Χρύσα Λιάγγου
Η έκρυθμη κατάσταση που έχει πυροδοτήσει στη Μέση Ανατολή η άγρια επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ και τα πολεμικά αντίποινα του Τελ Αβίβ αλλάζουν τις προτεραιότητες της κυβέρνησης Νετανιάχου και τις ισορροπίες στη νοτιοανατολική Μεσόγειο, περιοχή με την οποία η Ευρώπη έχει συνδέσει την ενεργειακή της ασφάλεια, μετά την απομάκρυνση από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα. Ελλάδα και Κύπρος αποτελούν τους βασικούς κρίκους αυτής της πολιτικής, την οποία στηρίζουν με την προώθηση σημαντικών ενεργειακών έργων για τη μεταφορά των κοιτασμάτων φυσικού αερίου του Ισραήλ (EastMed) στην Ευρώπη και ηλεκτρικών διαδρόμων για τη μεταφορά πράσινης ενέργειας (EuroAsia Interconnector) και Saudi Greek Interconnection.
Η πολεμική σύρραξη στη Μέση Ανατολή φαίνεται να βάζει πρόωρο τέλος στα σχέδια της Τουρκίας για μεταφορά των κοιτασμάτων του Ισραήλ στην Ευρώπη μέσω των εδαφών της και να προσδίδει ρεαλιστικότερες διαστάσεις στον αγωγό EastMed, που έχει σχεδιαστεί για τη μεταφορά των κοιτασμάτων μέσω της Κύπρου και της Ελλάδας. Αρμόδιοι παράγοντες εκτιμούν, ωστόσο, ότι είναι πολύ πρόωρη επί του παρόντος μια σαφής αξιολόγηση και ένα ξεκάθαρο συμπέρασμα για τη στάση που θα κρατήσει τελικά το Ισραήλ σε σχέση με τη διαδρομή των κοιτασμάτων του. Το βέβαιο είναι, όπως παρατηρούν παράγοντες με γνώση και εμπλοκή στις διμερείς σχέσεις Ελλάδας – Ισραήλ, ότι «τα πάντα για το Ισραήλ μετά την επίθεση της Χαμάμ περνούν σε δεύτερη μοίρα», που σημαίνει ότι όλα τα άλλα θέματα «παγώνουν».
Ήδη, ο υπουργός Ενέργειας, Γιώργος Παπαναστασίου, μιλώντας χθες στο ΡΙΚ 1, ανέφερε ότι είναι πιθανό να «παγώσουν» για κάποιο διάστημα οι διαβουλεύσεις μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ τόσο για τη μεταφορά στην Κύπρο φυσικού αερίου από ισραηλινά κοιτάσματα για σκοπούς ηλεκτροπαραγωγής ή και υγροποίηση και εξαγωγή σε άλλες αγορές όσο και οι συζητήσεις για ενδεχόμενη διασύνδεση των ηλεκτρικών συστημάτων των δύο χωρών. Η διασύνδεση αφορά το έργο (EuroAsia Interconnector) που θα συνδέει την Ελλάδα με την Κύπρο και το Ισραήλ. Το πρώτο τμήμα του έργου (Ελλάδα – Κύπρος) προχωράει έχοντας διασφαλίσει χρηματοδότηση 658 εκατ. ευρώ από την Ε.Ε. και με πλήρη ευθύνη του ΑΔΜΗΕ, που ανέλαβε φορέας υλοποίησης από την περασμένη εβδομάδα. Η πρώτη άμεση επίπτωση της εμπόλεμης κατάστασης στο Ισραήλ είναι η πιθανή καθυστέρηση της εισόδου του ισραηλινού fund στο έργο, στο πλαίσιο συμφωνίας που έχει υπογραφεί με τον ΑΔΜΗΕ. Παράγοντες, πάντως, του ΑΔΜΗΕ μεταφέρουν στην «Κ» ότι δεν εισέπραξαν κάτι τέτοιο σε συνομιλίες που είχαν χθες με το ισραηλινό fund.
Από το πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση και το κατά πόσο θα επηρεάσει τις σχέσεις Ισραήλ – Σαουδικής Αραβίας και τα σχέδια της Δύσης για τη δημιουργία του οικονομικού και εμπορικού διαδρόμου Ινδίας – Μέσης Ανατολής – Ευρώπης (IMEC) θα εξαρτηθούν και οι επιπτώσεις στην ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Σαουδικής Αραβίας, Saudi Greek Interconnection, η οποία προχωράει βάσει συμφωνίας που υπέγραψαν στις 27 Σεπτεμβρίου ο ΑΔΜΗΕ και ο διαχειριστής συστήματος της Σαουδικής Αραβίας.
Προς το παρόν, οι πολεμικές συγκρούσεις στο Ισραήλ δεν έχουν επηρεάσει την παραγωγή της ελληνικής εταιρείας Energean στα κοιτάσματα Καρίς και Τανίν. Η εταιρεία παρακολουθεί προσεκτικά τα γεγονότα, όπως δηλώνουν κύκλοι της στην «Κ», και είναι έτοιμη να διαχειριστεί κάθε σενάριο. Κύκλοι της διευκρινίζουν επίσης ότι τα κοιτάσματά της βρίσκονται σε μεγάλη απόσταση από το κοίτασμα Ταμάρ της αμερικανικής Chevron, η οποία έλαβε χθες εντολή από το υπουργείο Ενέργειας του Ισραήλ να διακόψει τη λειτουργία στις πλατφόρμες του.
Αναλυτές και έμπειροι διπλωμάτες δεν αναμένουν εξελίξεις σε επίπεδο διμερών συμφωνιών με το Ισραήλ αυτή την περίοδο και για όσο διάστημα διαρκούν οι πολεμικές συγκρούσεις. Εκτιμούν, ωστόσο, ότι μια έμπρακτη υποστήριξη της Ελλάδας στο Ισραήλ τώρα που το έχει ανάγκη θα της επιτρέψει να την κεφαλαιοποιήσει μελλοντικά σε κρίσιμους τομείς διμερούς ενδιαφέροντος.
Τα πρότζεκτ που επηρεάζονται
1. Aγωγός EastMed: Θα συνδέει υποθαλάσσια το Ισραήλ με την Κύπρο και την Ελλάδα για ναμεταφέρει το φυσικό αέριο από τα κοιτάσματα του Ισραήλ και της ευρύτερης περιοχής της ΝΑ Μεσογείου.
2. EuroAsia Interconnector: Ηλεκτρική διασύνδεση Ισραήλ – Κύπρου – Ελλάδας για τη μεταφορά σε πρώτη φάση 1 GW «πράσινης» ενέργειας με προοπτική τα 2 GW.
3. «Saudi Greek Interconnection»: Ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Σαουδικής Αραβίας, που θα αποτελέσει προέκταση της διασύνδεσης με το Ισραήλ.
