Kathimerini.gr
Το πρωί του περασμένου Σαββάτου ο Κώστας Χαλέβας, αρχιτέκτονας και ιδιοκτήτης τουριστικών καταλυμάτων στην παραλία των Αλυκών, περπατούσε στο λιμάνι του Βόλου, όταν η ματιά του έπεσε στο νερό. Το θέαμα που αντίκρισε ήταν πρωτόγνωρο και αποκαρδιωτικό: εκατοντάδες νεκρά ψάρια επέπλεαν εκεί μπροστά του, ανάμεσα στις δεμένες βάρκες. Δίπλα του σταματούσαν και άλλοι περαστικοί που προσπαθούσαν να καταλάβουν τι είχε συμβεί στα νερά του Παγασητικού.
«Στα τόσα χρόνια που ζω στη Μαγνησία δεν είχα ξαναδεί αυτήν την εικόνα. Και νομίζω κανείς άλλος δεν έχει δει κάτι αντίστοιχο. Είναι μία οικολογική καταστροφή για τον Παγασητικό που μάς πονάει όλους. Ηδη, μετά τις περσινές καταστροφικές πλημμύρες -όπως διαπιστώνουμε οι ντόπιοι- η θάλασσα έχει αλλάξει χρώμα και για να ξαναδούμε το αυθεντικό της, πιστεύω πως θα περάσουν αρκετά χρόνια», λέει ο κ. Χαλέβας στην «Κ».
Εν μέσω τουριστικής περιόδου, ο ίδιος χρειάστηκε να απαντά στους ξένους επισκέπτες που φιλοξενούνται στα δωμάτιά του στις ερωτήσεις τους για το τι έχει συμβεί.
«Είναι όλοι τους επιφυλακτικοί και φοβούνται μην τυχόν ξεφύγουν τα παιδιά τους και μπουν στη θάλασσα», μάς περιγράφει. «Τον τελευταίο χρόνο, μετά τις καταστροφές, ο τουρισμός έχει ούτως ή άλλως πληγεί σημαντικά και φοβάμαι ότι αυτό είναι πια ανεπανόρθωτο», προσθέτει ο ίδιος.
Οικολογικό έγκλημα
Ο Δημήτρης Κλαουδάτος, αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Γεωπονίας – Ιχθυολογίας και Υδάτινου Περιβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, είχε δει τα πρώτα νεκρά ψάρια στον Παγασητικό στα τέλη της άνοιξης. Τότε ο αριθμός ήταν πολύ μικρός και δεν είχε προκληθεί κάποια αναστάτωση στην τοπική κοινωνία. Ηταν ήδη γνωστό ότι το θυρόφραγμα της Κάρλας -το οποίο συνδέει τη Λίμνη με τον Παγασητικό- παρέμενε ανοιχτό από πέρυσι το φθινόπωρο προκειμένου να αποστραγγιστούν τα νερά τα οποία είχαν βούλιαξαν μία ολόκληρη περιοχή στον δήμο Ρήγα Φεραίου, μετά τις κακοκαιρίες Daniel και Elias. Τι συνέβη όμως και εμφανίστηκαν τόσα πολλά νεκρά ψάρια στα τέλη Αυγούστου στο λιμάνι του Βόλου;
«Μετά τις κακοκαιρίες Daniel και Elias πέρυσι το φθινόπωρο, πλημμύρισαν περίπου 200.000 στρέμματα του Θεσσαλικού Κάμπου. Μέσα από κανάλια και ποτάμια μεταφέρθηκαν εκεί διάφορα ψάρια του γλυκού νερού. Σήμερα έχουν απομείνει περίπου 25.000 πλημμυρισμένα στρέμματα που σημαίνει ότι έχει μειωθεί κατά πολύ η στάθμη και η ποσότητα του νερού. Επομένως όσα ψάρια ξέμειναν σε αυτή τη μικρή στάθμη, πέφτουν τώρα μέσα στον Παγασητικό και το φαινόμενο είναι πλέον πολύ έντονο», λέει ο κ. Κλαουδάτος και εξηγεί ότι πρόκειται για ψάρια αποκλειστικά του γλυκού νερού, όπως κυπρίνους και πεταλούδες τα οποία καθώς έρχονται σε επαφή με ένα ακατάλληλο περιβάλλον που είναι το νερό της θάλασσας ψοφάνε εξαιτίας της διαφοράς αλατότητας.
«Είναι ένα οικολογικό έγκλημα», λέει ο ίδιος στην «Κ» και εξηγεί ότι η κατάσταση αυτή εγκυμονεί κινδύνους. «Εάν τα σκουπίδια σας τα αφήσετε έξω από την πόρτα σας για πολύ χρόνο, δεν θα υπάρξει κίνδυνος; Θα πρέπει να βρεθεί άμεσα μία λύση», προσθέτει.
Με καθυστέρηση η διαχείριση της κρίσης
«Η κατάσταση αυτή μάς έπιασε όλους στον ύπνο. Και τον Οργανισμό Λιμένος Βόλου που δεν ήταν έτοιμος να διαχειριστεί μία τέτοια κρίση και το έδειξε, αλλά και την Περιφέρεια που δεν έδειξε τόσο γρήγορα αντανακλαστικά, καθώς η λίμνη Κάρλα είναι υπό την ευθύνη της», αναφέρει στην «Κ» ο Δημήτρης Μαρέδης, διευθυντής της τοπικής ενημερωτικής ιστοσελίδας TheNewspaper.gr.
«Τα προηγούμενα χρόνια το θυρόφραγμα δεν ήταν ανοιχτό και το νερό δεν έφτανε ποτέ στη θάλασσα, περιοριζόταν στη λίμνη. Αυτό, άνοιξε μετά τις πλημμύρες με απόφαση του περιφερειάρχη για να αποστραγγιστεί η περιοχή από τα πλεονάζοντα νερά», προσθέτει.
Ο ίδιος και η ομάδα του βρέθηκαν τη Δευτέρα στην περιοχή του θυροφράγματος και όπως αναφέρει, εντόπισαν νεκρά ψάρια μέσα στη λίμνη Κάρλα, προτού αυτά πέσουν μέσα στον Παγασητικό από τις εκβολές του Ξηριά, πλάι στον υδροβιότοπο Μπουρμπουλήθρα.
«Υπάρχουν δημοφιλείς παραλίες, ακόμη και με γαλάζια σημαία, στις οποίες ο κόσμος κάνει μπάνιο και αυτήν τη στιγμή έχουν ξεβραστεί σε αυτές τόνοι από νεκρά ψάρια τα οποία αποσυντίθενται και σιγά σιγά αρχίζουν και μυρίζουν».
«Πιστεύαμε ότι τα νεκρά ψάρια προκύπτουν από την απότομη αλλαγή γλυκού και θαλασσινού νερού. Εδώ φαίνεται ότι υπάρχει ρύπανση πολύ πριν τον Παγασητικό, μέσα στη Λίμνη. Αυτό σημαίνει ότι τα ψάρια είχαν ψοφήσει ήδη από το γλυκό νερό, δηλαδή μέσα στο φυσικό τους περιβάλλον», τονίζει ο κ. Μαρέδης.
«Πρόκειται για μία υγειονομική βόμβα διότι πέρα από το λιμάνι του Βόλου έχουμε νεκρά ψάρια και σε παραλίες όπως στον Τορό, τον Άγιο Στέφανο, τις Αλυκές, στην Αγριά. Υπάρχουν δηλαδή δημοφιλείς παραλίες, ακόμη και με γαλάζια σημαία, στις οποίες ο κόσμος κάνει μπάνιο και αυτήν τη στιγμή έχουν ξεβραστεί σε αυτές τόνοι από νεκρά ψάρια τα οποία αποσυντίθενται και σιγά σιγά αρχίζουν και μυρίζουν», προσθέτει ο ίδιος.
Παρέμβαση της εισαγγελίας Βόλου
Μέχρι σήμερα το πρωί, το περίφημο θυρόφραγμα που συνδέει την Κάρλα με τον Παγασητικό παρέμενε ανοιχτό και το σχέδιο της Περιφέρειας Θεσσαλίας ήταν να μην το κλείσει ως την ερχόμενη Παρασκευή. Ωστόσο, οι φωνές που αντιδρούσαν απέναντι σε αυτήν την κατάσταση καθώς και η σημερινή παρέμβαση της εισαγγελίας Βόλου που διέταξε επείγουσα προκαταρκτική εξέταση προκειμένου να διερευνηθούν η ποιότητα του θαλασσινού νερού, το ενδεχόμενο ρύπανσης και η αιτία θανάτου των ψαριών, φαίνεται πως επίσπευσαν τις διαδικασίες.
Από σήμερα το μεσημέρι, το θυρόφραγμα είναι κλειστό με απόφαση του περιφερειάρχη Θεσσαλίας Δημήτρη Κουρέτα. Ο ίδιος είχε εξηγήσει στην «Κ» λίγες ώρες προτού πάρει αυτή την απόφαση, τον λόγο για τον οποίο σχεδίαζε να το κρατήσει ανοιχτό μέχρι την ερχόμενη Παρασκευή.
«Δεν μπορείς να τραβήξεις έναν μοχλό και να κλείσει. Δεν είναι τόσο απλό. Το νερό που υπάρχει εκεί δεν είναι μόνο το πλημμυρισμένο, είναι και αυτό που χρησιμοποιείται για να ποτίσουν οι άνθρωποι στη Λάρισα. Για να κλείσει θα πρέπει να έχει επιδιορθωθεί ο σταθμός του αντλιοστασίου της Πέτρας που μέχρι πρότινος είχε νερά και αυτή η διαδικασία μόλις ξεκίνησε. Διαφορετικά υπάρχει ο κίνδυνος να πλημμυρίσουν κάποιες περιοχές», τόνισε ο κ. Κουρέτας.
Ο ίδιος ανέφερε στην «Κ» ότι παρότι η απομάκρυνση των ψαριών δεν είναι ευθύνη της περιφέρειας αλλά του Οργανισμού Λιμένος Βόλου, η περιφέρεια ήδη συνδράμει σε αυτή τη διαδικασία.
«Εχει ξεκινήσει η απομάκρυνσή τους. Υπάρχουν ήδη φορτηγά στο λιμάνι τα οποία θα μεταφέρουν τα ψάρια για καύση μέσω μιας εταιρείας με την οποία έχουμε σύμβαση», είπε ο κ. Κουρέτας.
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας ύστερα από επικοινωνία με τη Διεύθυνση Υγείας της Περιφέρειας Θεσσαλίας ζήτησε να διενεργηθεί αυτοψία στις παραλίες στις οποίες έχουν εντοπιστεί τα νεκρά ψάρια και να συσταθεί αποφυγή κολύμβησης. Παράλληλα, μέχρι αύριο στα εργαστήρια του ΕΟΔΥ θα σταλεί δείγμα από το νερό του Παγασητικού για τον προβλεπόμενο έλεγχο.
Στο μικροσκόπιο η ποιότητα του νερού
Η ποιότητα του θαλασσινού νερού είναι ένα τεράστιο θέμα που μετά τις πλημμύρες απασχολεί ούτως ή άλλως τους κατοίκους του Βόλου. Η Φαίη Τζανετουλάκου, διδάσκουσα στο Τμήμα Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και περιβαλλοντική ακτιβίστρια λέει στην «Κ» πως το τελευταίο περιστατικό έρχεται να προστεθεί σε άλλα σημαντικά περιβαλλοντικά προβλήματα τα οποία αντιμετωπίζει η περιοχή όπως είναι «η υψηλή αέρια ρύπανση λόγω της καύσης απορριμμάτων και το αμφιβόλου ποιότητας νερό από γεωτρήσεις».
«Στις αρχές του καλοκαιριού, δημοτική αρχή και περιφέρεια βεβαίωναν τον κόσμο για την ποιότητα του θαλασσινού νερού στον Παγασητικό, ως απάντηση σε όσους είχαν θορυβηθεί από μετρήσεις όπως αυτή του Ιατρικού Συλλόγου Μαγνησίας τον περασμένο Ιούνιο. Σύμφωνα με τις μετρήσεις αυτές, προειδοποιούσαν ότι η σήραγγα απορροής υδάτων από τη λίμνη Κάρλα τροφοδοτεί τον Παγασητικό με αυξημένο μικροβιακό φορτίο και νιτρικά που μπορεί να οδηγήσουν σε ευτροφισμό, αλλά και βαρέα μέταλλα τα οποία μπορεί να επηρεάσουν στο μέλλον τη βιοποικιλότητα του κόλπου και φυσικά τους κατοίκους», αναφέρει στην «Κ» η κ. Τζανετουλάκου.
Πειραματική αλιεία για να διαπιστωθεί η οικολογική κατάσταση του Παγασητικού
Με την άδεια της περιφέρειας Θεσσαλίας, το Εργαστήριο Θαλάσσιας Βιολογίας του Τμήματος Γεωπονίας – Ιχθυολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, διενεργεί μια φορά τον χρόνο πειραματική αλιεία με μηχανότρατα στον Παγασητικό προκειμένου να εκτιμηθεί ποια είναι η οικολογική κατάσταση της περιοχής από χρονιά σε χρονιά, τα αποθέματα και η ποιότητα του νερού. Το πείραμα αυτό, μετά τις καταστροφικές πλημμύρες έχει ήδη διενεργηθεί τρεις φορές μέσα σε έναν χρόνο. Ο Δημήτρης Κλαουδάτος αναφέρει στην «Κ» όσα διαπίστωσε η ομάδα τους με επικεφαλής τον καθηγητή κ. Βαφείδη.
«Αρχικά είδαμε ένα πολύ στρεσαρισμένο, οικολογικά, σύστημα. Ας μην ξεχνάμε ότι ο Παγασητικός δεν μπορεί να συγκριθεί με ένα ανοιχτό πέλαγος. Είναι ένας αβαθής κόλπος -το μέσο βάθος του είναι 69 μέτρα- στον οποίο δεν ανανεώνεται πολύ εύκολα το νερό και γίνεται πολύ ευάλωτος οικολογικά όταν πέφτουν μέσα ρύποι. Τον Ιούνιο λοιπόν είδαμε ότι ενώ ο Παγασητικός νοσούσε πολύ περισσότερο από ό,τι πριν ακόμη από τις πλημμύρες, το σύστημα έχει μία δυνατότητα αυτοκαθαρισμού όπως κάθε θαλάσσιο περιβάλλον», λέει ο κ. Κλαουδάτος και διευκρινίζει: «Ο Παγασητικός χρειάζεται περίπου τρεις μήνες για να ανανεώσει τα νερά του και να επανέλθει στην προηγούμενη κατάσταση. Δεν έχουμε δει ακόμη την πλήρη επαναφορά του κόλπου πριν από τα πλημμυρικά φαινόμενα, αλλά ακόμη κι αν φτάσουμε εκεί ο κόλπος ήδη νοσούσε οπότε χρειάζεται ακόμη μεγαλύτερη προσπάθεια για να τον βελτιώσουμε».
