Της Μαρίνας Οικονομίδου
Τον Απρίλιο του 2023, ο Νίκος Αναστασιάδης, ως επίτιμος πρόεδρος του ΔΗΣΥ και τέως πρόεδρος της Δημοκρατίας, από το βήμα του 17ου Παγκύπριου Συνέδριου του ΔΗΣΥ τοποθετείτο για την ήττα των προεδρικών εκλογών και την επόμενη μέρα του κόμματος. Μόνο που η παρουσία του δεν θύμιζε σε τίποτα παλαιότερες ένδοξες στιγμές και του κόμματος και του ιδίου. Δεν ήταν μόνο η ήττα που βάραινε το κλίμα, ούτε η αμηχανία με την οποία προσπαθούσε να πείσει τους παρόντες ότι στήριξε την υποψηφιότητα Νεοφύτου. Ήταν κυρίως η ψυχρότητα με την οποία τον υποδέχθηκαν σύνεδροι σε αντίθεση με το θερμό χειροκρότημα που λάμβανε ο Αβέρωφ Νεοφύτου, όταν από το ίδιο βήμα τού απαντούσε με στίχους του Βάρναλη.
Μία ψυχρότητα που έστελνε το μήνυμα πως ο Νίκος Αναστασιάδης ολοκληρώνει τον μεγάλο κύκλο του στην πολιτική, όμως η υστεροφημία του κρέμεται από μία πολύ λεπτή κλωστή. Η ωφέλεια της παρουσίας του στην πολιτική ζωή δεν αμφισβητείτο πλέον μόνο από το ακροατήριο των αντιπολιτευόμενων κομμάτων, αλλά και μέσα στο ίδιο του το κόμμα. Καταλύτης γι’ αυτό υπήρξε η ήττα Αβέρωφ Νεοφύτου στις προεδρικές εκλογές. Και αυτό γιατί εμπεδώθηκε εντός συναγερμικών κύκλων πως ο Νίκος Αναστασιάδης βοηθούσε εμμέσως την υποψηφιότητα Χριστοδουλίδη και υπονόμευε κατ’ επέκταση αυτή του τέως συναγερμικού προέδρου. Η αίσθηση ότι λειτούργησε λίγο πολύ σαν Πέμπτη Φάλαγγα εντός του ΔΗΣΥ, σε συνδυασμό με τα σκάνδαλα της διαφθοράς επί διακυβέρνησής του, τα οποία πλήρωσε και το κόμμα, ενεργοποίησαν τον μεγάλο φόβο τού τέως προέδρου της Δημοκρατίας μήπως από την πολιτική αποχωρήσει τελικά απαξιωμένος από τον κόσμο του ΔΗΣΥ, μη αρεστός και μη ωφέλιμος.
Η συγκυρία της αγωγής
Η συζήτηση για την αγωνία του Νίκου Αναστασιάδη γύρω από την υστεροφημία του ανακινήθηκε, όταν λίγες μέρες προηγουμένως έγινε γνωστό ότι αποφάσισε μέσω δικηγόρου να ζητήσει από τον Μακάριο Δρουσιώτη να αποσύρει τα βιβλία του, να ζητήσει την απολογία του, απαιτώντας και αποζημιώσεις. Ηγέρθηκαν ερωτήματα τόσο για τη χρονική συγκυρία αυτής της απόφασης του κ. Αναστασιάδη όσο και για τις προθέσεις του. Και αυτό γιατί όταν τον Νοέμβριο του 2022, ο υποψήφιος για την προεδρία της Δημοκρατίας, Ανδρέας Μαυρογιάννης, ζητούσε από την Αρχή κατά της Διαφθοράς να ερευνήσει όσα αποκαλύπτονται στο τρίτο βιβλίο του Μακάριου Δρουσιώτη «Κράτος Μαφία» η αντίδραση του τότε προέδρου της Δημοκρατίας Νίκου Αναστασιάδη ήταν άμεση. Ζήτησε από την Αρχή να γίνει αυτεπάγγελτη έρευνα και κατά προτεραιότητα να διερευνηθούν οι ισχυρισμοί του δημοσιογράφου-συγγραφέα γύρω από όσα αποκαλύπτονται και στα τρία βιβλία του. Η κίνηση αυτή ερμηνεύθηκε ποικιλοτρόπως.
Οι κυνικοί διαβεβαίωναν τότε πως όλο αυτό αποτελεί μία καλοστημένη παράσταση με προδιαγεγραμμένο το αθωωτικό αποτέλεσμα, όμως κάποιοι πολιτικοί κύκλοι υπογράμμιζαν πως όταν ο Νίκος Αναστασιάδης λειτουργεί εν βρασμώ, πολλές φορές αυτοπαγιδεύεται. Η αυτοπαγίδευση φάνηκε, για παράδειγμα, όταν επέμενε να μη δώσει τους φακέλους για τις πολιτογραφήσεις στον γενικό ελεγκτή. Η πίεση που είχε προκληθεί, με το ΔΗΚΟ να καταψηφίζει τελικώς γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο τον προϋπολογισμό, ήταν τέτοια που τον οδήγησε στον διορισμό ανεξάρτητης ερευνητικής επιτροπής για τα διαβατήρια. Μία ανεξάρτητη ερευνητική επιτροπή από την οποία προέκυπταν πολιτικές και ποινικές ευθύνες που εξέθεταν τόσο τον ίδιο όσο και την κυβέρνησή του. Όσο λοιπόν και αν οι εντολές του Νίκου Αναστασιάδη προς την Αρχή κατά της Διαφθοράς ήταν σαφείς, σήμερα, λίγες μέρες προτού ξεκινήσουν οι έρευνες γίνονταν γνωστές οι αποφάσεις του. Ήταν άραγε μία ύστατη προσπάθεια εκφοβισμού του συγγραφέα και των εν δυνάμει μαρτύρων ή ήταν μήπως προσπάθεια να αποσιωπηθούν τα ευρήματα της έρευνας;
Η διαδικασία
Το σίγουρο είναι πως ασχέτως των προθέσεων του Νίκου Αναστασιάδη και όσα απαιτεί δεν μπορούν να σταματήσουν την έρευνα της Αρχής κατά της Διαφθοράς, αλλά θα προχωρούν παράλληλα. Το πόρισμα της Αρχής θα δοθεί στη συνέχεια στη Γενική Εισαγγελία, η οποία μπορεί βάσει των ευρημάτων να ξεκινήσει ποινική έρευνα ή να τη βάλει στο συρτάρι. Η Γενική Εισαγγελία θα αποφασίσει αν το πόρισμα είναι προς δημοσιοποίηση. Ασχέτως με τη δημόσια επιθυμία του Νίκου Αναστασιάδη να δημοσιοποιηθεί το πόρισμα, η Εισαγγελία μπορεί επίσης να αρνηθεί δημοσιοποίησή της, αν υπάρχουν ποινικά ζητήματα τα οποία θα πρέπει να διερευνήσει. Το σίγουρο είναι πως η εν λόγω έρευνα αναμένεται να μονοπωλήσει το ενδιαφέρον και λόγω του αντικειμένου και εξαιτίας των πρωταγωνιστών. Ήδη η Αρχή κατά της Διαφθοράς έχει δεχτεί επικρίσεις για τον τρόπο που λειτουργεί από τον βουλευτή του ΑΚΕΛ Χρίστο Χριστοφίδη, ο οποίος ενώ είχε προχωρήσει σε καταγγελίες που αφορούσαν τις πολιτογραφήσεις το καλοκαίρι του 2022, τίποτα δεν έχει ακόμη ξεκαθαρίσει με αποτέλεσμα να καταγγέλλει τη μεγάλη καθυστέρηση που παρατηρείται και το γεγονός ότι οι λειτουργοί επιθεώρησης που διόρισε η Αρχή δεν είχαν όρους εντολής για διερεύνηση της ουσίας των όσων κατήγγειλε. Για να προστατευθεί όπως λέγεται η αξιοπιστία τής έρευνας έχει ήδη διοριστεί η Αυστραλή νομικός Γκαμπριέλ Λουίζ Μακιντάιαρ μαζί με τους δικηγόρους Ορέστη Νικήτα, Χαρίλαο Χρυσάνθου και Ανδρέα Ευθυμίου.
Η φούσκα που έσκασε
Όσο όμως κι αν οι έρευνες της Αρχής αναμένεται να ξεκινήσουν αρχές Μαρτίου, ερωτήματα εγείρονται για ποιο λόγο ο τέως πρόεδρος βγήκε τώρα στην αντεπίθεση. Θα ανέμενε κάποιος πως αμέσως αφότου αποχωρούσε από την πολιτική θα προχωρούσε στη λήψη νομικών μέτρων, αφού ένιωθε ότι όσα αποκαλύπτονται στο βιβλίο είναι ψεύδη, και όχι να περιμένει ένα χρόνο και λίγο προτού ξεκινήσουν οι έρευνες. Όμως αυτό που παράλληλα θα έπρεπε να τον προβληματίσει είναι το γεγονός ότι κανένα μέλος του Υπουργικού του Συμβουλίου –κάποιοι εκ των οποίων έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στα βιβλία– δεν μπήκε στη διαδικασία να διαψεύσει όσα καταγράφονται. Είτε δεν είχαν διαβάσει το βιβλίο όπως έλεγαν όταν τους ρωτούσαν δημοσίως, είτε απέφευγαν να σχολιάσουν για συγκεκριμένους λόγους. Υπό αυτό το πρίσμα είναι ενδιαφέρον πώς θα κινηθούν υπουργοί, οι οποίοι αναμένεται να κληθούν από την Αρχή να καταθέσουν. Αν δηλαδή θα επιβεβαιώσουν όσα καταγράφονται, αν θα διαψεύσουν ή αν θα επιλέξουν τη σιωπή.
Έγκυρες πηγές αναφέρουν στην «Κ» ότι ο Νίκος Αναστασιάδης, ο οποίος ουδέποτε διαβάζει βιβλία, ξεκίνησε το διάβασμα με την αποχώρησή του από το Προεδρικό. Μέχρι τότε, όπως σημειώνεται, είχε υποτιμήσει τα γραφόμενα αλλά και το μέγεθος της ζημιάς που αυτά του είχαν προκαλέσει. Συνδέεται και με το γεγονός ότι ο στενός του περίγυρος ενόσω βρισκόταν στο Προεδρικό δημιούργησε μία φούσκα γύρω του, υποβαθμίζοντας το πρόβλημα και ωραιοποιώντας εν πολλοίς την κατάσταση. Η αποχώρησή του από το πηδάλιο της χώρας αλλά και από την ενεργό πολιτική, έσπασαν τη φούσκα και τον έκαναν να συνειδητοποιήσει την πραγματικότητα γύρω του.
Το σκάσιμο αυτής της φούσκας και η απότομη προσγείωση στην πραγματικότητα, τον έκανε να αντιληφθεί και τη ζημιά που έχει προκληθεί στο κόμμα. Κύκλοι από τον περίγυρό του επισημαίνουν ότι συχνά κάνει παράπονα για το γεγονός ότι δεν έχει τη σχέση που θα ανέμενε με τον Νίκο Χριστοδουλίδη μετά και την εκλογή του δεύτερου. Και ενώ πολιτικοί κύκλοι θα ανέμεναν πως θα απομακρυνόταν από τα κομματικά δρώμενα σε ένδειξη και ενός mea culpa για όσα εκτυλίχθηκαν στη συνέχεια, ο ίδιος φέρεται να έχει εμπλακεί ενεργά.
Η χαμένη υστεροφημία
Είναι όμως οι παρεμβάσεις του σε χαμηλής στάθμης πολιτικής αρκετά για να διασώσουν την υστεροφημία του; Ο τέως πρόεδρος της Δημοκρατίας ήθελε με κάθε τρόπο να φύγει, αφήνοντας μία σημαντική πολιτική παρακαταθήκη, ακολουθώντας τα βήματα του ιδρυτικού ηγέτη του κόμματος Γλαύκου Κληρίδη. Δεν είναι βεβαίως ο πρώτος πρόεδρος που αποχωρεί με σφοδρές επικρίσεις γύρω από το έργο του. Είναι ο πρώτος, ωστόσο, που το όνομά του συνδέεται με σκάνδαλα διαφθοράς μέσω αποκαλύψεων σε βιβλιογραφία και ο πρώτος που στελέχη του κόμματος τον καταγγέλλουν ευθέως ότι επί της διακυβέρνησής του και των παρασκηνιακών του κινήσεων προεκλογικά, οδήγησε το κόμμα του στη συρρίκνωση και στη βαθιά κρίση.
Ο ΔΗΣΥ φαντάζει τριχοτομημένος σύμφωνα με στελέχη, με το 25% να στηρίζουν τον Νίκο Αναστασιάδη, το άλλο 25% να τάσσεται αναφανδόν υπέρ του Αβέρωφ Νεοφύτου και να κατηγορεί τον τέως ΠτΔ για προδοσία στο κόμμα, ενώ το 50% φέρεται να επιρρίπτει ευθύνες και στους δύο για την κατάσταση στο κόμμα.
Η τριχοτόμηση του ΔΗΣΥ
Είναι η ίδια περίπου μέθοδος που τήρησε –για άλλους βεβαίως λόγους– ο Δημήτρης Χριστόφιας, μετά την αποχώρησή του από την προεδρία. Ο Νίκος Αναστασιάδης φέρεται να ανησυχεί από το κύμα αντίδρασης που ενισχύεται απέναντι στο πρόσωπό του από τη βάση. Ήδη αυτή τη στιγμή το κόμμα είναι τριχοτομημένο, όπως αναλύουν συναγερμικά στελέχη. Υπάρχει ένα 25% που στηρίζει τον Νίκο Αναστασιάδη και την επιλογή Νίκου Χριστοδουλίδη, ένα 25% θερμών υπερασπιστών του Αβέρωφ Νεοφύτου που θεωρούν πως ο Νίκος Αναστασιάδης πρόδωσε το κόμμα με τις παρασκηνιακές του κινήσεις και το έφθειρε με τη βολιδοσκόπηση για τη λύση δύο κρατών, αλλά κυρίως με το κεφάλαιο της διαφθοράς. Το υπόλοιπο 50% όπως εκτιμάται, επιρρίπτει ευθύνες και στους δύο τέως για την κατάληξη του κόμματος. Το ενδιαφέρον ωστόσο με τον Νίκο Αναστασιάδη είναι ότι φρόντισε να ελέγξει πλήρως την ηγεσία του κόμματος.
Η Αννίτα Δημητρίου θεωρείται δικό του άτομο. Όχι μόνο γιατί τη στήριξε ανοικτά για την προεδρία του κόμματος, αλλά γιατί η πρόεδρος του ΔΗΣΥ έχει δείξει ανοικτά την προτίμησή της ανάμεσα στους δύο τέως. Στον Αβέρωφ Νεοφύτου αρνήθηκε τον τίτλο του επίτιμου προέδρου του ΔΗΣΥ, διατηρώντας στη θέση αυτή τον Νίκο Αναστασιάδη, ενώ οι αιχμές που συχνά αφήνει για ενορχηστρωτές τής ήττας φωτογραφίζουν ξεκάθαρα τον Αβέρωφ Νεοφύτου. Όμως πέραν της Αννίτας Δημητρίου, ο αναπληρωτής πρόεδρος του κόμματος Ευθύμιος Δίπλαρος είναι εκείνος που αποτελεί τον πιο στενό του άνθρωπο στην ηγεσία. Καθόλου τυχαία η επιρροή που εξακολουθεί να έχει –και την οποία επιδιώκει για να διορθώσει την εικόνα του– εντός του κόμματος. Καθόλου τυχαίο κατ’ επέκταση και το γεγονός ότι αντί να κάνει ένα βήμα πίσω τοποθετείται σε συλλογικά όργανα, ακόμα και για το ποιος θα είναι ο υποψήφιος εκάστου δήμου, όπως έγινε στην περίπτωση του Κωστάκη Κωνσταντίνου.
Όχι μόνο επειδή τοποθετήθηκε στο Πολιτικό Γραφείο υπέρ της υποψηφιότητάς του, αλλά και επειδή το προηγούμενο διάστημα η Πινδάρου φρόντιζε να παίρνει τηλέφωνα και να μιλάει υπέρ της υποψηφιότητας Κωνσταντίνου στα μέλη του Πολιτικού Γραφείου.
