμοποίησε τη λέξη «παρακαλώ» πολλές φορές, ώστε να γινόταν εκείνο το βράδυ η ανακήρυξη των ευρωβουλευτών. «Γνωρίζαμε με την Αστυνομία ότι θα γίνονταν φασαρίες, όχι περισσότερο μεταξύ των οπαδών του ΔΗΣΥ και του ΑΚΕΛ, αλλά μεταξύ των υποστηρικτών του ‘‘Ναι’’ και του ‘‘Όχι’’, και πιο συγκεκριμένα μεταξύ των υποστηρικτών του ΔΗΣΥ και της κίνησης ‘‘Για την Ευρώπη’’, που δημιουργήθηκε από πρώην στελέχη του ΔΗΣΥ, αφού είχαν διαφωνήσει με το Σχέδιο Ανάν. Από αυτούς εξελέγη ευρωβουλευτής ο Γιαννάκης Μάτσης», ανέφερε στην «Κ» ο κ. Σαββίδης. «Αρχικά είχαμε αποφασίσει με την Αστυνομία ότι δε θα επιτρέπαμε στους οπαδούς των δύο πλευρών να μπουν μέσα στο κτίριο, για να μη δημιουργούνταν φασαρίες. Τελικά η Αστυνομία τους άφησε να εισέρθουν. Έγιναν φασαρίες υπό την έννοια του ότι ακούγονταν πολλά υβριστικά συνθήματα και ο Μάριος Ματσάκης, ο οποίος είχε εκλεγεί με το ΔΗΚΟ, μετά από αρκετή καθυστέρηση αποφάσισε να αποχωρήσει. Έτσι η ανακήρυξη έγινε εν τη απουσία του», πρόσθεσε.
«Πέραν του ότι μακρηγόρησε, άρχισε περίπου να βρίζει, μπροστά σε τηλεοπτικές κάμερες και χιλιάδες τηλεθεατές» θυμάται ο κ. Κύπρος Κυπριανού.
Ο υποψήφιος που έβριζε
Παρεκτροπές σε εκλογές δεν εκδηλώνονται μόνο από ψηφοφόρους, αλλά και από υποψήφιους, σύμφωνα με τις αναφορές στην «Κ» από τον κ. Κύπρο Κυπριανού, ο οποίος ήταν γενικός έφορος εκλογών στις προεδρικές του 2018 και τις ευρωεκλογές του 2019. Όπως ομολόγησε, η στιγμή που αισθάνθηκε ότι ήταν σε δύσκολη θέση, ήταν στην υποβολή των υποψηφιοτήτων για τις προεδρικές του 2018. «Αρκετοί από τους εννέα υποψήφιους δεν είχαν πιθανότητες εκλογής, ενώ θα έλεγα ότι ορισμένοι δεν ήταν και στο επίπεδο των υποψήφιων που θα έπρεπε. Όμως η στιγμή που αισθάνθηκα να βρίσκομαι σε δύσκολη θέση, ήταν μετά την υποβολή της υποψηφιότητας ενός υποψήφιου, όταν, σύμφωνα με τη διαδικασία, θα ανέβαινε στο βήμα και θα έκανε μία μικρή τοποθέτηση σε σχέση με την υποψηφιότητά του. Εκείνος, πέραν του ότι μακρηγόρησε, άρχισε περίπου να βρίζει, μπροστά σε τηλεοπτικές κάμερες και χιλιάδες τηλεθεατές που παρακολουθούσαν», θυμάται ο κ. Κυπριανού. Τότε ο ίδιος σε αυστηρούς τόνους ζήτησε από το άτομο που πρότεινε τον υποψήφιο, που στεκόταν δίπλα του, να του μεταφέρει την προειδοποίηση ότι θα του έπαιρνε το μικρόφωνο, αν δεν σταματούσε σε πέντε δευτερόλεπτα. «Τότε, ευτυχώς, ο υποψήφιος σταμάτησε να μιλά», θυμάται ο κ. Κυπριανού.
Κατάσχεσαν την κάλπη
«Την κάλπη και τα μάτια σας!». Με αυτήν τη φράση ο κ. Κυπριανού έκλεισε τη σειρά συστάσεων, που έδωσε προς μερικές εκατοντάδες προεδρεύοντες εκλογικών κέντρων για τις προεδρικές του 2018, όταν το πρωί της Παρασκευής παραλάμβαναν στη Λευκωσία τις κάλπες, για να ήταν υπό τη φύλαξή τους μέχρι την Κυριακή των εκλογών. Όμως μέχρι το απόγευμα, ένας από αυτούς τον απογοήτευσε, καθώς δέχτηκε τηλεφώνημα από την Αστυνομία, η οποία τον ενημέρωσε ότι κάποιος προεδρεύοντας είχε αφήσει την κάλπη στο πορτ-μπαγκάζ του αυτοκινήτου και μετέβη στα Κατεχόμενα, με αποτέλεσμα στην επιστροφή του, όταν του έγινε ο έλεγχος, να την κατασχέσουν. Ως συνέπεια, του αφαιρέθηκε η ιδιότητα του προεδρεύοντος εκλογικού κέντρου και μπήκε σε «μαύρη λίστα», ώστε να μην αξιοποιηθεί ξανά ως τέτοιος.
Η κάλπη της Δευτεράς
Σε έναν άλλο προεδρεύοντα εκλογικού κέντρου, ο οποίος είχε την ίδια τύχη λόγω της σοβαρής του αμέλειας, αναφέρθηκε από την πλευρά του και ο κ. Σαββίδης. Στις προεδρικές του 2008 και συγκεκριμένα για μία κάλπη στην κοινότητα της Δευτεράς, όπου, όπως τόνισε, ασκούσε το εκλογικό του δικαίωμα ο τότε πρόεδρος της Δημοκρατίας, Τάσσος Παπαδόπουλος, ενημερώθηκε από τον έπαρχο Λευκωσίας ότι ενώ το σύνολο των εκλογέων του κέντρου ήταν γύρω στους 350, στο σημείωμα που έστειλε με τηλεομοιότυπο (φαξ) ο προεδρεύοντας του κέντρου αναγραφόταν ότι ψήφισαν λίγο περισσότεροι από 400. Εκείνη την ώρα και έχοντας ολοκληρωθεί η διαδικασία της ψηφοφορίας, η συγκεκριμένη κάλπη μεταφερόταν προς την Επαρχιακή Διοίκηση Λευκωσίας. «Έδωσα οδηγίες στον έπαρχο, ώστε μόλις έφτανε η κάλπη, να την έπαιρνε και να την έβαζε στο γραφείο του. Τότε επικοινώνησα με όλους τους αρχηγούς των κομμάτων, αναφέροντας το πρόβλημα. Τους ενημέρωσα ότι η απόφασή μου ήταν είτε να πάνε οι ίδιοι, είτε να στείλουν δικό τους εκπρόσωπο, εξουσιοδοτημένο από αυτούς, στο γραφείο του επάρχου, όπου στην παρουσία όλων θα άνοιγε η κάλπη, θα γινόταν επί τόπου η διαλογή και η καταμέτρηση, ενώ τα αποτελέσματα θα υπογράφονταν από όλους. Όπως και έγινε. Επίσης διορθώθηκε το σοβαρό λάθος, για το οποίο ευθυνόταν ο προεδρεύοντας του κέντρου, για τον οποίο δόθηκαν οδηγίες να μην μπει ξανά σε αυτήν τη θέση», ανέφερε ο κ. Σαββίδης.
Οικογενειακή «προδοσία»
Το λάθος που έγινε στην καταγραφή των ψήφων που έλαβε κάποιος υποψήφιος στις εκλογές Τοπικής Αυτοδιοίκησης στη Λεμεσό το 2006, θυμάται επίσης έντονα ο κ. Σαββίδης, διότι του μετέφερε ο έπαρχος Λεμεσού την απορία αλλά και το παράπονο του υποψήφιου, που αρχικά ενημερώθηκε ότι έλαβε μόνο δύο ψήφους. «Ο κύριος είναι υποψήφιος και πριν φύγει από το σπίτι του, ήταν μαζί με τη σύζυγό του και τις δύο του κόρες. Δεν μπορεί να πιστέψει, λέει, ότι μόνο η γυναίκα του ή η μία του κόρη τον ψήφισε. Γιατί, τουλάχιστον, ανέφερε, έπρεπε να πάρει τέσσερις σταυρούς», είπε στον κ. Σαββίδη τηλεφωνικώς ο έπαρχος. Τότε έδωσε οδηγία στον έπαρχο να γίνει επανακαταμέτρηση ενώπιον των εκπροσώπων όλων των κομμάτων, για να φανεί στο τέλος ότι πράγματι έγινε λάθος, με τον υποψήφιο να έχει λάβει οκτώ ψήφους. Σύμφωνα με τον κ. Σαββίδη, στο βιβλίο, όπου καταγράφονταν οι σταυροί του κάθε υποψηφίου, για τον παραπονούμενο σημειώθηκαν λόγω λάθους οι σταυροί άλλου κόμματος.
«Ο γενικός έφορος έχει άγχος»
Ένα μεγάλο «πονοκέφαλο» που είχε στις εκλογικές διαδικασίες ο κ. Κυπριανού ήταν η αποστολή γραπτών μηνυμάτων (SMS) σε κινητά τηλέφωνα, ειδικά την Κυριακή των εκλογών. Γίνονταν καταγγελίες, τόσο στην Υπηρεσία Εκλογών όσο και στην επίτροπο Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων. «Προβαίναμε σε ανακοινώσεις, αλλά απόλυτη συμμόρφωση δεν μπορώ να πω ότι υπήρξε. Από κάποιους ναι, από κάποιους όχι», σημείωσε. Επίσης θυμάται καταγγελίες για υποψήφιους ή επιτελεία που δεν μετακίνησαν πινακίδες και αφίσες μετά τα μεσάνυχτα της Παρασκευής. Ακόμη για ψηφοφόρους που φωτογράφιζαν πίσω από το παραβάν τα ψηφοδέλτια με τα κινητά τηλέφωνα. Μιλώντας για τον ρόλο του γενικού εφόρου εκλογών, σημείωσε ότι είναι ο συντονιστής της διαδικασίας, ο οποίος στηρίζεται στους επάρχους, καθώς ως έφοροι εκλογών ρυθμίζουν τα μικροπροβλήματα. «Ο γενικός έφορος έχει άγχος», παραδέχτηκε, «ώστε να μη γίνει λάθος για μία ψήφο, γιατί μετά –και δεδομένης της ατμόσφαιρας που υπάρχει– δημιουργείται θόρυβος. Και βεβαίως, το ευκολότερο είναι να επιρρίψεις ευθύνες στους δημόσιους υπαλλήλους, που επιφορτίζονται με το θέμα των εκλογών», σημείωσε.
