ΚΥΠΕ
Ο Υπουργός Οικονομικών Μάκης Κεραυνός καθησύχασε τις όποιες ανησυχίες διατυπώνονται για τα δημόσια οικονομικά λόγω αύξησης των δημοσίων δαπανών, τονίζοντας πως η δημοσιονομική πειθαρχία και τα πρωτογενή πλεονάσματα «είναι πάντα ο κανόνας στο ΥΠΟΙΚ».
Σε συνέντευξή του στο ΚΥΠΕ, ο κ. Κεραυνός υπογράμμισε τη σημασία της δημοσιονομικής πειθαρχίας για μια ανοικτή οικονομία, όπως την κυπριακή και υπογράμμισε πως οι δημοσιονομικοί στόχοι τίθενται σε ορίζοντα τετραετίας.
Παράλληλα, στη συνέντευξή του στο ΚΥΠΕ, ο ΥΠΟΙΚ είπε ότι αναμένει και άλλες κινήσεις από τις τράπεζες όσον αφορά την απορρόφηση της ανόδου των επιτοκίων, αλλά και κινήσεις σε σχέση με τα καταθετικά επιτόκια. Αναγνώρισε μεν ότι οι τράπεζες έχουν υπερβάλλουσα ρευστότητα, υπογραμμίζοντάς δε ότι «δεν μπορεί να αυξάνονται συνεχώς τα δανειστικά επιτόκια και να παραμένουν στη θέση που ήταν τα καταθετικά».
Να μην υπάρχει ανησυχία για τα δημόσια οικονομικά
Ερωτηθείς αν με δεδομένη την αύξηση των δημοσίων δαπανών με την κατάθεση δύο συμπληρωματικών προϋπολογισμών θα επιτευχθεί ο στόχος για δημοσιονομικό πλεόνασμα 2% μέχρι το τέλος του έτους, ο κ. Κεραυνός είπε πως πλέον το πλάνο καταρτίζεται σε ορίζοντα τετραετίας, όπως είναι η απαίτηση της ΕΕ, και σημείωσε ότι οι κατάθεση των συμπληρωματικών προϋπολογισμών προβλέπεται από τη νομοθεσία.
Εξήγησε ότι στον πρόσφατο συμπληρωματικό προϋπολογισμό των €361 εκατ. το μεγάλο ποσό των €60 εκατ. αφορά στην αύξηση του ποσοστού της ΑΤΑ που έχει δοθεί, υπάρχει ένα κονδύλι €25 εκατ. που αφορά σε απόφαση της προηγούμενης κυβέρνησης για την αγορά κτιρίου για τη στέγαση του Υπουργείου Εργασίας, ενώ ποσό €116 εκατ. αφορούν ενδοκυβερνητικές συναλλαγές.
«Επομένως, είμαστε περίπου στα επίπεδα του προηγούμενου προϋπολογισμού, με εξαίρεση την ΑΤΑ», είπε, προσθέτοντας ότι όλα αυτά κοστολογούνται πάνω σε συνεχή βάση σταθμίζοντας βέβαια και τα κρατικά έσοδα.
«Και να μην υπάρχει καμία ανησυχία ότι έχουν ξεφύγει τα δημόσια οικονομικά, άλλωστε είναι πάγια πολιτική της κυβέρνησης η δημοσιονομική πειθαρχία και είναι ο κανόνας στο ΥΠΟΙΚ τα πρωτογενή πλεονάσματα», πρόσθεσε ο κ. Κεραυνός.
Σημείωσε δε πως βάσει του προγραμματισμού ο στόχος είναι το δημόσιο χρέος να πλησιάσει το 60% του ΑΕΠ μέχρι το 2026 και λίγο πιο κάτω από το 3% το πρωτογενές πλεόνασμα.
«Μέχρι στιγμής η πορεία είναι αυτή» είπε, προσθέτοντας ότι οι θεσμοί της ΕΕ, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας «μας αξιολόγησε κατά πόσον μπορούμε να αποπληρώσουμε το χρέος των €6,3 δισ, μας έκρινε ως αξιόπιστους εταίρους και ότι η κυπριακή οικονομία βρίσκεται σε πάρα πολύ καλή πορεία και μπορούμε να ανταποκριθούμε σε όλες μας τις διεθνείς και ευρωπαϊκές υποχρεώσεις».
Σε σχέση με την πορεία της οικονομίας, ο κ. Κεραυνός είπε πως ο ρυθμός ανάπτυξης ναι μεν μειώθηκε σε σύγκριση με τον προηγούμενο χρόνο, αλλά «παραμένει τρεις φορές πιο ψηλός από τον μέσο όρο της ευρωζώνης που καθορίστηκε στο 1%».
Επομένως, βρισκόμαστε σε μια καλή πορεία αλλά δικαιολογείται αυτή η επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης, διότι η ανάπτυξη του 2022 προήλθε μετά το άνοιγμα της οικονομίας ύστερα από δύο χρόνια, με τον κόσμο να επιθυμεί να ικανοποιεί τις καταναλωτικές του ανάγκες, ενώ ταυτόχρονα καταγράφηκε ένας ψηλός πληθωρισμός που έφτασε ο 8,2%.
Σημείωσε πως πλέον ο ονομαστικός πληθωρισμός βρίσκεται περί το 3,2%, αλλά ο δομικός πληθωρισμός παραμένει υψηλός περί το 4,9% που δημιουργεί κάποια προβλήματα στην αύξηση των τιμών και οφείλεται κυρίως στον συνεχιζόμενο πόλεμο την Ουκρανία.
Ερωτηθείς για την «απογοήτευση και την ανησυχία» που εξέφρασε το Δημοσιονομικό Συμβούλιο διότι δεν του δόθηκαν στοιχεία του συμπληρωματικού προϋπολογισμού, προκειμένου να εκφράσει την άποψή του, ο κ. Κεραυνός είπε ότι το Συμβούλιο θα έχει τον χρόνο να εκφράσει την άποψή του, προσθέτοντας ότι ήδη πρέπει να έχει σταλεί ο προϋπολογισμός.
Αναγνώρισε πως ενδεχομένως να υπήρξε μια καθυστέρηση διότι «ίσως να υπήρξε μια πίεση να ετοιμαστεί ο προϋπολογισμός την τελευταία στιγμή, να περάσει και να κατατεθεί στη Βουλή διότι έχουμε το θέμα στην Κύπρο να κλείνει η Βουλή μας για ένα - δύο μήνες και θα θέλαμε να κατατεθεί ο προϋπολογισμός και εκεί να υπήρξε μια, τέλος πάντων, η μη έγκαιρη ενημέρωση του Δημοσιονομικού Συμβουλίου».
Παρατήρησε ωστόσο ότι «δεν χρειάζεται να εκφράζουμε μεγάλη απογοήτευση και λοιπά γιατί με το Δημοσιονομικό Συμβούλιο θεωρούμε ότι είναι ένας εταίρος, ένας σύμβουλος και είχαμε μια συνάντηση πριν μερικές εβδομάδες με τον Μιχάλη Περσιάνη και νομίζω ότι υπάρχει συναντίληψη των στόχων όσον αφορά την δημοσιονομική πολιτική της κυβέρνησης».
Δεν μπορεί να αυξάνονται συνεχώς τα δανειστικά επιτόκια και τα καταθετικά να μένουν σταθερά
Σε σχέση με την συνεχόμενη αύξηση των βασικών επιτοκίων από την ΕΚΤ, ο κ. Κεραυνός είπε πως τα επιτόκια είναι το κλασσικό εργαλείο αντιμετώπισης του πληθωρισμού, χαρακτηρίζοντας χαρακτήρισε ενθαρρυντικό ότι παρουσιάζεται μείωση στο ρυθμό αύξησης, που βρίσκεται στο 0,25%.
Σε αυτό το σημείο, πρόσθεσε πως για τον λόγο αυτό «είχα κάνει και μία εποικοδομητική παρέμβαση στο τραπεζικό σύστημα, στις τράπεζες και το Σύνδεσμο Τραπεζών, προσπαθώντας να επιδείξω την εταιρική κοινωνική ευθύνη που έχουν ως μεγάλοι οργανισμοί και να απορροφήσουν μέρος το κόστους που προκύπτει από την αύξηση των επιτοκίων».
«Είδα κάποιες θετικές κινήσεις από τις τράπεζες τις οποίες βεβαίως επιδοκιμάζω, αλλά πρέπει να πω ότι δεν είναι ικανοποιητικές και αναμένω από όλες τις τράπεζες να συνεχίσουν αυτήν θετική προσέγγιση και να απορροφήσουν ακόμη μεγαλύτερο κόστος από την αύξηση των επιτοκίων, αλλά ταυτόχρονα πρέπει να δούμε και κάποιες διαφοροποιήσεις και στα επιτόκια καταθέσεων», πρόσθεσε.
Σε παρατήρηση ότι ανάλυση του οίκου αξιολόγησης DBRS Mornigstar καταδεικνύει ότι οι κυπριακές τράπεζες παρουσιάζουν το μικρότερο ποσοστό μετακύλισης της ανόδου των επιτοκίων στους καταθέτες, ο κ. Κεραυνός είπε ότι ο ίδιος αντιλαμβάνεται τις συνθήκες που υπάρχουν στον τραπεζικό τομέα με την υπερβάλλουσα ρευστότητα.
«Επομένως, βλέπω ένα δισταγμό στο να πληρώσουν επιτόκια για να αυξήσουν τις καταθέσεις όμως δεν μπορεί να αυξάνονται συνεχώς τα δανειστικά επιτόκια και να παραμένουν στη θέση που ήταν τα καταθετικά. Αναμένω να δω σύντομα κινήσεις πριν να χρειαστεί να τα ξαναπούμε τις τράπεζές μας», τόνισε.
Ερωτηθείς για την πολιτική κατεύθυνση σχετικά με την φορολογική μεταρρύθμιση, ο κ. Κεραυνός είπε πως κρίνουμε ότι είναι ο καιρός, έχει αλλάξει η εποχή έχουν αλλάξει τα δεδομένα της οικονομίας και θα πρέπει να προχωρήσουμε σε μια μεταρρύθμιση η οποία θα σταθμίζει ακριβώς το σύγχρονο μοντέλο της οικονομίας και τις εξελικτικές προοπτικές.
Προσδοκούμε σε νέους τομείς της οικονομίας, όπως είναι η πράσινη οικονομία, η πράσινη φορολογία και η ψηφιοποίηση. Επομένως ο στόχος της μεταρρύθμισης πρέπει να είναι ένα διαφανές, απλοποιημένο σύστημα με την ελάχιστη δυνατή γραφειοκρατία. Επίσης θα πρέπει είναι ενθαρρυντικό προς το επιχειρείν και ταυτόχρονα να είναι κοινωνικά δίκαιο, είπε.
«Στόχος μας είναι η νέα φορολογική μεταρρύθμιση να είναι ένα είδος μηχανισμού βελτίωσης της κατανομής του εισοδήματος και ταυτόχρονα να στοχεύει στη μείωση της φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής», σημείωσε ο ΥΠΟΙΚ προσθέτοντας ότι η μεταρρύθμιση πρέπει να είναι δημοσιονομικά ουδέτερη να χαρακτηρίζεται από σταθερότητα για προσέλκυση επενδύσεων και εταιρειών και να μην απειλεί την κοινωνική συνοχή.
Σε ερώτηση αν, δεδομένου του ότι η μεταρρύθμιση αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2025, θα εξεταστούν κάποια ενδιάμεσα μέτρα για να τονωθεί η δυναμική της οικονομικής δραστηριότητας, ο κ. Κεραυνός είπε πως η ολοκληρωμένη μεταρρύθμιση θα χρειαστεί δύο χρόνια, γιατί θα εξορθολογιστούν, θα διαμορφωθούν θα μεταρρυθμιστούν όλες οι νομοθεσίες που αφορούν το φορολογικό σύστημα.
Πρόσθεσε όμως ότι στο μεσοδιάστημα θα μπορεί να γίνονται ενέργειες στα πλαίσια αυτής της φορολογικής μεταρρύθμισης και προς την κατεύθυνση της μεταρρύθμισης.
Υπενθύμισε πως το ΥΠΟΙΚ ανάθεσε το έργο αυτό στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, το οποίο θα αξιοποιήσει και ξένους εμπειρογνώμονες και πρόσθεσε πως στην επόμενη περίοδο θα εμπλακούν και άλλοι φορείς όπως ο Σύνδεσμος Εγκεκριμένων Λογιστών Κύπρου (ΣΕΛΚ) και άλλων «για να έχουμε ιδέες, απόψεις για να εμπλουτιστεί όλη η προσπάθεια που γίνεται και να μπορέσουμε να κάνουμε ενέργειες και να παίρνουμε αποφάσεις που να οδηγούν σταδιακά στην μεταρρύθμιση».
Ερωτηθείς αν στην εξίσωση θα μπει και θέμα αύξησης εταιρικού φόρου στο 15%, ο κ. Κεραυνός είπε πως δεν μπορεί να απαντήσει για συγκεκριμένους φορολογικούς συντελεστές την στιγμή αφού το ζήτημα βρίσκεται υπό μελέτη.
Σημείωσε ότι η φορολογία του 15% για πολυεθνικές επιχειρήσεις συζητείται σε ευρωπαϊκό επίπεδο και «κάποια ώρα και εμείς θα συζητήσουμε αυτό θέμα γιατί είμαστε ισότιμο κράτος της ΕΕ, παίρνουμε μέρος σε όλες τις συζητήσεις και παίρνουμε θέσεις για όλα τα θέματα».
Η επιστροφή των δημοσιονομικών κανόνων
Σε σχέση με την επαναφορά των δημοσιονομικών κανόνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο τέλος του έτους έπειτα από τον τερματισμό της ρήτρας διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού, ο κ. Κεραυνός είπε πως γίνεται μια μεγάλη συζήτηση στο Eurogroup και στο Ecofin κι γίνονται συζητήσεις μεταξύ μεγάλων χώρων.
Υπάρχει η άποψη της Γερμανίας και κάποιων άλλων χωρών όπου ζητείται άμεση εφαρμογή των κριτηρίων του Μάαστριχτ, ενώ υπάρχει άλλη ομάδα χωρών, όπως η Γαλλία όπου θέλουν πιο ομαλή μετάβαση στην οικονομική διακυβέρνηση.
«Η Κύπρος αντιλαμβάνεται ότι κάποιες χώρες έχουν ανάγκη μιας πιο ομαλής μετάβασης και στηρίζουμε αυτές τις θέσεις, αλλά έχουμε κάνει ξεκάθαρη τη θέση μας ότι με κανένα τρόπο δεν θα δεχθούμε και δεν θα επιτρέψουμε αποφάσεις οι οποίες είναι δυνατόν να μας οδηγήσουν στο να ξεφύγουμε από την αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα», είπε ο ΥΠΟΙΚ και πρόσθεσε: «Η χώρα μας είναι μικρή, είναι μία ανοικτή οικονομία και αυτοί είναι ώρα απαράβατοι για μας και έχουμε κάνει το τετραετές μας πλάνο για να οδηγηθούμε το 2026 στην ομαλοποίηση αυτή, αν μας δοθεί μεγαλύτερη άνεση αυτό θα είναι βεβαίως ευκολότερο αλλά ανεξάρτητα αν να δοθεί η όχι εμείς έχουμε προγραμματίσει το 2026 να είμαστε εκεί με τους συγκεκριμένους δείκτες που να ικανοποιούν τα κριτήρια».
Γι’ αυτό είχα πει, συνέχισε, ότι ο κανόνας είναι τα πρωτογενή πλεονάσματα, πρέπει να έχουμε ένα συνεχές πρωτογενές πλεονάσματα 2% και περισσότερο για να μπορέσουμε να ικανοποιήσομε αυτούς τους δείκτες.
Τα μέτρα πρέπει να είναι προσωρινά
Ενόψει της λήξης της περιόδου εφαρμογής του μειωμένου φόρου κατανάλωσης στα καύσιμα και της επιδότησης της αύξησης της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος, ο κ. Κεραυνός σκιαγράφησε τις προθέσεις της κυβέρνησης, λέγοντας ότι τα μέτρα αυτά έχουν προσωρινό χαρακτήρα.
«Με βάση τα δεδομένα όσον αφορά τις τιμές των καυσίμων έχουν υποχωρήσει πολύ πιο κατά από τις τιμές που ίσχυαν το Μάρτιο του 2022. Επομένως με κάθε τρόπο δικαιολογείται να μην προχωρήσουμε με αυτά τα μέτρα», είπε.
Ο ΥΠΟΙΚ σημείωσε ωστόσο ότι «πάγια πολιτική της κυβέρνησης είναι η στήριξη των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού και αυτό το γεγονός θα σταθμιστεί στη συζήτηση κατά τη διάρκεια του Υπουργικού Συμβουλίου την ερχόμενη Τετάρτη».
Σε παρατήρηση ότι ο Σύνδεσμος καταναλωτών λέει ότι με τις ισχύουσες τιμές δεν δικαιολογείται η συνέχιση του μειωμένου φόρου κατανάλωσης στα καύσιμα αλλά δικαιολογείται η συνέχιση της στήριξης στα τιμολόγια του ηλεκτρικού ρεύματος, ο ΥΠΟΙΚ εξέφρασε τη χαρά του για το ότι ο Σύνδεσμος εκτιμά ότι οι τιμές έχουν μειωθεί δραστικά.
«Απ’ εκεί και πέρα, ναι, θα σταθμίσουμε στα πλαίσια της επιχορήγησης του ηλεκτρικού ρεύματος μέσω της ΑΗΚ τις ευάλωτες ομάδες για το πώς θα επηρεαστούν και αυτό θα καθορίσει και την απόφασή μας», είπε, προσθέτοντας ότι πάγια πολιτική της κυβέρνησης είναι τα μέτρα να είναι στοχευμένα.
Επισημαίνοντας πως εξελίξεις που επηρεάζουν το σύνολο του πληθυσμού, όπως η πανδημία του Covid-19, δικαιολογούσε την εξέταση οριζόντιων μέτρων, ο ΥΠΟΙΚ υπογράμμισε ωστόσο ότι «σήμερα οι εξελίξεις είναι τελείως διαφορετικές και στα πλαίσια της πολιτικής που ακολουθούμε για ευνόητους λόγους που νομίζω δεν χρειάζεται πλέον να εξηγηθούν, μία αυστηρή δημοσιονομική πολιτική και μία δημοσιονομική πειθαρχία, πρέπει τα μέτρα να είναι ακριβώς στοχευμένα σε εκείνους που τα χρειάζονται και όταν τα χρειάζονται».
Αυξημένοι έλεγχοι στα σημεία διέλευσης
Εξάλλου, ερωτηθείς για τις συζητήσεις που είχε με τους πρατηριούχους, που διαμαρτύρονται για την απώλεια εσόδων λόγω των κατεχομένων, ο ΥΠΟΙΚ είπε είχε συνάντηση με τον Σύνδεσμο Πρατηριούχων, συνάντηση που διεξήχθη σε πολύ καλό κλίμα.
Είπε ότι ενημέρωσε το Σύνδεσμο ότι το ΥΠΟΙΚ θα προχωρήσει στη λήψη μέτρων που αφορούν κυρίως αυξημένους ελέγχους μέσω του Τμήματος Τελωνείων.
Όπως είπε, το Τμήμα θα εντατικοποιήσει τους ελέγχους στα σημεία διέλευσης και όπου εντοπίζονται παράνομες μεταφορές καυσίμων από τα κατεχόμενα στις ελεύθερες περιοχές θα υπόκεινται οι παραβάτες σε αυστηρά πρόστιμα.
Σημείωσε ότι τα περιστατικά κατασχέσεων από τώρα και στο εξής θα δημοσιοποιούνται προς γνώση και συμμόρφωση για να αποφεύγονται τέτοιου είδους παρανομίες, προσθέτοντας ότι ένα τρίτο μέτρο είναι η αποστολή προειδοποιητικών επιστολών προς Συνδέσμους με επαγγελματίες οδηγούς ενημερώνοντας τους για την εντατικοποίηση των ελέγχων και την επιβολή αυστηρών προστίμων, ενώ θα εξεταστεί η δυνατότητα αξιοποίησης τεχνολογίας ώστε οι έλεγχοι να γίνονται όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικοί, χωρίς να παραβιάζονται ο κανονισμός που διέπει το εμπόριο για την πράσινη γραμμή και οι κανονισμοί του δικοινοτικού εμπορίου.
Πάντως, ο κ. Κεραυνός εξήγησε ότι θα δημοσιεύονται τα περιστατικά, και όχι τα ονόματα των όσων παραβιάζουν τη νομοθεσία «για να γνωρίζει και ο κόσμος ότι γίνονται έλεγχοι και μάλιστα αυστηροί και εντοπίζονται αρκετές περιπτώσεις ούτως ώστε να μειώσουμε τη διάθεση κάποιων να προβαίνουν σε πράξεις αντιδεοντολογικές για να μην χρησιμοποιήσω άλλη πρόταση».
Εκποιήσεις: Να αποφεύγουμε τους λαϊκισμούς
Σε ερώτηση κατά πόσον υπάρχει δυστοκία στο θέμα της δημιουργίας της ειδικής δικαιοδοσίας στα Επαρχιακά Δικαστήρια για τα ΜΕΔ, δεδομένης της καθυστέρησης έγκρισης του σχετικού νομοσχεδίου από το Υπουργικό Συμβούλιο, ο κ. Κεραυνός είπε πως δεν υπάρχει απολύτως καμία δυστοκία.
«Απλώς είμαστε μια πολύ σοβαρή κυβέρνηση που θέλουμε να μελετούμε σοβαρά τα θέματα και να μην λέμε ατάκες ή συνθήματα. Το θέμα των ΜΕΔ και οι εκποιήσεις είναι μία ιστορία η οποία υπάρχει τουλάχιστον εδώ και μία δεκαετία χωρίς να αντιμετωπιστεί σοβαρά», επεσήμανε.
Λέγοντας πως οι χειρισμοί που μπορούν να γίνουν σε αυτό το θέμα παρακολουθούνται στενά από τους θεσμούς της ΕΕ, την ίδια την Επιτροπή και από τους οίκους αξιολόγησης, ο κ. Κεραυνός επεσήμανε ότι «για αυτό δεν πρέπει να κάνουμε κινήσεις χωρίς να είναι μελετημένες απόλυτα και να δημιουργούμε άλλα προβλήματα».
Όπως σημείωσε, το νομοσχέδιο αυτό θα συζητηθεί και θα παρθεί η τελική απόφαση στην επόμενη συνεδρία του Υπουργικού Συμβουλίου.
Ο κ. Κεραυνός συμφώνησε «απόλυτα», όπως είπε, με σχόλια ότι ενδεχόμενη έγκριση της πρότασης νόμου που βρίσκεται ενώπιον της Βουλής για ένα οριζόντιο δικαίωμα προσφυγής στα Δικαστήρια για εξασφάλιση διατάγματος αναστολής εκποίησης θα δημιουργήσει πολλά προβλήματα χωρίς να απαλλάσσει τους δανειολήπτες από τις υποχρεώσεις τους.
Διερωτήθηκε ποιο πρόβλημα έλυσαν οι αναστολές εκποιήσεων που επιβλήθηκαν την περίοδο 2020 και 2022 και συμπλήρωσε: «Αντίθετα, δημιούργησε πρόβλημα γιατί με την αναστολή των εκποιήσεων μπαίνουν πρόσθετες χρεώσεις και διογκώνουν το πρόβλημα και ταυτόχρονα διογκώνουν και την αγωνία των ανθρώπων, οι οποίοι υποφέρουν από την αυτήν κατάσταση περιμένοντας πότε θα λήξει η αναστολή και αν θα υπάρξει νέα αναστολή και τα λοιπά».
Όπως είπε, όλοι γνωρίζουν τα προβλήματα που θα δημιουργήσει η οριζόντια και καθολική αναστολή των εκποιήσεων. «Και όταν δημιουργούνται σοβαρά προβλήματα στην οικονομία αυτοί που τα πληρώνουν είναι τα μεσαία στρώματα και οι μεσαίοι εργαζόμενοι και αυτό το είδαμε στο πρόσφατο παρελθόν», συμπλήρωσε.
Επομένως, κατέληξε, «χρειάζονται προσεκτικοί χειρισμοί και να αποφεύγουμε τους οποιουσδήποτε λαϊκισμούς οι οποίοι δεν προσφέρουν τίποτε απολύτως στα μεσαία στρώματα και στον απλό εργαζόμενο».
