Λένα Αργύρη
Την πραγματική ανησυχία που προκαλεί στην Ουάσιγκτον η τουρκική επιθετικότητα καταδεικνύει η επίμονη αναφορά του Λευκού Οίκου στην «ανάγκη διατήρησης της σταθερότητας στο Αιγαίο». Η συμπερίληψη του θέματος στην ατζέντα των επαφών Ουάσιγκτον – Άγκυρας σε κάθε επίπεδο και η δημόσια ανάδειξή του είναι μια στρατηγική απόφαση ειλημμένη από ψηλά, που αντανακλά την εμπλοκή του αμερικανικού παράγοντα και τις προσπάθειες που γίνονται παρασκηνιακά για αποτροπή ανεξέλεγκτης κλιμάκωσης μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας.
Σε αυτό το πλαίσιο, η συνάντηση της Μαδρίτης, παρ’ ότι έγινε αντικείμενο επικοινωνιακής εκμετάλλευσης από την Τουρκία, είναι θετική για τα θέματα που μας ενδιαφέρουν. Και αυτό διότι ανοίγει και πάλι ένας δίαυλος επικοινωνίας ΗΠΑ – Τουρκίας και συνεπώς ενεργοποιούνται οι πολύτιμοι αμερικανικοί μοχλοί πίεσης που είχαν αποδυναμωθεί το τελευταίο διάστημα. «Είναι πιο εύκολο για την κυβέρνηση (των ΗΠΑ) να περάσει τα μηνύματά της τώρα, που ο Ερντογάν δεν αισθάνεται περιθωριοποιημένος, παρά προηγουμένως που για να τραβήξει την προσοχή του Μπάιντεν ήταν ικανός για όλα», έλεγαν πηγές στην Ουάσιγκτον αμέσως μετά τη συνάντηση των δύο ηγετών.
Σε ό,τι αφορά τα ελληνοτουρκικά, πάντως, παρά τη φαινομενική επαναπροσέγγιση Ουάσιγκτον – Άγκυρας, που καθιστά ευκολότερο το έργο της διπλωματίας τους, οι Αμερικανοί εξακολουθούν να προβληματίζονται για τη μεθοδικότητα με την οποία η Άγκυρα βάζει νέα θέματα στην ελληνοτουρκική ατζέντα. Πίσω από κλειστές πόρτες, μάλιστα, αναγνωρίζουν μια δυσάρεστη πραγματικότητα, ότι «όταν ένα ζήτημα μπαίνει από τους Τούρκους, δύσκολα βγαίνει».
Εκτιμάται ότι τα επερχόμενα ταξίδια του υπουργού Άμυνας της χώρας Νίκου Παναγιωτόπουλου και του αρχηγού ΓΕΕΘΑ Κωνσταντίνου Φλώρου στην Ουάσιγκτον θα ενοχλήσουν και πάλι την Άγκυρα, κάτι που ενδέχεται να εκφραστεί με νέο γύρο απειλών, διεκδικήσεων και προκλήσεων επί του πεδίου. Γενικότερα όμως πιστεύουν ότι η Τουρκία το προσεχές διάστημα θα είναι απασχολημένη με τη Σουηδία και τη Φινλανδία, χώρες στις οποίες, όπως αναμένουν, «θα κάνει τη ζωή εξαιρετικά δύσκολη», καθώς θα επιχειρεί εκβιαστικά να επιβάλει τη δική της ερμηνεία της συμφωνίας.
Εκτός διαδικασίας
Οι Αμερικανοί απολύτως συνειδητά επέλεξαν να μείνουν εκτός της διαπραγματευτικής διαδικασίας των τριών χωρών, στερώντας από τον Ερντογάν τη δυνατότητα να ζητήσει ανταλλάγματα από τις ΗΠΑ, κάτι που ήταν ο βασικός στόχος του. Την καθοριστική στιγμή, όμως, λίγα 24ωρα, δηλαδή, πριν από τη σύνοδο του ΝΑΤΟ, έστειλαν με έναν «βαρύ φάκελο», όπως λένε οι πληροφορίες, τον υφυπουργό Οικονομικών Γουέλι Αντεγιέμο στην Άγκυρα για να κάνει μια δύσκολη συζήτηση για τη δράση των, υπό καθεστώς κυρώσεων, Ρώσων ολιγαρχών στην Τουρκία.
Στην Ουάσιγκτον, αντικρούοντας την κριτική περί μυστηριώδους σύμπτωσης επαναφοράς του θέματος της αναβάθμισης των F-16 με την άρση του βέτο, επιμένουν ότι ο Ερντογάν δεν πήρε απολύτως τίποτα. Προσθέτουν ότι η ανανεωμένη συζήτηση για αναβάθμιση δεν ήταν μέρος καμιάς συναλλαγής και απλώς αποτελεί συνέχεια της ανοιχτής εδώ και μήνες συζήτησης.
Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι ο πρόεδρος Μπάιντεν θα επιχειρήσει πράγματι να λάβει την έγκριση του Κογκρέσου. Αλλά μέχρι εκεί. Δεν θα πιέσει, δεν θα συγκρουστεί, ούτε θα ανοίξει μέτωπα με τους Δημοκρατικούς που ελέγχουν τις αρμόδιες επιτροπές λίγους μήνες πριν από τις ενδιάμεσες εκλογές. Και σίγουρα όχι για χάρη του Ερντογάν, ο οποίος ενδεχομένως φαντασιώνεται σύγκρουση εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας στις ΗΠΑ για τα δικά του συμφέροντα.
Αναφερόμενοι σε αυτή τη νέα συζήτηση για τα F16, στην Ουάσιγκτον λένε ότι γίνεται πολλή φασαρία για το τίποτα. Δεν ειπώθηκε κάτι καινούργιο. Ούτε από τον πρόεδρο ούτε από την υφυπουργό Άμυνας. Τα έχουν ξαναπεί αυτά και τα έχουν ξαναγράψει (βλέπε επιστολή Στέιτ Ντιπάρτμεντ σε Κογκρέσο τον Μάρτιο). Στην κυβέρνηση στηρίζουν την αναβάθμιση των μαχητικών αλλά παραπέμπουν το θέμα στο Κογκρέσο. Εκεί θα παιχτεί από εδώ και πέρα το παιχνίδι.
Στο Κογκρέσο
Το παιχνίδι αυτό προμηνύεται επίπονο για την Τουρκία, καθώς τις επόμενες ημέρες αναμένεται να κατατεθεί τροπολογία στο Κογκρέσο, η οποία θα ενσωματωθεί στον αμυντικό προϋπολογισμό των ΗΠΑ για το 2023 και θα βάζει εμπόδια στην αγορά των F-16, συνδέοντας την πώληση αμυντικού υλικού και οπλικών συστημάτων σε μέλη της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας με την παραβίαση της κυριαρχίας άλλων συμμαχικών χωρών. Πληροφορίες αναφέρουν ότι είναι ζήτημα ημερών να αρχίσει η τροπολογία να «κινείται» στους διαδρόμους του Κογκρέσου για στήριξη.
Η συμβολή του ελληνοαμερικανικού λόμπι και των συμμάχων του στις ΗΠΑ, οι οποίοι βρίσκονται ανοιχτά πια στο στόχαστρο του ίδιου του Ερντογάν, ήταν για μία ακόμη φορά καθοριστική. Παρά τις αντιδράσεις, που αναμένεται να προκαλέσει η δημοσιοποίηση της τροπολογίας, οι εισηγητές και το λόμπι προτίθενται να επιμείνουν μέχρι τέλους προκειμένου να παραμείνει, κατά τη μακρά και απρόβλεπτη κοινοβουλευτική διαδικασία, στο τελικό κείμενο του προϋπολογισμού που θα γίνει νόμος των ΗΠΑ προς το τέλος του έτους. Σε αυτή την περίπτωση, η Τουρκία ούτε θα μπορεί να αγοράσει νέα μαχητικά ούτε να αναβαθμίσει τον στόλο της, ανεξαρτήτως του αποτελέσματος των ενδιάμεσων εκλογών και του ποιου κόμματος θα ελέγχει τις αρμόδιες επιτροπές του Κογκρέσου.
