Του Παύλου Ξανθούλη
Η Δικαιοσύνη της Ιταλίας «άδειασε» την πρώτη πράξη της κυβέρνησης Μελόνι να στείλει 16 παράτυπους μετανάστες σε ειδικά κέντρα κράτησης που εγκαθίδρυσε στην Αλβανία. Όπως διαπιστώθηκε, μεταξύ των «16», περιλαμβάνονταν τρεις ανήλικοι και δύο άτομα με ειδικές ανάγκες, που προέρχονταν μάλιστα από χώρες που δεν θεωρούνται «ασφαλείς». Έτσι, λοιπόν, το ιταλικό δικαστήριο, επικαλούμενο απόφαση του δικαστηρίου της Ε.Ε, την οποία παρουσίασε η «Κ» πριν από δύο εβδομάδες, απέρριψε τον κατακερματισμό μιας τρίτης χώρας σε «ασφαλείς» και «μη ασφαλείς» περιοχές. Και κατά συνέπεια, η ιταλική Δικαιοσύνη φρέναρε την «πρώτη πράξη» του ιδιότυπου outsourcing, «αγοράς υπηρεσιών» της Ιταλίας από την Αλβανία, θέτοντας όπως πληροφορείται η «Κ», σε συναγερμό όχι μόνο τη Ρώμη, αλλά και τις Βρυξέλλες που παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις και προσβλέπουν στη δημιουργία ανάλογου μοντέλου.
H Ιταλία θα καταβάλλει στην Αλβανία 160 εκατομμύρια ευρώ για τη φιλοξενία 1.000 προσώπων, ποσό που θα αυξάνεται όσο μεγαλώνει και ο αριθμός των μεταναστών.
Ως αποτέλεσμα της απόφασης του ιταλικού δικαστηρίου, η Τζόρτζια Μελόνι δρομολόγησε άρον-άρον την έγκριση νέας νομοθεσίας, η οποία εκτιμάται ότι θα επιτρέψει στη Ρώμη να ξεπεράσει το νομικό κώλυμα, χαρακτηρίζοντας το σύνολο μιας χώρας ως «ασφαλή», προκειμένου να συνεχίσει να στέλνει μετανάστες στα δύο κέντρα κράτησης που χρηματοδοτεί στην Αλβανία, ώστε στη συνέχεια να προωθούνται στις χώρες προέλευσής τους. Είναι προφανές ότι το αμφιβόλου νομιμότητας εγχείρημα με τα αναμφίβολα ηθικά κενά, που δικαίως προκαλεί αντιδράσεις ανθρωπιστικών οργανώσεων, ενδέχεται να αποτελέσει μέρος των προτάσεων των Βρυξελλών, όπως άλλωστε προκύπτει από την πρόσφατη επιστολή την προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Σύμφωνα μάλιστα με κοινοτικούς κύκλους, η Κομισιόν παρακολουθεί όλες τις «νομικές εξελίξεις» στην Ιταλία και φέρεται να αναζητεί φόρμουλα προκειμένου η όποια πρόταση ενδεχομένως υποβληθεί, να διαφοροποιεί τα υφιστάμενα νομικά δεδομένα στην Ε.Ε. και να μην προσκρούει σε αποφάσεις του δικαστηρίου της Ε.Ε.
Ούρσουλα σε τρία ταμπλό
Όπως συνάγεται ευθέως από την επιστολή της Ούρσουλας φον ντερ Λάιεν προς τους «27», η πρόεδρος της Κομισιόν επιδιώκει να κινηθεί σε τρεις βασικές κατευθύνσεις, με επίκεντρο μια νέα νομοθετική πρόταση για τις επιστροφές, αξιολογώντας εκ νέου και την έννοια των «ασφαλών τρίτων χωρών», κάτι που ζητούσε εδώ και καιρό η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη, με επίκεντρο τη Συρία, ενώ θετικά βλέπει και το ιταλο-αλβανικό μοντέλο, παρά τις αδυναμίες του.
«Θα πρέπει να συνεχίσουμε να εξετάζουμε τρόπους προώθησης σε σχέση με την ιδέα ανάπτυξης κέντρων επιστροφής (return hubs) εκτός της Ε.Ε., κυρίως ενόψει μιας νέας νομοθετικής πρότασης επί των επιστροφών», ανέφερε χαρακτηριστικά η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, κάνοντας ειδική αναφορά στη συμφωνία Ιταλίας-Αλβανίας, ενώ παρέπεμψε τις όποιες εξελίξεις μετά την έναρξη εργασιών της νέας Κομισιόν.
Στο πλαίσιο της επιστολής της, επεσήμανε την ανάγκη γενικότερης συνεργασίας της Ε.Ε., στα πρότυπα των συμφωνιών με την Τουρκία, την Τυνησία και τη Λιβύη και με άλλες χώρες, κάνοντας αναφορά στην Αίγυπτο, το Μαρόκο, την Αλγερία, τη Μαυριτανία και το Μάλι.
Όπως διαφάνηκε στη Σύνοδο Κορυφής, με το μοντέλο της ιταλο-αλβανικής συμφωνίας φέρεται να φλερτάρει διψήφιος αριθμός κρατών-μελών. Όχι όμως και η Γερμανία, η οποία διά του Όλαφ Σολτς υπέδειξε το προφανές, ότι δηλαδή το μοντέλο του outsourcing, αφορά μικρούς αριθμούς μεταναστών, όπως άλλωστε και η ιταλο-αλβανική συμφωνία που προνοεί μάξιμουμ αριθμό 3.000 μεταναστών που θα φιλοξενούνται στις δύο δομές που χρηματοδοτήθηκαν από τη Ρώμη σε αλβανικό έδαφος.
Σημειώνεται ότι η Ιταλία θα καταβάλλει στην Αλβανία 160 εκατομμύρια ευρώ για τη φιλοξενία 1.000 προσώπων, ποσό που θα αυξάνεται όσο μεγαλώνει και ο αριθμός των μεταναστών. Ο σκεπτικισμός του Όλαφ Σολτς απορρέει εκ του γεγονότος ότι πέρυσι έφτασαν στη Γερμανία 300 χιλιάδες παράτυποι μετανάστες, αριθμός που εκ των πραγμάτων δύσκολα θα μπορούσε να μετακινηθεί, πόσο μάλλον να φιλοξενηθεί σε άλλη χώρα εκτός Ε.Ε., δεδομένου και του κόστους που θα συνεπάγεται ένα τέτοιο εγχείρημα.
Αλβανία, Ουγκάντα και Κύπρος
Η στάση της Γερμανίας δεν εμποδίζει πάντως άλλες χώρες, να θεωρούν ως λύση το ιταλο-αλβανικό μοντέλο. Άλλωστε, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δείχνει να το υιοθετεί, ανοίγοντας την όρεξη και σε άλλες χώρες να δράσουν ανάλογα. Ο πρωθυπουργός της Ολλανδίας Dick Schoof ανέφερε ότι η Ουγκάντα θα ήταν θετική σε μια τέτοια «καινοτόμα λύση». Ωστόσο, ο υπουργός προεδρίας της χώρας, για εξωτερικές υποθέσεις, Okello Oryem, είπε στους Reuters ότι «δεν πιστεύω ότι η Ουγκάντα θα συμφωνήσει με κάτι τέτοιο», σημειώνοντας παράλληλα ότι η χώρα του φιλοξενεί ήδη 1,6 εκατ. πρόσφυγες, από το Σουδάν και το Κόνγκο.
Σε κάθε πάντως περίπτωση, η κίνηση της Ολλανδίας καθιστά σαφή τη στόχευσή της, η οποία δεν διαφέρει από την Ιταλία, ούτε και από τις ακροδεξιές κυβερνήσεις σε άλλα κράτη-μέλη που έχουν σκληρύνει τις θέσεις τους στο προσφυγικό-μεταναστευτικό και εμφανίζονται έτοιμες να υιοθετήσουν ακόμη και ακραία μέτρα για αναχαίτιση των ροών. Ομοίως και αρκετές άλλες χώρες που βρίσκονται σε προεκλογική τροχιά, όπως η Γερμανία και η Πολωνία, με το Βερολίνο να επενδύει κυρίως στο ζήτημα των απελάσεων και επιστροφών ακόμη και σε μη ασφαλείς χώρες, το καθεστώς των οποίων (χωρών) εκτιμάται ότι θα επιχειρηθεί να επαναξιολογηθεί στο πλαίσιο του νέου νομοθετικού πακέτου που ετοιμάζει η Κομισιόν.
Η Κυπριακή Δημοκρατία προσβλέπει στο νέο νομοθετικό πακέτο της Κομισιόν, επενδύοντας σε μια ευρωπαϊκή απόφαση, η οποία να είναι σε θέση να ανοίξει τον δρόμο για επιστροφές Σύρων προσφύγων στη Συρία. Κάτι πάντως που πέραν του προβλήματος του υφιστάμενου χαρακτηρισμού της χώρας ως μη ασφαλούς, προϋποθέτει και τη σύναψη σχέσεων μεταξύ της Ε.Ε. και του καθεστώτος Άσαντ, το οποίο επί του παρόντος δεν αναγνωρίζεται από την Ένωση.
