Δεν έπεισε Βουλή και εμπλεκόμενους φορείς το νομοσχέδιο για το e-kalathi. Το θέμα συζητήθηκε χθες στην Επιτροπή Εμπορίου της Βουλής, στην παρουσία του υπουργού Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας Γιώργου Παπαναστασίου, και εν μέσω πληθώρας διαφωνιών και ενστάσεων από την πλειοψηφία των φορέων και βουλευτών. Στην καλύτερη περίπτωση αυτό που εκφράστηκε ήταν προβληματισμός για τη χρησιμότητα της εφαρμογής του ψηφιακού εργαλείου καθημερινής καταγραφής τιμών προϊόντων. Αντιδράσεις προκάλεσαν οι αναφορές της Επιτροπής Προστασίας Ανταγωνισμού για δημιουργία συνθηκών καρτέλ, καθώς και οι αναφορές από πλευράς συνδέσμου των Υπεραγορών ότι το μέτρο θα είναι η ταφόπλακα για τις μικρές επιχειρήσεις. Πλέον αναμένονται τα επόμενα βήματα του υπουργείου και της αρμόδιας Υπηρεσίας Προστασίας Καταναλωτή, η οποία ετοίμασε το εν λόγω νομοσχέδιο, και το κατά πόσο θα επιστρέψει τις επόμενες εβδομάδες και μετά από εκ νέου διαβούλευσης για το θέμα, με νέο κείμενο νομοσχεδίου στη Βουλή. Δεν αποκλείεται για το θέμα να ζητηθεί και η συμβολή του Προέδρου της Δημοκρατίας Νίκου Χριστοδουλίδη, προκειμένου να αποφασιστούν ποια θα είναι τα επόμενα βήματα.
Η επόμενη μέρα δεν έχει ξεκαθαρίσει, με τον υπουργό να αναφέρει ότι θα προχωρήσει σε διαβούλευση με τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη για το θέμα.
«Φοβία στη διαφάνεια»
Φανερά ενοχλημένος ήταν στην τοποθέτησή του ο υπουργός Ενέργειας κ. Παπαναστασίου, ο οποίος έκανε λόγο για φοβίες και για κουλτούρα η οποία δεν αντέχει τη διαφάνεια. «Βγήκαν στην επιφάνεια φοβίες οι οποίες ουδέποτε μάς είχαν λεχθεί στις δημόσιες διαβουλεύσεις και οι οποίες αντικατοπτρίζουν το περιβάλλον που έχουμε στην Κύπρο. Η κουλτούρα μας δεν αντέχει τη διαφάνεια και θα πρέπει να τολμήσουν να το πουν ευθαρσώς στον καταναλωτή», ανέφερε χαρακτηριστικά ο υπουργός, αφήνοντας αιχμές ότι δημιουργήθηκαν φοβίες σε εκείνους που θα εφαρμόσουν το μέτρο, σε εκείνους που θα το χρησιμοποιήσουν και σε αυτούς που θα αποφασίσουν αν θα τεθεί σε λειτουργία. Τόνισε επίσης ότι έγνοια του υπουργείου είναι ο καταναλωτής, και όχι τα διάφορα συμφέροντα. Ο κ. Κωνσταντίνος Καραγιώργης ανέφερε στην «Κ» ότι το συγκεκριμένο επρόκειτο για εργαλείο το οποίο θα δώσει στον καταναλωτή διαφάνεια τιμών. «Φάνηκε ότι οι πλείστοι εμπλεκόμενοι δεν ενδιαφέρονται για διαφάνεια. Με αυτόν τον τρόπο αφήνουμε τον καταναλωτή εκτεθειμένο στην ακρίβεια. Η διαφάνεια ενοχλεί».
Οι εναλλαγές
Σε δηλώσεις του, τόσο μέσα στην επιτροπή όσο και ενώπιον δημοσιογράφων, ο αρμόδιος υπουργός άφησε να νοηθεί ότι υπήρχαν εναλλαγές στην προσέγγιση του θέματος, και διαφωνίες που εκφράστηκαν ενώπιον της επιτροπής δεν είχαν διατυπωθεί προηγουμένως κατά την διαδικασία της διαβούλευσης. Εκ διαμέτρου αντίθετη ήταν πάντως η στάση του προέδρου της Επιτροπής Κυριάκου Χατζηγιάννη σε σχέση με την προηγούμενη φορά που είχε συζητηθεί το θέμα στη Βουλή. Συγκεκριμένα, στις 7 Μαρτίου, στο πλαίσιο της συνεδρίας της επιτροπής Εμπορίου, την πρώτη στην οποία συμμετείχε ο νυν υπουργός ενέργειας Γιώργος Παπαναστασίου, ο κ. Χατζηγιάννης είχε ζητήσει επιτακτικά την υποβολή –από πλευράς κυβέρνησης– νομοσχεδίου για τη δημιουργία ενός εργαλείου που θα προωθούσε τη διαφάνεια στις τιμές των καταναλωτικών προϊόντων –στη συνέχεια αυτό το εργαλείο, πήρε το όνομα e-kalathi. Τότε, είχε δώσει περιθώριο 3-4 εβδομάδων, ενώ έλαβε τη δέσμευση ότι εντός 1μιση μήνα το νομοσχέδιο θα ήταν έτοιμο. Τελικά το νομοσχέδιο πέρασε από το Υπουργικό τέλη Απριλίου και ακολούθως κατατέθηκε στη Βουλή. Παρατηρήθηκε, όμως, το εξής. Ενώ είχε γίνει λόγος για επιτακτική ανάγκη ετοιμασίας του νομοσχεδίου, το θέμα εντάχθηκε τελικά στην ατζέντα της επιτροπής περί τα τέλη Μαΐου. Κατά την καταληκτική τοποθέτησή του επί του θέματος, ο πρόεδρος της επιτροπής Εμπορίου, τόνισε ότι το κείμενο του νομοσχεδίου απέχει χιλιόμετρα από την αρχική προσδοκία, δεν ανταποκρίνεται σε μέτρα διαχείρισης του πληθωρισμού, ενώ πρόκειται στην ουσία για ένα εργαλείο διοικητικής φύσεως και μια περίπλοκη –για την καταναλωτή– διεργασία σύγκρισης τιμών. Ανατρέχοντας πάντως στην προηγούμενη συζήτηση του θέματος, στις 7 Μαρτίου, στη Βουλή, είχε γίνει ξεκάθαρο ότι το συγκεκριμένο επρόκειτο για ένα ψηφιακό εργαλείο καταγραφής και παρακολούθησης καταναλωτικών αγαθών, το οποίο θα δίνει σε καθημερινή βάση τιμές με στόχο την διαφάνεια, ώστε να κάνει ο καταναλωτής τις επιλογές του. Ενστάσεις για το νομοσχέδιο εξέφρασε και ο Αβέρωφ Νεοφύτου κάνοντας λόγο για παγίδα για τον καταναλωτή, αφού φωτογραφίζει 5-6 μεγάλες υπεραγορές. Η αλλαγή προσέγγισης από πλευράς ηγεσίας της Επιτροπής, φαίνεται να αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό και στο γεγονός ότι ο ΔΗΣΥ πέρασε επίσημα στην αντιπολίτευση από τα τέλη Απριλίου.
Έντονος στην τοποθέτηση του ήταν ο Χρύσης Παντελίδης από πλευράς ΔΗΚΟ.
Η μόνη αλλαγή
Μόνο ο τζίρος των επιχειρήσεων που συμμετέχουν υποχρεωτικά στην πλατφόρμα έχει αλλάξει στο νέο κείμενο του νομοσχεδίου, το οποίο ετοιμάστηκε από την προηγούμενη κυβέρνηση. Αυτό ανέφερε ο βουλευτής του ΑΚΕΛ Κώστας Κώστα, ο οποίος χαιρέτισε μεν την προσπάθεια ενίσχυσης διαφάνειας, αλλά εισηγήθηκε να δοθεί εκ νέου μια νέα περίοδος διαβούλευσης προκειμένου με το κείμενο να διασφαλιστεί ότι δεν θα δημιουργηθούν προβλήματα ανταγωνισμού και ότι θα γίνουν οι όποιες απαραίτητες αλλαγές.
Εναντίον οι υπεραγορές
Εξαρχής είχαν εκφραστεί διαφωνίες από πλευράς του Παγκύπριου Συνδέσμου Υπεραγορών για την εφαρμογή της πλατφόρμας. Μιλώντας ενώπιον της Επιτροπής, ο πρόεδρος του συνδέσμου Χαράλαμπος Παπαντωνίου ανέφερε ότι υπάρχει ήδη μεγάλος ανταγωνισμός μεταξύ υπεραγορών στον κλάδο και ότι η ψήφιση του νομοσχεδίου είναι ένας άνισος ανταγωνισμός μεταξύ μικρών, μεσαίων και μεγάλων υπεραγορών, που θα είναι η ταφόπλακα για τους μικρούς, ενώ έκανε λόγο για προσπάθεια του υπουργείου να επέμβει στον ελεύθερο ανταγωνισμό, την ώρα που οι επιχειρήσεις έχουν να αντιμετωπίσουν μια σειρά από αντιξοότητες λόγω αυξημένων λειτουργικών εξόδων. «Σε λίγους μήνες θα δείτε πολλές επιχειρήσεις να αρχίσουν να κλείνουν», όπως ανέφερε, προσθέτοντας ότι δεν έχει υπάρξει μέχρι στιγμής κανένα περιστατικό αισχροκέρδειας στον κλάδο. Μίλησε για παράγοντες οι οποίοι πρέπει να ληφθούν υπόψη στην επιλογή των προϊόντων, ενώ η επιλογή θα πρέπει να γίνεται από τον κωδικό του προϊόντος. Με σκεπτικισμό προσεγγίζουν το νομοσχέδιο ΟΕΒ και ΚΕΒΕ καθώς και οι μικρότεροι σύνδεσμοι εκπροσώπων του κλάδου των υπεραγορών.
Οι διαλλακτικοί
Εκ μέρους του Παγκύπριου Συνδέσμου Λιανικού Εμπορίου ο γ.γ. Μάριος Αντωνίου, ανέφερε ότι το συγκεκριμένο εργαλείο εφαρμόστηκε στην Ελλάδα, ωστόσο δεν έφερε μείωση των τιμών σε καμία περίπτωση. «Το αν είναι ωφέλιμο ή χρήσιμο για σκοπούς διαφάνειας, θα είμαστε από εκείνους που θα προσπαθήσουμε να συνδιαμορφώσουμε τη λίστα των προϊόντων στη βάση του ίδιου γραμμικού κώδικα, ώστε να μην οδηγούμε τους καταναλωτές σε εσφαλμένα συμπεράσματα». Από πλευράς του Συνδέσμου Καταναλωτών, εκπρόσωπος ανέφερε ότι η προσπάθεια του υπουργείου είναι καλοδεχούμενη, ωστόσο εξέφρασε τη θέση ότι το συγκεκριμένο εργαλείο δεν θα προσφέρει στη μείωση του πληθωρισμού, αν και θα προσφέρει –ως ένα βαθμό– στη συγκράτηση των τιμών. Τόνισε επίσης ότι η όποια σύγκριση θα πρέπει να γίνει με βάση τον γραμμικό κώδικα των προϊόντων.
Το νομοσχέδιο
Βάσει του νομοσχεδίου, υποχρέωση υποβολής τιμών πώλησης προϊόντων έχουν οι επιχειρήσεις τροφίμων και/ή άλλων προϊόντων με ετήσιο κύκλο εργασιών άνω των 2 εκατ. ευρώ, ενώ δυνατότητα υποβολής έχει οποιαδήποτε άλλη επιχείρηση με ετήσιο κύκλο εργασιών, λιγότερο των 2 εκατ. ευρώ. Δεν ξεκαθαρίζονται τα απαιτούμενα για τη δήλωση των προϊόντων. Αυτό που αναφέρεται είναι ότι, για τους κωδικούς προϊόντων που περιλαμβάνονται στο διάταγμα θα πρέπει να υποβάλλεται η τιμή πώλησης των προϊόντων και η μοναδιαία τιμή. Οι κατηγορίες προϊόντων που προνοείται να συμπεριληφθούν στο διάταγμα, βάσει του νομοσχεδίου, είναι τα τρόφιμα, τα βρεφικά είδη, είδη οικιακής χρήσης, αναψυκτικά, αλκοολούχα ποτά, νερό, χυμοί, είδη προσωπικής φροντίδας και τροφές για κατοικίδια. Βάσει του νομοσχεδίου, η πλατφόρμα θα ενημερώνεται στις 8 το πρωί ενώ αν αλλάξει η τιμή κατά τη διάρκεια της ημέρας, θα ενημερώνεται αυτόματα και η πλατφόρμα. Τα προϊόντα καθορίζονται με διάταγμα από τον υπουργό Εμπορίου. Σημειώνεται ότι, σε περίπτωση παράβασης ο διευθυντής της Υπηρεσίας Προστασίας του Καταναλωτή έχει την εξουσία να διατάσσει τον παραβάτη όπως τερματίσει άμεσα την παράβαση, να επιβάλει διοικητικό πρόστιμο μέχρι 50 χιλιάδες ευρώ, και 1000 ευρώ σε περίπτωση συνέχισης της παράβασης.
