Του Γιάννη Ιωάννου
Όταν ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης δήλωνε το απόγευμα της Πέμπτης από το παλιό λιμάνι της Λεμεσού, όπου και παραβρέθηκε σε εγκαίνια έκθεσης φωτογραφίας για την Αμμόχωστο, πως «καθ’ οδόν έλαβε ένα σημαντικό τηλεφώνημα σε σχέση με την πρωτοβουλία για εμπλοκή της ΕΕ που δείχνει να δίνει προοπτικές», η αμηχανία ήταν εμφανής. Όχι διότι δεν έλαβε το τηλεφώνημα (σ.σ. έχει ήδη προηγηθεί επικοινωνία Σαρλ Μισέλ-Ερντογάν μετά την επανεκλογή του δεύτερου) αλλά γιατί, λίγο νωρίτερα, ο Τουρκοκύπριος ηγέτης επαναλάμβανε τα περί κυριαρχικής ισότητας με φόντο τις εργασίες της Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων (ΔΕΑ) στην Αλόα. Χριστοδουλίδης και Τατάρ δεν έχουν κατορθώσει να βρεθούν εδώ και τέσσερις μήνες -ούτε σε κοινωνικό επίπεδο αλλά ούτε στα πλαίσια των εργασιών της ΔΕΑ ενώ η τύχη της πρότασης της Λευκωσίας για την ενεργό εμπλοκή της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Κυπριακό κρίνεται, επί του πεδίου, στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 23ης-24ης Ιουνίου αν κι εφόσον στο κείμενο συμπερασμάτων υπάρχει ξεκάθαρη εντολή του Συμβουλίου προς την επικεφαλής της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, για όρους εντολής διορισμού μιας πολιτικής προσωπικότητας που -στα πλαίσια του ΟΗΕ- θα μπορούσε να βοηθήσει εκ μέρους των Βρυξελλών στην επανεκκίνηση των συνομιλιών.
Δυσκολίες
Η πρόσφατη εν δυνάμει κρίση που προέκυψε -με αφορμή ένα συμβάν έμφυλης βίας όπου ένας νεαρός Ελληνοκύπριος χτύπησε μια νεαρή Τουρκοκύπρια στην Αγία Νάπα- θα μπορούσε να έχει προεκτάσεις και στο Κυπριακό «συμπληρώνοντας όλα τα κουτάκια» των αφηγημάτων Τατάρ και Άγκυρας. Έτυχε όμως άμεσης διαχείρισης, σε ορθή κατεύθυνση, με τον Πρόεδρο να επαναλαμβάνει τόσο την πρόθεση του να συναντήσει τον Τουρκοκύπριο ηγέτη, ακόμη «και αύριο» αλλά και να επαναλαμβάνει πως η ΚΔ είναι κράτος-μέλος της ΕΕ και Κράτος Δικαίου και όχι «ψευδοκράτος». Ωστόσο το μοτίβο της μη συνάντησης του ΠτΔ με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη δείχνει να είναι επαναλαμβανόμενο και, παράλληλα, υπάρχει σε όλο το αυτό το σκηνικό της κινούμενης άμμου στο Κυπριακό και μια διάθεση προετοιμασίας διαχείρισης -για μελλοντικό blame-game σε περίπτωση που δεν υπάρξουν απτά αποτελέσματα προς την κατεύθυνση επανέναρξης των συνομιλιών.
Στη παρούσα συγκυρία τα βασικά χαρακτηριστικά που προκύπτουν επί του πεδίου:
- H στάση που διατηρεί ο Τουρκοκύπριος ηγέτης, Ερσίν Τατάρ, που δεν συναινεί σε μια συνάντηση κοινωνικού ή άτυπου χαρακτήρα με την ελληνοκυπριακή ηγεσία. Στα Κατεχόμενα υπάρχουν και πολιτικές διεργασίες που θα δείξουν αν η «κυβέρνηση» θα διατηρηθεί ως έχει κι αν οι σχέσεις Τατάρ-Ερντογάν, μετά την επανεκλογή του δεύτερου, παραμένουν στενές ή όχι
- Ο χρόνος αναμονής που όλοι οι δρώντες του Κυπριακού τηρούν μετά την φρέσκια επανεκλογή Ερντογάν στη Τουρκία με φόντο τις ευρωτουρκικές και αμερικανοτουρκικές σχέσεις και την κατάσταση στην τουρκική οικονομία. Μικρότερης σημασίας αλλά εξίσου σημαντικό είναι πως και η Ελλάδα έχει ακόμη ένα γύρο εκλογών, στις 25 Ιουνίου και -θεωρητικά- μπορεί να προκύψει ακόμη μια εκλογική διαδικασία αν δεν προκύψει αυτοδύναμη κυβέρνηση και
- Ο πραγματικός χρόνος δεδομένου ότι μετά τα τέλη Ιουλίου όλοι αναμένουν τον Σεπτέμβριο, με φόντο το διπλωματικό παρασκήνιο της Ολομέλειας της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη προκειμένου να υπάρξει κινητικότητα στο Κυπριακό.
Καλό… Σεπτέμβρη
Τόσο ο Σεπτέμβρης όσο και νωρίτερα το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στα τέλη Ιουνίου θα κρίνουν αν υπάρχει όντως περιθώριο κάποιος προοπτικής επανεκκίνησης στο Κυπριακό -μέσω και της ενεργού εμπλοκής της ΕΕ σύμφωνα με την προωθούμενη στρατηγική της Λευκωσίας αλλά και με το αν ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρεζ, θα προχωρήσει με τον διορισμό ειδικού απεσταλμένου. Μεγάλης σημασίας αποτελεί, επιπλέον, το πως Δύση και Άγκυρα θα προχωρήσουν με την διαχείριση σειράς ανοικτών, μεταξύ των, ζητημάτων αρχής γενομένης από τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους της Λιθουανίας στις 11 Ιουλίου -όπου κατά την διάρκεια της ή νωρίτερα θα υπάρξει επίλυση στο ζήτημα ένταξης της Σουηδίας στους κόλπους της Συμμαχίας.
Τέλος, καθοριστικής σημασίας είναι και τα πρώτα μηνύματα που θα στείλει ο Ερντογάν στο Κυπριακό, ιδίως αν επιβεβαιωθούν τα σχετικά δημοσιεύματα του Τ/κ Τύπου που τον φέρουν να επισκέπτεται τα Κατεχόμενα την επόμενη εβδομάδα -ως είθισται για τον εκάστοτε Τούρκο Πρόεδρο να επισκέπτεται, μετά από την εκλογή του, την λεγόμενη ΤΔΒΚ. Αν ο Ερντογάν δεν παραβρεθεί όντως στα Κατεχόμενα -όπως έγινε το 2018 όπου επισκέφθηκε το Αζερμπαϊτζάν- ή αν ερχόμενος στείλει ένα σινιάλο στήριξης του πάγιου αφηγήματος, μετά το 2017, για λύση «δύο κρατών» το συνεπακόλουθο μήνυμα είναι πως οι συνομιλίες στο Κυπριακό δεν βρίσκονται στις άμεσες προτεραιότητες των φρέσκων όρων εντολής για επανεκλογή του Τούρκου Προέδρου, καθώς και ότι η Άγκυρα δεν έχει πειστεί για επιστροφή των συνομιλιών «από εκεί που έμειναν το 2017» όπως επιδιώκει η δική μας πλευρά. Σε κάθε περίπτωση, ο Σεπτέμβρης κρίνεται ως καθοριστικός για το τι να αναμένουμε στο Κυπριακό ως τα τέλη του χρόνου και το πρώτο εξάμηνο του 2024.
