Γιώργος Σκαφιδάς
Η τουρκική προκλητικότητα επιστρέφει στο προσκήνιο, ούσα ποιοτικά αλλά και ποσοτικά «αναβαθμισμένη», μέσα σε ένα διεθνές πλαίσιο προκλήσεων που έχουν και εκείνες εν τω μεταξύ «αναβαθμιστεί» υπό το φως όσων προηγήθηκαν (πανδημία), όσων εκκρεμούν (πόλεμος στην Ουκρανία, πληθωριστικές πιέσεις, κρίσεις σε Συρία και Λιβύη, μεταναστευτικό, Κυπριακό) και όσων έπονται (εκλογές εντός των τουρκικών συνόρων).
Το περιβάλλον Ερντογάν ανεβάζει και πάλι τους τόνους του τουρκικού αναθεωρητισμού, όπως άλλωστε έχει κάνει κατ’ επανάληψη στο παρελθόν, εξαπολύοντας «πυρά» κατά της Ελλάδας καθώς μπαίνουμε πια σε ένα νέο «θερμό» καλοκαίρι.
Αυτός ο νέος κύκλος των τουρκικών προκλήσεων συνοδεύεται ωστόσο και από κάποια νέα στοιχεία, άλλα από τα οποία ξεχωρίζουν ως πρωτοφανή καθεαυτά και άλλα ως πρωτοφανούς έντασης.
1. Tweets στα ελληνικά
Για πρώτη φορά, το βράδυ της 9ης Ιουνίου, ο Τούρκος πρόεδρος δημοσίευσε ένα νήμα από tweets στα ελληνικά, απευθυνόμενος προφανώς σε όσους ομιλούν την ελληνική γλώσσα. Τι μας είπε ο Τούρκος πρόεδρος μέσα από αυτό το μπαράζ των «ελληνόφωνων» τιτιβισμάτων;
- Ότι «η Ελλάδα […] καταπιέζει την Τουρκική μειονότητα στη Δυτική Θράκη, τη Ρόδο και την Κω»
- Ότι προσπαθεί να εργαλειοποιήσει το ΝΑΤΟ και τρίτες χώρες κατά της Τουρκίας
- Ότι στρατιωτικοποιεί νησιά που δεν θα έπρεπε να είναι στρατιωτικοποιημένα
- Ότι το Καστελόριζο απέχει μόλις 2 χιλιόμετρα από τις τουρκικές ακτές κ.ά…
«Προειδοποιούμε για άλλη μια φορά την Ελλάδα να συνετιστεί, να μείνει μακριά από όνειρα, ρητορικές και ενέργειες που θα την οδηγήσουν σε αποτελέσματα για τα οποία θα μετανιώσει, όπως συνέβη έναν αιώνα πριν», κατέληξε ο Τούρκος ηγέτης, υπενθυμίζοντας στο ελληνόφωνο κοινό τη Μικρασιατική Καταστροφή.
Προειδοποιούμε για άλλη μια φορά την Ελλάδα να συνετιστεί, να μείνει μακριά από όνειρα, ρητορικές και ενέργειες που θα την οδηγήσουν σε αποτελέσματα για τα οποία θα μετανιώσει, όπως συνέβη έναν αιώνα πριν.
— Recep Tayyip Erdoğan (@RTErdogan) June 9, 2022
Οι ομιλούντες την ελληνική είναι, δυστυχώς, εξοικειωμένοι με τις τουρκικές απειλές τις οποίες και διαβάζουν/ακούν μεταφρασμένες σε σχεδόν καθημερινή βάση κατά τις (δυστυχώς συχνές) περιόδους όξυνσης της ελληνοτουρκικής έντασης. Υπό αυτήν την έννοια, εάν προσθέτει κάποιου είδους αμεσότητα στις τουρκικές φοβέρες το γεγονός ότι ο Τούρκος πρόεδρος αυτήν την φορά έγραψε απευθείας στα ελληνικά, αυτή η αμεσότητα είναι καθαρά επικοινωνιακή. Οι Έλληνες δεν πρόκειται να φοβηθούν περισσότερο επειδή ο Ερντογάν τους «μίλησε» στη γλώσσα τους. Αλλά ούτε και να νιώσουν οιαδήποτε κατανόηση για τον Τούρκο ηγέτη όταν εκείνος τους απειλεί με «καταστροφικό τέλος».
Ο ίδιος ο Ερντογάν, βέβαια, από τη δική του πλευρά, ενδεχομένως να επιδιώκει, «γράφοντας» στα ελληνικά, να υιοθετήσει ενώπιον της διεθνούς κοινότητας το προφίλ ενός περιφερειακού ηγέτη που μπορεί να μιλά άμεσα στους γειτονικούς λαούς στη γλώσσα τους προειδοποιώντας τους… για το καλό τους. Υπενθυμίζεται, άλλωστε, πως ήταν ο ίδιος ο Ερντογάν και οι συν αυτώ που πριν χρόνια μιλούσαν για «τα σύνορα της τουρκικής καρδιάς» που, όπως υποστήριζαν, ξεπερνούν κατά πολύ τα σύνορα της σύγχρονης Τουρκίας…
2. Υπερπτήσεις
Οι υπερπτήσεις, που ήταν άλλοτε, έως και πριν από λίγα χρόνια, κάτι σπάνιο, τείνουν πλέον να αποκτήσουν διαστάσεις… νέας κανονικότητας, με το ρεκόρ των 41 τέτοιων τουρκικών υπερπτήσεων της 27ης Απριλίου να αποτελεί πια σειρά σημείο αναφοράς διαμορφώνοντας ένα πλέγμα συνεχιζόμενων προκλήσεων πάνω από το Αιγαίο.
3. Σύνδεση αποστρατιωτικοποίησης των ελληνικών νησιών με την κυριαρχία τους
Ήδη από τις αρχές του περασμένου καλοκαιριού (υπενθυμίζεται η σχετική επιστολή A/75/929 που είχε στείλει στον ΟΗΕ ο Φεριντούν Σινιρλίογλου με ημερομηνία την 15η Ιουνίου του 2021), η Άγκυρα επιχειρεί να συνδέσει την «στρατιωτικοποίηση» των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου με την αμφισβήτηση της κυριαρχίας τους.
Η τουρκική πλευρά επιμένει έκτοτε, εδώ και έναν χρόνο, να επιστρέφει (με δηλώσεις και αναρτήσεις στα social media, επιστολές στον ΟΗΕ, δημοσιεύματα και διαρροές στον Τύπο) σε ένα αφήγημα που δεν υπήρχε παλαιότερα, ένα αφήγημα σύμφωνα με οποίο τα ελληνική νησιά θα πρέπει να αποστρατιωτικοποιηθούν προκειμένου να μπορούν να θεωρηθούν… ελληνικά.
4. Φραστική όξυνση της ρητορικής
Έμπειροι παρατηρητές, που παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις στην τουρκική πολιτική σκηνή, βλέπουν παράλληλα ποιοτικές αλλαγές και στην φρασεολογία που χρησιμοποιεί το τελευταίο διάστημα ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, μια φρασεολογία που εκφεύγει των ορίων της όποιας πολιτικής ορθότητας θυμίζοντας περισσότερο ρητορική Μπαχτσελί και Γκρίζων Λύκων.
Δεν είναι μόνο εκείνο το «Artık benim için Miçotakis diye biri yok» («δεν υπάρχει πια Μητσοτάκης για μένα» ή «Μητσοτάκης γιοκ») που είπε πρόσφατα ο Τούρκος πρόεδρος. Είναι και οι απρεπώς σκληροί χαρακτηρισμοί («Sürtük») με τους οποίους «στόλισε» την τουρκική αντιπολίτευση, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις εντός των τουρκικών συνόρων. Τι μπορεί να κρύβεται πίσω από την επιλογή αυτών των λέξεων; Ο εκνευρισμός του Ερντογάν, που εξακολουθεί να μην ανακάμπτει όσο θα ήθελε στις δημοσκοπήσεις; Η προσπάθεια του Τούρκου προέδρου να μιλήσει στην γλώσσα των πιο «λαϊκών» ή «λούμπεν» ψηφοφόρων;
5. Μετατόπιση της έντασης από την Ανατολική Μεσόγειο στο Αιγαίο
Εάν η ένταση είχε επικεντρωθεί τα περασμένα χρόνια κυρίως στην Ανατολική Μεσόγειο (με το Ορούτς Ρέις το 2020 και τις φιέστες των Βαρωσίων το 2021), τότε φέτος η Τουρκία παρουσιάζεται – δια του αφηγήματος της αποστρατιωτικοποίησης – να στρέφει το αναθεωρητικό βλέμμα της και πάλι στο Αιγαίο…
Χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι η Κύπρος έχει βγει από το κάδρο των τουρκικών προκλήσεων… Ο Τούρκος ΥΠΕΞ Μεβλούτ Τσαβούσογλου θα βρίσκεται στα κατεχόμενα την ερχόμενη Κυριακή, με φόντο σενάρια που θέλουν την τουρκική πλευρά να ανεβάζει την ένταση κατακόρυφα μέσω των κατεχομένων εντός του καλοκαιριού…
