ΚΥΠΕ
Mέχρι το τέλος του 2024 ένα ποσοστό 67% του πληθυσμού της Κύπρου ή τα 2/3 θα εφαρμόζει το σύστημα «Πληρώνω Όσο Πετώ» (ΠΟΠ) με βάση τους υπολογισμούς και τα χρονοδιαγράμματα του Τμήματος Περιβάλλοντος.
Το σύστημα μπαίνει σε εφαρμογή από πρώτη Ιουλίου και σύμφωνα με στοιχεία του Τμήματος Περιβάλλοντος η πρώτη ομάδα έξι Δήμων που αντιστοιχεί στο 30% του πληθυσμού, ολοκληρώνει τις μελέτες της τον Μάρτιο και αυτές θα καταδείξουν την τιμή της σακούλας για νοικοκυριά και πολυκατοικίες, τις τιμές των κάδων και το ύψος του πάγιου ποσού με το οποίο θα επιβαρύνονται οι δημότες.
Επίσης θα είναι έτοιμοι οι Δήμοι, με βάση αυτές τις μελέτες, να καταθέσουν στοιχεία και για τους εξοπλισμούς που θα χρειαστούν (πχ κάδους απορριμμάτων).
Η ανώτερη λειτουργός στο Τμήμα Περιβάλλοντος Ελένη Κωνσταντινίδου ανέφερε στο ΚΥΠΕ ότι οι έξι αυτοί Δήμοι είναι οι: Δήμος Λατσιών / Δήμος Λακατάμιας / Σύμπλεγμα Α Λευκωσίας (Αγ. Βαρβάρας), Δήμος Νότιας Λευκωσίας, Δήμος Αραδίππου, Δήμος Λάρνακας, Δήμος Ανατολικής Λεμεσού και Δήμος Πολεμιδιών.
Πρόσθεσε ότι τον Ιούνιο του 2024 αναμένεται να ολοκληρωθούν οι μελέτες για τους Δήμους Λευκωσίας, Δυτικής Λεμεσού και Λεμεσού που αντιστοιχούν στο 37% του πληθυσμού.
Άλλα εννέα συμπλέγματα που αντιστοιχούν σε ένα ποσοστό 21,5% του πληθυσμού αναμένεται να ολοκληρώσουν τη τελική διαβούλευση το καλοκαίρι-Σεπτέμβριο του 2024 και άλλο ένα ποσοστό 11,15% θα εισέλθει σε τελική διαβούλευση τον Νοέμβριο του 2024. Όπως εξήγησε η κ. Κωνσταντινίδου, μετά το τέλος της μελέτης/τελικής διαβούλευσης, δίνεται ένα περιθώριο έξι μηνών περίπου για εφαρμογή του συστήματος.
Με βάση παρουσίαση μελέτης που έγινε για τον Δήμο Αραδίππου και τα προκαταρκτικά στοιχεία, υπάρχει εκτίμηση για τέλος 6 σεντ το λίτρο στις σακούλες, δηλαδή μια δεκάλιτρη σακούλα θα κοστίζει 60 σεντ, μια σακούλα των 35 λίτρων 2 ευρώ και μια σακούλα των 56 λίτρων 3,33 ευρώ.
Σημειώνεται ότι δεν έχουν δοθεί από όλους τους δήμους στοιχεία με βάση τις μελέτες τους, ενώ διευκρινίζεται ότι το πάγιο τέλος στο οποίο θα καταλήξει το Τμήμα Περιβάλλοντος και το Υπουργείο Οικονομικών θα περιλαμβάνει το τέλος σκυβάλων και το τέλος καθαριότητας.
Να σημειωθεί ότι έως και τις 30 Ιουνίου του 2024 οι αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης θα πρέπει να εφαρμόσουν σύστημα υποχρεωτικής διαλογής στην πηγή και χωριστής συλλογής και των ανακυκλώσιμων ρευμάτων (χαρτί, γυαλί, πλαστικό, μέταλλα), των ξύλινων και συνθετικών συσκευασιών, των προϊόντων κλωστοϋφαντουργίας, των αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, των μπαταριών και των ογκωδών αποβλήτων.
Aνά υλικό οι στόχοι για το πλαστικό είναι η ανακύκλωση κατά 50% έως το 2025 και 55% έως το 2030, για το ξύλο 25% με 30%, για τα σιδηρούχα μέταλλα 70% με 80%, για το αλουμίνιο 50% με 60%, για το γυαλί 70% με 75% και για το χαρτί/χαρτόνι 75% με 85%.
Με βάση στοιχεία του Τμήματος Περιβάλλοντος για το 2021, η κατά κεφαλή παραγωγή αποβλήτων για ήταν 633 κιλά και η ανακύκλωση αποβλήτων συσκευασιών ανήλθε στο 65% ενώ τα οργανικά απόβλητα (πράσινα απόβλητα κήπων) που χρησιμοποιήθηκαν για παραγωγή κόμποστ ήταν στο 1,2%.
Το συνολικό ποσοστό ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης (ανακυκλώσιμα υλικά και οργανικά απόβλητα) ήταν στο 15,3%. Τα δημοτικά απόβλητα που κατέληξαν στους χώρους υγειονομικής ταφής ήταν στο 62%.
Προβληματισμοί και ανησυχίες στην Επιτροπή Περιβάλλοντος
Σε πρόσφατη συζήτηση που διεξήχθη στην Επιτροπή Περιβάλλοντος της Βουλής όπου και έγινε ενημέρωση, από το Τμήμα Περιβάλλοντος, για την πορεία υλοποίησης του προγράμματος ΠΟΠ, υπήρξαν προβληματισμοί για το ύψος του πάγιου ποσού για τα νοικοκυριά.
Όπως εξήγησε στο ΚΥΠΕ ο Πρόεδρος της Επιτροπής Χαράλαμπος Θεοπέμπτου διατυπώθηκαν και απόψεις για κατάθεση τροποποιητικής νομοθεσίας για καθιέρωση πάγιου ποσού και εξέφρασε την πεποίθηση ότι αν αυτή η τροποποίηση κατατεθεί, το πιθανότερο είναι ότι δεν θα ψηφιστεί.
Αν οι υποχρεώσεις μας, με βάση ευρωπαϊκές οδηγίες, δεν πληρούνται, το βέβαιο είναι ότι θα συρθούμε στα δικαστήρια και θα υπάρχουν κυρώσεις, είπε ο κ. Θεοπέμπτου.
Εξήγησε ότι η τροποποίηση της οδηγίας της ΕΕ επήλθε το 2018 και προνοεί, μεταξύ άλλων, για ανακύκλωση και διαχείριση των οργανικών αποβλήτων.
Αυτό προϋποθέτει ότι κάθε οικία πρέπει να έχει τοποθετημένο κάδο για τα αποφάγια και αυτά πρέπει να καταλήγουν σε κομποστοποίηση ή στη δημιουργία βιοαερίου για παραγωγή ενέργειας.
Μέχρι στιγμής υπάρχουν περισσότερες από δέκα μονάδες αναερόβιας παραγωγής, ειδικά σε κτηνοτροφικές μονάδες, όπου το αέριο αυτό, μέσω ειδικής επεξεργασίας, παράγει ηλεκτρισμό. Όπως εξήγησε ο κ. Θεοπέμπτου, όταν άλλαξε η οδηγία έγινε μια διαβούλευση με τον τέως Υπουργό Γεωργίας και κατατέθηκαν εισηγήσεις για δημιουργία και άλλων τέτοιων μονάδων, αλλά φαίνεται ότι το θέμα παραμένει στάσιμο.
Ανέφερε ότι ειδικότερο πρόβλημα εντοπίζεται στην Πάφο όπου δεν υπάρχει ούτε και μία τέτοια μονάδα, και στις ορεινές περιοχές όπου αντί για δημιουργία μιας μονάδας στην περιοχή Λινού-Φλάσου, όπως ήταν η εισήγηση, τοποθετήθηκαν αυτόματοι κομποστοποιητές, αλλά σύμφωνα με τον κ. Θεοπέμπτου, αυτή δεν είναι η ορθή λύση.
Εξήγησε ότι το βιοαέριο είναι η μόνη ανανεώσιμη πηγή ενέργειας που μπορείς να εξασφαλίσεις όποτε θέλεις και δεν εξαρτάσαι είτε από τον ήλιο (φωτοβολταϊκά), είτε τον αέρα (αιολικά πάρκα).
Ο Πρόεδρος της Επιτροπής Περιβάλλοντος εξέφρασε τους προβληματισμούς του για το σύστημα διαλογής στις πολυκατοικίες και πως θα τυγχάνει πρακτικής εφαρμογής. Εξήγησε ότι υπάρχουν διάφορες μέθοδοι, που χρησιμοποιούνται στο εξωτερικό, για τοποθέτηση αποβλήτων σε κάδο χωρίς ειδική σακούλα και απλά να τοποθετείται ειδικό αυτοκόλλητο σε κάθε σακούλα για το περιεχόμενό της.
Σε σχέση με την εισαγωγή πάγιου, ο κ. Θεοπέμπτου εξήγησε ότι στην τροποποίηση της νομοθεσίας υπάρχει πρόνοια για πάγιο ποσό, το ύψος του οποίου δεν έχει καθοριστεί, αλλά «σίγουρα πρέπει να είναι μικρό, γύρω στα 30 ευρώ».
Ανέφερε επίσης ότι η Επιτροπή αναμένει επιτάχυνση διαδικασιών ώστε όλοι οι Δήμοι και κοινότητες να είναι έτοιμοι για εισαγωγή του νέου συστήματος από αρχή Ιουλίου.
Τι προνοεί η ευρωπαϊκή οδηγία
Με βάση την τροποποίηση της οδηγίας του 2018, ορίζονται νέοι στόχοι για την ανακύκλωση των αστικών αποβλήτων και έως το 2025, θα πρέπει να ανακυκλώνεται τουλάχιστον το 55% των αστικών αποβλήτων κατά βάρος. Ο εν λόγω στόχος θα αυξηθεί στο 60% έως το 2030 και στο 65% έως το 2035.
Τα κράτη μέλη πρέπει να καθιερώσουν, έως την 1η Ιανουαρίου 2025, τη χωριστή συλλογή προϊόντων κλωστοϋφαντουργίας και επικίνδυνων αποβλήτων παραγόμενων από νοικοκυριά, να διασφαλίσουν, έως την 31η Δεκεμβρίου 2023, ότι τα βιολογικά απόβλητα συλλέγονται χωριστά ή ανακυκλώνονται στην πηγή (για παράδειγμα, με λιπασματοποίηση).
Η οδηγία παρουσιάζει επίσης παραδείγματα κινήτρων για την εφαρμογή της ιεράρχησης των αποβλήτων, όπως τα τέλη υγειονομικής ταφής και αποτέφρωσης και τα προγράμματα «πληρωμή κατά την απόρριψη».
