Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι δυτικοί σύμμαχοί τους έχουν, πλέον, προχωρήσει σε ένα μπαράζ κυρώσεων κατά της Ρωσίας ως απάντηση στην ευρείας κλίμακας ρωσική στρατιωτική εισβολή που βρίσκεται σε εξέλιξη στην Ουκρανία.
Κατά τις δηλώσεις που έκανε το απόγευμα της Κυριακής, 27 Φεβρουαρίου, η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν, επανέλαβε ότι σημαντικές ρωσικές τράπεζες θα αποκλειστούν από το σύστημα SWIFT, ενώ μίλησε και για επικείμενες κυρώσεις κατά της ρωσικής Κεντρικής Τράπεζας. Λίγες ώρες αργότερα την ίδια ημέρα, η ΕΕ θα έδινε το «πράσινο φως» για την απαγόρευση όλων των συναλλαγών με την Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας, σύμφωνα με το Bloomberg.
Οι κυρώσεις που ανακοινώθηκαν από τη Δύση το διήμερο 26-27 Φεβρουαρίου, έχουν άμεσο στόχο την κεντρική τράπεζα της Ρωσίας και επιδιώκουν να περιορίσουν τη συνδεσιμότητα της χώρας με το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Αποσκοπούν στην αποσταθεροποίηση της ρωσικής οικονομίας, ενώ στο στόχαστρο των κυρώσεων μπαίνουν πλέον: Ρώσοι ολιγάρχες, ρωσικές τράπεζες, εταιρείες τεχνολογίας και κατασκευαστές αεροσκαφών.
«Γίνεται ολοένα και πιο ξεκάθαρο πια ότι η Ρωσία ακολουθεί το δρόμο της Κούβας και του Ιράν αναφορικά με τη σημασία των κυρώσεων που της επιβάλλονται», δήλωσε στους Financial Times ο Ντάνιελ Τάνενμπαουμ, πρώην αξιωματούχος του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ.
Ανώτερος αξιωματούχος της αμερικανικής κυβέρνησης προσθέτει ότι τα νέα μέτρα έχουν ως στόχο την εκδίωξη της Ρωσίας «από το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα» και τη μετατροπή της σε «παγκόσμιο οικονομικό και χρηματοπιστωτικό παρία».
Our mega-explainer on what the new central bank sanctions mean for Russia ahead of what promises to be a disastrous day on financial markets tomorrowhttps://t.co/wArCD6B1BO
— max seddon (@maxseddon) February 27, 2022
Τι έχει μέχρι στιγμής ανακοινωθεί;
Οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, ο Καναδάς, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δήλωσαν το Σάββατο ότι θα εμποδίσουν την Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας από το να χρησιμοποιήσει το ύψους 630 δισεκατομμυρίων δολαρίων απόθεμα των συναλλαγματικών της αποθεμάτων.
Οι κυρώσεις ανακοινώθηκαν παράλληλα με τα σχέδια περί αποκοπής-αποκλεισμού-έξωσης ορισμένων ρωσικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων από το διατραπεζικό σύστημα SWIFT μέσω του οποίου επικοινωνούν οι τράπεζες διεκπεραιώνοντας διασυνοριακές συναλλαγές.
Ο στόχος αυτών των κυρώσεων είναι να θέσουν εμπόδια στην ικανότητα της Ρωσίας να παρακάμψει τις εκτεταμένες κυρώσεις που της έχουν επιβληθεί.
«Είναι μια άμεση προσπάθεια να χτυπηθεί η ικανότητα της Ρωσίας να ξεπεράσει τις κυρώσεις, γιατί ο τρόπος με τον οποίο θα ξεπερνούσε τις κυρώσεις βασίζεται στα αποθέματά της», δηλώνει στους Financial Times ο Ντάνιελ Γκλέιζερ, άλλοτε υψηλόβαθμό στέλεχος του αμερικανικού υπουργείου Οικονομικών.
«Όσο λιγότερο έλεγχο έχουν πάνω στα αποθέματά τους ή όσο λιγότερα μπορούν να κάνουν με τα αποθέματά τους, τόσο πιο ευάλωτοι καθίστανται στην πίεση», προσθέτει ο ίδιος.
Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους δεν έχουν, ωστόσο, ακόμη διευκρινίσει πώς θα λειτουργήσει αυτό το νέο καθεστώς κυρώσεων κατά της ρωσικής Κεντρικής Τράπεζας. Σύμφωνα με τον Γκλέιζερ, η πιο «απλή» και «ευθεία» μέθοδος θα ήταν να προστεθεί η ρωσική Κεντρική Τράπεζα σε εκείνη τη λίστα με τις ξένες εταιρείες-οντότητες με τις οποίες απαγορεύεται να συναλλάσσονται ιδιώτες και εμπορικές τράπεζες των ΗΠΑ.
Πόσο επιζήμιοι είναι αυτοί οι περιορισμοί για τη Ρωσία;
Τα συναλλαγματικά αποθέματα της Ρωσίας αποτελούν βασικό πυλώνα της οικονομικής της δύναμης και οι δυτικοί σύμμαχοι προσπαθούν να υπονομεύσουν την ικανότητά της να αξιοποιήσει αυτό το απόθεμα. Ενώ η Ρωσία έχει μειώσει σημαντικά τα αποθέματά της σε δολάριο, ένα αξιοσημείωτο κομμάτι του αποθέματός της σε συνάλλαγμα διατηρείται στο εξωτερικό, σε: ΗΠΑ, Γερμανία, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Αυστρία και Ιαπωνία.
Εάν δεν μπορεί να πουλήσει μεγάλα τμήματα των ξένων περιουσιακών στοιχείων της, η Ρωσία θα δυσκολευτεί παράλληλα να υπερασπιστεί και το νόμισμά της.
Η Ελίνα Ριμπάκοβα, επικεφαλής οικονομολόγος του Institute of International Finance, υποστηρίζει, με δηλώσεις της στους Financial Times, ότι η επιβολή κυρώσεων στην Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας θα μπορούσε να οδηγήσει σε τραπεζικό πανικό και μαζικές αναλήψεις (bank runs). Οι Ρώσοι έχουν ήδη σπεύσει να σηκώσουν χρήματα από τις τράπεζες εν μέσω φόβων ότι το χρηματοπιστωτικό σύστημα της χώρας θα μπλοκάρει.
Το ύψους 19 δισεκατομμυρίων δολαρίων πλεόνασμα-ρεκόρ του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της Ρωσίας, που συγκεντρώθηκε με βάση τις σημαντικές εξαγωγές ρωσικής ενέργειας, θα προσφέρει κάποια προστασία. Η Ρωσία συνεχίζει να κερδίζει μεγάλα ποσά συναλλάγματος μέσω των πωλήσεων πετρελαίου και φυσικού αερίου, κάτι που αναμένεται να στηρίξει την οικονομία και να βοηθήσει στην πληρωμή των εισαγωγών. Και η ρωσική Κεντρική Τράπεζα έχει από την πλευρά της στείλει το μήνυμα ότι θα συνεχίσει να στηρίζει τους εγχώριους δανειστές προσφέροντάς τους ρευστότητα σε ρούβλια.
Πώς είναι πιθανό να αντιδράσει η Kεντρική Tράπεζα της Ρωσίας;
Εάν αντιμετωπίσει προβλήματα πρόσβασης στα συναλλαγματικά της αποθέματα, τότε η ρωσική Κεντρική Τράπεζα θα μείνει με μόνο δύο επιλογές: την αύξηση των επιτοκίων και την επιβολή capital controls.
Η ρωσική Κεντρική Τράπεζα θα μπορούσε να ζητήσει βοήθεια από την Κίνα, όπου διατηρεί πάνω από το 14% των συναλλαγματικών της αποθεμάτων.
Δεν είναι σαφές, ωστόσο, εάν η Κίνα θα θελήσει να ανταποκριθεί, παρέχοντας βοήθεια. Οι κινεζικές τράπεζες θα μπορούσαν, από την πλευρά τους, να φοβούνται μήπως βρεθούν και εκείνες εν συνεχεία στο στόχαστρο κυρώσεων που θα περιόριζαν την πρόσβασή τους σε δολάρια και ευρώ.
Η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας θα μπορούσε, επίσης, να προσπαθήσει να πουλήσει ένα κομμάτι των 2.299 τόνων χρυσού, που αποτελούν και το πέμπτο μεγαλύτερο απόθεμα στον κόσμο, σε φιλικές προς εκείνη κυβερνήσεις.
Αυτός ο χρυσός διατηρείται σε τοποθεσίες στη Ρωσική Ομοσπονδία, σύμφωνα με την Κεντρική Τράπεζα.
Ωστόσο ο Σεργκέι Γκούριεφ, οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο Sciences Po στο Παρίσι, δηλώνει στους Financial Times ότι και η πώληση αυτών των αποθεμάτων θα ήταν επίσης δύσκολη.
«Όποιος λέει ότι θα είναι εύκολο να πουλήσει χρυσό ή Γιουάν πρέπει να αστειεύεται – οι κινεζικές κρατικές τράπεζες ήδη μπλοκάρουν ήδη τη χρηματοδότηση των πωλήσεων ρωσικού πετρελαίου. Η Κίνα φοβάται και δικαίως τις κυρώσεις», συνεχίζει ο ίδιος.
Πόσο εκτεθειμένοι είναι οι ξένοι επενδυτές;
Η άμεση έκθεση των δυτικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων στη Ρωσία είναι μέτρια, εν μέρει λόγω των κυρώσεων που επιβλήθηκαν μετά την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014.
Στα τέλη του 2021, ξένοι επενδυτές κατείχαν 20 δισεκατομμύρια ρωσικού χρέους σε δολάρια και ομόλογα αξίας 37 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε ρούβλια, σύμφωνα με στοιχεία της ρωσικής Κεντρικής Τράπεζας.
Η Ευρώπη είναι πολύ εκτεθειμένη στον τεράστιο ενεργειακό τομέα της Ρωσίας. «Η Ρωσία αντιπροσωπεύει πολύ περισσότερο από το 10% της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου και διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στις ευρωπαϊκές αγορές φυσικού αερίου», όπως σημειώνει η JPMorgan σε έκθεσή της.
Και με τον αποκλεισμό των ρωσικών τραπεζών από το σύστημα SWIFT τι γίνεται;
Η πρόταση για αποκοπή ορισμένων ρωσικών τραπεζών από το δίκτυο SWIFT στοχεύει να διασφαλίσει ότι αυτά τα ιδρύματα θα «αποσυνδεθούν από το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα», σύμφωνα με τους συμμάχους.
Και σε αυτό το μέτωπο ωστόσο, οι λεπτομέρειες ακόμη δεν έχουν διευκρινιστεί-αποσαφηνιστεί, Αξιωματούχοι λένε ότι δεν θέλουν να υπονομεύσουν την ικανότητα των δυτικών οικονομιών να αγοράζουν ρωσικά ορυκτά καύσιμα, πράγμα που σημαίνει ότι θα υπάρξουν σημαντικές αποκλίσεις. Θα μπορούσε, για παράδειγμα, να επιτραπεί στις ρωσικές τράπεζες που εστιάζουν στην ενέργεια να παραμείνουν στο συγκεκριμένο δίκτυο.
Οι ΗΠΑ έχουν κάνει κάτι ανάλογο στο παρελθόν;
Ναι, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν παγώσει τα περιουσιακά στοιχεία των Κεντρικών Τραπεζών εχθρικών καθεστώτων: της Βενεζουέλας, του Ιράν και, πιο πρόσφατα, του Αφγανιστάν. Οι ιρανικές τράπεζες είχαν αναγκαστεί επίσης να αποχωρήσουν από το δίκτυο SWIFT το 2018.
Σύμφωνα μάλιστα με τους Financial Times, οι κυρώσεις που είχαν επιβληθεί το 2019 από την τότε κυβέρνηση Τραμπ κατά του Ιράν και της ιρανικής Κεντρικής Τράπεζας (πάγωμα περιουσιακών στοιχείων της Κεντρικής Τράπεζας που διατηρούνται σε λογαριασμούς στις ΗΠΑ, μπλόκο στις συναλλαγές άλλων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων με την Κεντρική Τράπεζα ή για λογαριασμό αυτής), θα μπορούσαν να λειτουργήσουν και ως μοντέλο-παράδειγμα για τις κυρώσεις που θα μπορούσαν πλέον να ακολουθήσουν κατά της Μόσχας.
Πηγή: Financial Times
