Της Δωρίτας Γιαννακού
Σε εκκρεμότητα βρίσκεται το νομοσχέδιο που ρυθμίζει την επιβολή ενός ελάχιστου πραγματικού φορολογικού συντελεστή ύψους 15%, επί των λογιστικών κερδών των οντοτήτων που ανήκουν σε ομίλους πολυεθνικών επιχειρήσεων ή εγχώριων ομίλων μεγάλης κλίμακας, με ετήσια ενοποιημένα έσοδα που υπερβαίνουν τα €750 εκατ. Την ίδια ώρα, οι εμλεκόμενοι φορείς θέτουν σημαντικά ζητήματα σχετικά με τη ψήφιση του συγκεκριμένου νομοσχεδίου εκφράζοντας τις ανησυχίες τους για την υλοποίηση της απόφασης αυτής.
Το νομοσχέδιο, που αποτελεί μεταφορά στο εθνικό δίκαιο Κοινοτικής Οδηγίας την οποία η Κυπριακή Δημοκρατία θα έπρεπε να είχε υιοθετήσει πριν από το τέλος του 2023, κατατέθηκε στην ολομέλεια της Βουλής στις 17 Οκτωβρίου. Το εν λόγω νομοσχέδιο αφορά στην παγκόσμια συμφωνία που επιτεύχθηκε σε επίπεδο του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) στις 8 Οκτωβρίου 2021 από 136 χώρες, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι μεγάλες εταιρείες θα πληρώνουν ελάχιστο φορολογικό συντελεστή 15% και θα καταστεί δυσκολότερο για αυτές να αποφεύγουν τη φορολογία.
Η Κομισιόν θεωρεί πως η φορολογία στις πολυεθνικές του 15% επιφέρει μεγαλύτερη δικαιοσύνη και σταθερότητα στο φορολογικό τοπίο στην Ε.Ε. και παγκοσμίως, ενώ το καθιστά πιο σύγχρονο και καλύτερα προσαρμοσμένο στον σημερινό παγκοσμιοποιημένο, ψηφιακό κόσμο. Στην εισηγητική έκθεση που συνοδεύει το νομοσχέδιο αναφέρεται ότι η Οδηγία αποτελεί μέρος της προσέγγισης «δύο Πυλώνων» στα πλαίσια το ΟΟΣΑ που αποσκοπεί στις φορολογικές προκλήσεις που προκύπτουν από την ψηφιοποίηση της παγκόσμιας οικονομίας.
Κάνουν λόγο για σοβαρές επιπτώσεις σε βάρος της οικονομίας
Πιάνει 1900 εταιρείες
Η επικείμενη αύξηση του ενιαία εταιρικού φόρου που θα επηρεάσει περίπου 1900 κυπριακές εταιρείες, με βάση στοιχεία από τις φορολογικές δηλώσεις που υποβάλλονται, θέτει την Κύπρο ενώπιον του ενδεχομένου επιβολής κυρώσεων από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς σύμφωνα με την κοινοτική οδηγία, τα κράτη μέλη είχαν την υποχρέωση να εφαρμόσουν τις διατάξεις της προαναφερθείσας οδηγίας έως τις 31 Δεκεμβρίου 2023.
Το ζήτημα που εξετάστηκε από την επιτροπή Οικονομικών φαίνεται να προβληματίζει σε μεγάλο βαθμό τους εμπλεκόμενους φορείς οι οποίοι επισημαίνουν ότι ενδεχομένως να υπάρξουν σοβαρές επιπτώσεις σε βάρος της οικονομίας του τόπου, εάν υιοθετηθεί η αύξηση του εταιρικού φόρου στο 15%, που αξιώνουν ο ΟΟΣΑ, και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Σήμερα ο συντελεστής εταιρικού φόρου ανέρχεται στο 12,5% και αποτελεί μεγάλο πλεονέκτημα για τη χώρα στην πολιτική προσέλκυσης επενδυτών όπως τόνισαν οι εμπλεκόμενοι φορείς. Ως εκ τούτου, οι επιχειρηματικές οργανώσεις, οι δικηγόροι και οι ελεγκτές εισηγούνται συγκεκριμένη φόρμουλα ώστε να περιοριστούν οι επιπτώσεις σε τέτοιες επιχειρήσεις και θα επηρεαστούν από τη νομοθεσία. Πιο συγκεκριμένα, ο CIBA, το Ναυτιλιακό Επιμελητήριο, ο ΣΕΛΚ και ο Παγκύπριος Δικηγορικός Σύλλογος, εξέφρασαν τους προβληματισμούς τους ενώπιον της Επιτροπής Οικονομικών αναφορικά με το ζήτημα με την παράκληση να υπάρξει συνέργεια από όλους, ώστε να συμφωνηθεί σχέδιο «Β» για την επόμενη μέρα της αύξησης του ελάχιστου παγκόσμιου εταιρικού φόρου, ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι οποιεσδήποτε επικείμενες αρνητικές επιπτώσεις.
Εκπρόσωποι του Υπουργείου Οικονομικών υποστήριξαν από πλευράς τους ότι όταν εγκριθεί το νομοσχέδιο και θεσπιστεί το κατάλληλο πλαίσιο, ίσως δημιουργήσει ευκαιρίες στην Κύπρο. Πρόσθεσαν ακόμα πως υπάρχουν άλλα φορολογικά κίνητρα τα οποία θα εκμεταλλευθούν οι συγκεκριμένες εταιρείες. Εκπρόσωποι του Υπουργείου διευκρίνισαν ακόμα ότι βάσει των κανόνων του ΟΟΣΑ, δεν μπορούν να δοθούν ευεργετήματα στις επιχειρήσεις. Το ΥΠΟΙΚ υποστήριξε ακόμα ότι από την αύξηση του ΕΕΦ θα επηρεαστούν θετικά τα φορολογικά έσοδα όλων των δικαιοδοσιών, περιλαμβανομένης της Κύπρου και επομένως, ενώ εκτιμούν δεν προβλέπονται αρνητικές επιπτώσεις από πιθανή ανακατανομή μεγάλων εγχώριων ομίλων από την Κύπρο.
Εξάλλου το ΥΠΟΙΚ ανέφερε και παλαιότερα ότι το νομοσχέδιο στερεί τη ροή εσόδων στα ταμεία του κράτους καθότι πρόκειται για ένα πλαίσιο που αυξάνει την εταιρική φορολόγηση. Σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομικών Μάκη Κεραυνό η ρύθμιση θα φέρει €200-250 εκατ. επιπλέον έσοδα στα κρατικά ταμεία. Σημειώνεται ότι η πρώτη εισροή εσόδων από την εθνική νομοθεσία εφαρμογής του πυλώνα 2 αναμένεται κατά το φορολογικό έτος 2026, έχοντας φορολογικό έτος αναφοράς το 2024.
Το φλέγον θέμα της εναρμόνισης της οδηγίας της ΕΕ για τον ΕΕΦ θα συζητηθεί εκ νέου στην αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή.
Στο Δικαστήριο
Στις αρχές του Οκτώβρη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να παραπέμψει την Ισπανία, την Κύπρο, την Πολωνία και την Πορτογαλία στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επειδή δεν κοινοποίησαν τα μέτρα μεταφοράς στο εθνικό τους δίκαιο της οδηγίας (ΕΕ) 2022/2523 του Συμβουλίου, που αφορά στα κέρδη των μεγάλων πολυεθνικών και εγχώριων ομίλων ή εταιρειών, με συνδυασμένο ετήσιο κύκλο εργασιών ύψους τουλάχιστον 750 εκατ. ευρώ και οι οποίες πρέπει να υπόκεινται σε ελάχιστο πραγματικό φορολογικό συντελεστή της τάξης του 15%. Η Επιτροπή απέστειλε αιτιολογημένη γνώμη στις προαναφερθείσες χώρες τον Μάιο του 2024.
Όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ όφειλαν να θέσουν σε ισχύ τους νόμους που είναι αναγκαίοι για τη συμμόρφωση με την οδηγία για τον πυλώνα 2 έως τις 31 Δεκεμβρίου 2023 και να κοινοποιήσουν αμέσως το κείμενο των εν λόγω μέτρων στην Επιτροπή.
Η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι καταβάλλονται σημαντικές προσπάθειες από τις Αρχές για την οριστικοποίηση της εθνικής νομοθεσίας εφαρμογής του πυλώνα 2, αλλά, μέχρι σήμερα, αυτά τα κράτη-μέλη δεν έχουν κοινοποιήσει τα μέτρα μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο και, ως εκ τούτου, προβαίνει σε επίσημο βήμα για την παραπομπή της Ισπανίας, της Κύπρου, της Πολωνίας και της Πορτογαλίας στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης λόγω μη μεταφοράς των σχετικών διατάξεων της ΕΕ στο εθνικό δίκαιο. Ωστόσο, αρμόδιες πηγές αναφέρουν ότι η χώρα ίσως αποφύγει το πρόστιμο από το Δικαστήριο της ΕΕ λόγω της αναδρομικότητας που θα έχει το νομοσχέδιο (θα ισχύσει από 31/12/2023) αλλά και μιας συγκεκριμένης ρύθμισης στο νομοσχέδιο.
Τι προνοεί
Σύμφωνα με την Οδηγία, οι επηρεαζόμενες εταιρείες θα πρέπει να υποβάλουν την πρώτη δήλωση φορολογίας τον Ιούνιο του 2026, που αφορά στο οικονομικό έτος 2024. Στις πρόνοιες της Οδηγίας εμπίπτουν και οι ναυτιλιακές εταιρείες που εδρεύουν στην Κύπρο και ανήκουν σε πολυεθνικούς ομίλους ή σε εγχώριους ομίλους μεγάλης κλίμακας με κύκλο εργασιών πέραν των €750 εκατ. ετησίως και υπάγονται στον φόρο αυτό, ανεξαρτήτως της απαλλαγής τους από τον Φόρο Χωρητικότητας.
Συγκεκριμένα, το άρθρο 17 εξαιρεί από το πεδίο εφαρμογής της το διεθνές ναυτιλιακό εισόδημα όπως αυτό ορίζεται μέσω μιας εξαντλητικής σειράς προϋποθέσεων, όπου παρατηρείται ότι δεν υπάρχει ρητή εξαίρεση της πλοιοδιαχείρισης (ship management). Ως εκ τούτου, η πλοιοδιαχείριση θα υπόκειται στην επιβολή του πραγματικού ελάχιστου φορολογικού συντελεστή ύψους 15%. Επιπλέον, με το νομοσχέδιο εισάγεται ο υποχρεωτικός κανόνας συμπερίληψης εισοδήματος llR όσον αφορά τα οικονομικά έτη που αρχίζουν από 31/12/2023. Παράλληλα, εισάγεται ο υποχρεωτικός κανόνας UTPR, όσον αφορά τα οικονομικά έτη που αρχίζουν από την 31/12/2024. Τέλος, εισάγεται εθνικός κυπριακός συμπληρωματικός φόρος σε σχέση με τα οικονομικά έτη που αρχίζουν από την 31/12/2024. Πρόκειται για συμπληρωματικό φόρο που θα επιβάλλεται και θα εφαρμόζεται στο εθνικό δίκαιο κατ’ αναλογία των προνοιών της εν λόγω Οδηγίας. Στην περίπτωση που εισάγεται ο εγχώριος κυπριακός συμπληρωματικός φόρος, η ιεραρχία των κανόνων αλλάζει και σε τέτοια περίπτωση η Κυπριακή Δημοκρατία θα συλλέγει τον συμπληρωματικό φόρο που προκύπτει για όλες τις οντότητες του επηρεαζόμενου ομίλου που είναι εγκατεστημένες στην κυπριακή επικράτεια.
