Μανώλης Κωστίδης
Το σημαντικότερο θέμα που απασχολεί την τουρκική κυβέρνηση για τη σύνοδο του ΝΑΤΟ, η οποία θα διεξαχθεί στις 29 και 30 Ιουνίου στη Μαδρίτη, είναι αν ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα καταφέρει να συναντηθεί με τον Τζο Μπάιντεν. Μια φωτογραφία ένθερμου χαιρετισμού ή κάποιας συνάντησης θεωρείται πως θα βοηθούσε τον Τούρκο πρόεδρο στο μέτωπο της εσωτερικής πολιτικής.
Μέχρι στιγμής, ο πρόεδρος των ΗΠΑ δεν δίνει ραντεβού για συνάντηση με τον Τούρκο ομόλογό του. Στην Άγκυρα είναι ενοχλημένοι από τις στενές σχέσεις της Αθήνας με την Ουάσιγκτον, όπως και από τις επαφές που είχε ο Κυριάκος Μητσοτάκης με τον Αμερικανό πρόεδρο κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του στις ΗΠΑ, και επιθυμούν κάποια προσωπική προσέγγιση του κ. Ερντογάν με τον κ. Μπάιντεν.
Ο πολιτικός αναλυτής της εφημερίδας Milliyet, Οζάι Σεντίρ, υποστηρίζει πως «ο Μπάιντεν προτιμάει να έχει συναντήσεις για θετική ατζέντα. Αν η Τουρκία πάρει κάποια αποτελέσματα στο ζήτημα της καταπολέμησης της τρομοκρατίας και άρει το βέτο για την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ, τότε θα μπορούσε να γίνει κάποια συνάντηση», υποστηρίζει όμως ότι «σε αντίθετη περίπτωση ο πρόεδρος των ΗΠΑ δεν θα ήθελε να εμφανιστεί ως ο ηγέτης που δεν κατάφερε να πείσει την Τουρκία» και στην περίπτωση αυτή αποκλείει οποιαδήποτε συνάντηση.
Στην τουρκική πρωτεύουσα, έμπειροι διπλωμάτες και αναλυτές αντιλαμβάνονται πως η στάση που θα τηρήσει η χώρα τους σε πολλά ζητήματα θα καθορίσει και κρίσιμους τομείς της εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής.
Ωστόσο, λίγες ημέρες πριν από τη συνάντηση των ηγετών των χωρών-μελών του ΝΑΤΟ, η Τουρκία προτίμησε να κλιμακώσει τις διεκδικήσεις της στο Αιγαίο και κανένας δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να θέσει το ζήτημα της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών κατά τη διάρκεια της συνόδου.
Τελεσίγραφα και «ρεπορτάζ»
Ο αντιπρόεδρος της Τουρκίας Φουάτ Οκτάι, την Πέμπτη, την ώρα έναρξης της συνεδρίασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ουσιαστικά έδωσε τελεσίγραφο στην Ελλάδα για να αποσύρει τα στρατεύματά της από τα νησιά. Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη Ερσίν Τατάρ, ο κ. Οκτάι δήλωσε ότι «είναι πρωθυπουργός μιας χώρας (σ.σ. ο κ. Μητσοτάκης) που στρατιωτικοποιεί τα νησιά του Αιγαίου, παραβιάζοντας κατάφωρα τις διεθνείς συμφωνίες. Εάν η αποστρατιωτικοποίηση των νησιών στο Αιγαίο δεν πραγματοποιηθεί σύντομα, θα αμφισβητήσουμε την κυριαρχία τους στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου και των συμφωνιών».
Μία ημέρα νωρίτερα, το τουρκικό κρατικό πρακτορείο «Ανατολή» δημοσίευσε φωτογραφίες και βίντεο από την Ψέριμο και ισχυρίστηκε πως υπάρχουν στρατιώτες στο νησί, καθώς και στρατιωτικές εγκαταστάσεις. Κατά την άποψη του πρακτορείου, το νησί θα πρέπει να είναι αποστρατιωτικοποιημένο. Έμπειροι αναλυτές τονίζουν πως το ρεπορτάζ αυτό ήταν στοχευμένο, καθώς ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε επισκεφθεί την Ψέριμο. Άλλωστε, ο γενικός διευθυντής του πρακτορείου, Σερντάρ Καραγκιόζ, με μήνυμά του στο twitter συνεχάρη τους δημοσιογράφους για «το ρεπορτάζ τους, που έδειξε πως η Ελλάδα παρανομεί και στρατιωτικοποιεί την Ψέριμο». Στο συγκεκριμένο ρεπορτάζ εκφράσθηκαν και απόψεις απόστρατων αξιωματικών, σύμφωνα με τις οποίες «η Ψέριμος στην πραγματικότητα ανήκει στην Τουρκία».
Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, σε ομιλία του σε στελέχη του κόμματός του, εξήγησε το όραμα που έχει η τουρκική κυβέρνηση για την εξωτερική πολιτική της, μιλώντας για την ευρεία παρουσία της χώρας δίπλα σε ομοεθνείς αλλά και ομόθρησκους και υποστήριξε πως η κυβέρνηση «έχει ευθύνη απέναντι στην Ιστορία, όπως και για το μέλλον μας. Διότι υπάρχει μια Τουρκία που είναι μεγαλύτερη από την Τουρκία. Αυτός είναι και ο λόγος που δεν μπορούμε να εγκλωβιστούμε στα σύνορά μας».
Αποφασισμένη για βέτο
Μέσα σε αυτό το κλίμα, ο εκπρόσωπος της τουρκικής προεδρίας, Ιμπραήμ Καλίν, έχει συνεχείς επαφές με πολλούς αξιωματούχους χωρών-μελών του ΝΑΤΟ, ενώ συνομιλεί συχνά με τον σύμβουλο εθνικής ασφαλείας του προέδρου των ΗΠΑ, Τζέικ Σάλιβαν. Μέχρι στιγμής η Άγκυρα δείχνει αποφασισμένη να εμποδίσει την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ σε περίπτωση που δεν αρθεί το εμπάργκο όπλων που εφαρμόζουν οι δύο χώρες εναντίον της, αλλά και αν δεν σταματήσουν «να στηρίζουν την τρομοκρατία», όπως υποστηρίζει η τουρκική κυβέρνηση.
Έμπειροι δημοσιογράφοι της χώρας εκτιμούν ότι στην παρούσα φάση οι ΗΠΑ δεν θα μπορούσαν να εγκρίνουν την πώληση των F-16 Βlock 70, ούτε τον εκσυγχρονισμό των μαχητικών της τουρκικής αεροπορίας, την ώρα που η Άγκυρα απειλεί την εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδας, θέτει θέμα αλλαγής συνόρων, ενώ απειλεί με βέτο τις δύο χώρες που θέλουν να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ.
Αυτός είναι και ο λόγος που δεν αποκλείουν αλλαγές της τελευταίας στιγμής στην πολιτική της Τουρκίας.
Eurofighter
Η τουρκική κυβέρνηση επιθυμεί να έχει τη Μεγάλη Βρετανία ισχυρό σύμμαχο εντός της Ατλαντικής Συμμαχίας. Την περασμένη εβδομάδα, η Βρετανίδα υπουργός Εξωτερικών Λιζ Τρας και ο Βρετανός υπουργός Άμυνας Mπεν Γουάλας επισκέφθηκαν την Άγκυρα για συζητήσεις πάνω σε ζητήματα συνεργασίας σε διάφορους τομείς, ανάμεσά τους και τον αμυντικό. Ο κ. Τσαβούσογλου μίλησε για προσπάθειες συνεργασίας στο ζήτημα της παραγωγής του τουρκικής σχεδίασης μαχητικού αεροσκάφους ΤF-X. Η εφημερίδα Milliyet αναφέρθηκε στο ενδεχόμενο η Τουρκία να αγοράσει μεταχειρισμένα μαχητικά Eurofighter της αεροπορίας του Ηνωμένου Βασιλείου, σε περίπτωση που η Ουάσιγκτον δεν εγκρίνει το αίτημα της Άγκυρας για τα F-16. H Toυρκία βιάζεται να λάβει απόφαση για τα μαχητικά, καθώς έχει «εκτροχιαστεί» ο σχεδιασμός για την Πολεμική Αεροπορία της, εξαιτίας του αποκλεισμού της από το πρόγραμμα των F-35. Τα εξοπλιστικά προγράμματα της Ελλάδας φαίνεται πως προκαλούν ανησυχία στην Τουρκία. Στρατιωτικοί αναλυτές, όπως ο Χακάν Κιλίτς, που μίλησαν στην εφημερίδα Cumhuriyet, αναφέρουν ότι «η Ελλάδα θα έχει προμηθευθεί όλα τα γαλλικά Rafale το 2027, θα έχει ολοκληρώσει το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των F-16, ίσως να αγοράσει και F-35, όπως έχει δηλώσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Άρα, στο μεσοδιάστημα και μέχρι την απόκτηση του “τουρκικού μαχητικού”, θα ήταν αστείο να λέμε ότι η Πολεμική Αεροπορία της Τουρκίας θα καταφέρει να έχει την υπεροχή ή θα διατηρήσει την ισορροπία στους αιθέρες του Αιγαίου».
