Του Γιάννη Ιωάννου
Την περασμένη Δευτέρα, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ δεν αναφέρθηκε σε κάποια άλυτη περιφερειακή σύγκρουση ή στο Κυπριακό αλλά στις μεγάλες προκλήσεις για την ανθρωπότητα από την Κλιματική Αλλαγή -εν μέσω μάλιστα παγκοσμίου καύσωνα- τις οποίες και συνόψισε στη δυστοπική δήλωση περί «συλλογικής αυτοκτονίας» ως προς τον τρόπο με τον οποίο η διεθνής κοινότητα πορεύεται στο εν λόγω ζήτημα.
Μια δήλωση που έρχεται ένα χρόνο ακριβώς μετά την σύνοδο της Γλασκόβης για την Κλιματική Αλλαγή αλλά και που συνοδεύεται από επισημάνσεις, σε διεθνές επιστημονικό και πολιτικό επίπεδο, για νέα ρεκόρ στις συγκεντρώσεις αερίων του θερμοκηπίου, την άνοδο της στάθμης της θάλασσας και της θερμότητα των ωκεανών.
Οι δηώσεις του ΓΓ του ΟΗΕ αποκτούν ξεχωριστό βάρος λόγω του κύματος καύσωνα που έπληξε -ιδίως- την Ευρώπη με την θερμοκρασία στη Μεγάλη Βρετανία να αγγίζει, την περασμένη Τρίτη 19 Ιουλίου, το ιστορικό ρεκόρ των 40.2 βαθμών Κελσίου. Μια θερμοκρασία που, για τον μήνα Ιούλιο, δεν έχει καταγραφεί τις τελευταίες δεκαετίες -με επίκεντρο το Λονδίνο αλλά και πάνω από 24 διαφορετικές τοποθεσίες στο Νησί.
Πρώιμος καύσωνας
Το 10ήμερο υψηλών θερμοκρασιών έπληξε ιδιαιτέρως την Δυτική Ευρώπη καθώς και τις χώρες του μεσογειακού Νότου (Ιταλία, Ιβηρική, Ελλάδα και Κύπρος). Πρόκειται για ένα κύμα καύσωνα ο οποίος χαρακτηρίζεται από ειδικούς ως πρώιμος, ως ένα δεύτερο κύμα υψηλών θερμοκρασιών μετά το πρώτο κύμα των αρχών Ιουνίου κι ως αποτέλεσμα μιας ανοιξιάτικης περιόδου που χαρακτηρίζεται άνυδρη και -για τα δεδομένα της εποχής- θερμή.
Σε Ισπανία και Πορτογαλία καταγράφηκαν, επίσης, θερμοκρασίες ρεκόρ ενώ θάνατοι ανθρώπων -που αγγίζουν τους 1.000- συνδέονται από την ιατρική κοινότητα και διεθνείς οργανισμούς ως άμεσα σχετιζόμενοι με τις υψηλές θερμοκρασίες. Παράλληλα όσα η επιστημονική κοινότητα αναφέρει τα τελευταία χρόνια για ξηρασία, λειψυδρία και πυρκαγιές, επανέρχονται ως σενάρια υπό επιτάχυνση με την κατάσταση -ιδίως στην Ελλάδα και στην Γαλλία- των καλοκαιρινών πυρκαγιών μεγάλης έκτασης να γίνεται ρουτίνα κάθε χρόνο.
Καυτός Νότος
Γαλλία και Ισπανία βρέθηκαν στο επίκεντρο θερμοκρασιών ρεκόρ και πυρκαγιών που αφάνισαν μεγάλες εκτάσεις. Στη περιοχή Ζιρόντ της Γαλλίας κάηκαν φέτος άνω των 110.000 στρεμμάτων δάσους ενώ σε ολόκληρη την ΝΔ επικράτεια της χώρας σημειώθηκαν μετακινήσεις δεκάδων χιλιάδων πολιτών λόγω του καύσωνα ή των κινδύνων πυρκαγιάς.
Ο Ιούλιος είδε συνολικά 30 πόλεις της Γαλλίας να σημειώνουν θερμοκρασίες ρεκόρ δεκαετιών με 15 διαμερίσματα της γαλλικής επικράτειας να τίθενται σε κόκκινο συναγερμό. Ομοίως στην Ισπανία -όπως με το Λονδίνο- σημειώθηκε θερμοκρασία-ρεκόρ σχεδόν 41 βαθμών Κελσίου για την Μαδρίτη ενώ σε περιοχές όπως η Ανδόρα, που υψομετρικά βρίσκονται εγγύς των 1.000 μέτρων (873μ στα Πυρηναία) σημειώθηκαν πολύ υψηλές θερμοκρασίες, δις, τον Ιούλιο. Στην πόλη Λουσά (Lousã στην επαρχία Κοίμπρα) της κεντρικής Πορτογαλίας το θερμόμετρο έδειξε 46.3 βαθμούς Κελσίου στις 14 Ιουλίου θερμοκρασία που δεν έχει καταγραφεί στη χώρα εδώ και δύο αιώνες.
Η μεγάλη εικόνα
Το καλοκαίρι του 2022 ως πεδίο εκδήλωσης παρατεταμένων καυσώνων και πυρκαγιών έρχεται σε μια συγκυρία που ο πόλεμος στην Ουκρανία δημιουργεί νέες προκλήσεις (αλλά και ευκαιρίες) για την ενέργεια σε διεθνές και περιφερειακό επίπεδο. Αναδεικνύει ωστόσο και ορισμένους περιορισμούς ως προς την πολιτική του περιορισμού των συνεπειών της Κλιματικής Αλλαγής για την Ευρώπη:
• Πως θα είναι εξαιρετικά δύσκολο για την τρέχουσα θητεία του Αμερικανού Προέδρου, Τζο Μπάιντεν, να προωθήσει αποτελεσματικά μια διεθνή πολιτική συνεργασίας για την μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου -ιδίως υπό το βάρος της προώθησης των εξαγωγών υγροποιημένου φυσικού αερίου των ΗΠΑ προς την εξαρτημένη, από την Ρωσία, Ευρώπη
• Πως η μετάβαση προς τις ΑΠΕ και την πράσινη ενέργεια θα καθυστερήσει υπό το βάρος των εξελίξεων στο Ουκρανικό και την αγωνία της ΕΕ να διασφαλίσει τρόπους μείωσης των συνεπειών από την ρωσική εξάρτηση -ιδίως στο σενάριο του παρατεταμένου πολέμου όχι μόνο για τον προσεχή χειμώνα αλλά κι εντός του 2023 αν ο πόλεμος στην Ουκρανία διαρκέσει
• Ως προς τον ευρωπαϊκό μηχανισμό συνεργασίας και συντονισμού σε σχέση με την καταπολέμηση των συνεπειών της Κλιματικής Αλλαγής το αποτύπωμα των οποίων είναι διαφορετικό ως προς τα καταστροφικά αποτελέσματα (καύσωνας, ξηρασίες, πυρκαγιές, υπερχειλίσεις) αλλά και ως προς τις εναλλακτικές της ενεργειακής ασφάλειας εντός των χωρών της ΕΕ
