Μετ’ εμποδίων η στροφή της Μόσχας προς Ασία

Από τη στιγμή που η εισβολή στην Ουκρανία διέρρηξε τις εμπορικές σχέσεις της Ρωσίας με την Ευρώπη, η Μόσχα έχει στραφεί σε εναλλακτικούς εμπορικούς εταίρους στην Ασία, κατά κύριο λόγο στην Κίνα και στην Ινδία, με την πρώτη να απορροφά το μεγαλύτερο μέρος από το ρωσικό πετρέλαιο. Εχει, έτσι, καταφέρει σε μεγάλο βαθμό να τροφοδοτεί την οικονομία της με έσοδα που χρηματοδοτούν τη ρωσική πολεμική μηχανή επί δυόμισι χρόνια, ενώ η ρωσική οικονομία εξακολουθεί να αναπτύσσεται. Σύμφωνα, πάντως, με σχετικό ρεπορτάζ της Wall Street Journal, αποδεικνύεται δύσκολη η αλλαγή κατεύθυνσης στις εμπορικές σχέσεις της ιδιαιτέρως σε ό,τι αφορά τα δυσκίνητα εμπορεύματα, στα οποία συγκαταλέγονται και οι υδρογονάνθρακες.

Η αμερικανική εφημερίδα αναγνωρίζει ότι οι ελιγμοί του Ρώσου προέδρου και των ρωσικών βιομηχανιών απέβησαν αρχικά επιτυχείς, καθώς η Ρωσία κατόρθωσε να παρακάμψει όσες κυρώσεις και περιορισμούς είχαν επιβάλει η Ουάσιγκτον και οι σύμμαχοί της στον ρωσικό πετρελαϊκό κλάδο. Επέτυχε δηλαδή να εξάγει το πετρέλαιό της σε διάφορες χώρες ανά τον κόσμο μεταφέροντας το πετρέλαιό της διά θαλάσσης με ειδικά δεξαμενόπλοια, στα γνωστά πλέον πλοία-φαντάσματα που κατόρθωναν να περνούν «κάτω από το ραντάρ» των δυτικών κυρώσεων. Στη διάρκεια του περασμένου έτους, εξήγαγε, έτσι, στην Κίνα πάνω από το ήμισυ του ρωσικού πετρελαίου και των πετρελαιοειδών, ενώ παράλληλα η Ινδία προχώρησε επίσης σε μεγάλο όγκο αγορών ρωσικού πετρελαίου. Σύμφωνα μάλιστα με σχετικό ρεπορτάζ του Bloomberg, στη διάρκεια του Σεπτεμβρίου οι εξαγωγές ρωσικού πετρελαίου και πετρελαιοειδών έχουν ανακάμψει σημαντικά από τη μείωση που κατέγραψαν τον Αύγουστο στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων επτά μηνών και σημειώνουν αύξηση 10% σε καθημερινή βάση. Στη διάρκεια των πρώτων δύο εβδομάδων του Σεπτεμβρίου, οι εξαγωγές πετρελαίου από τα ρωσικά λιμάνια έφταναν περίπου σε 807.000 βαρέλια την ημέρα.

Όπως επισημαίνει, όμως, η αμερικανική εφημερίδα, τα πράγματα δεν είναι εξίσου εύκολα με το ρωσικό αέριο, καθώς η Ρωσία το εξήγε επί δεκαετίες στην Ευρώπη μέσω αγωγών, συμπεριλαμβανομένου και του πολυθρύλητου πλέον Nord Stream που δέχθηκε πλήγμα από σαμποτάζ το 2022. Η δυνατότητα αυτή έχει εκλείψει και η Ρωσία δεν έχει παρά μια περιορισμένη δυνατότητα να μεταφέρει αέριο μέσω αγωγών στην Κίνα. Εξάλλου, το Πεκίνο διάκειται έως τώρα εντελώς αρνητικά απέναντι στην κύρια οδό μεταφοράς αερίου ανάμεσα στις δύο χώρες, που δεν είναι άλλη από το φιλόδοξο σχέδιο της Μόσχας, το Power of Siberia 2. Η εναλλακτική για τη Μόσχα θα ήταν η υγροποίηση του ρωσικού αερίου που θα καθιστούσε εφικτή τη μεταφορά με ειδικά δεξαμενόπλοια. Η Ρωσία έχει, όμως, πολύ περιορισμένες δυνατότητες υγροποίησης και οι κυρώσεις της Ουάσιγκτον έχουν περιορίσει και τα περιθώριά της να αναπτύξει βιομηχανία υγροποίησης. Η Ρωσία έχει, έτσι, επισπεύσει την επέκταση του σιδηροδρομικού της δικτύου και την ανανέωση των σιδηροδρομικών υποδομών της προς την Ασία, καθώς οι υφιστάμενες συνδέσεις δεν μπορούν να διαχειριστούν αυξημένο όγκο μεταφορών.

Το εμπόριό της σε άνθρακα, που εξαρτάται από τις σιδηροδρομικές μεταφορές, πλήττεται καθώς έχει δοθεί προτεραιότητα στις μεταφορές ξυλείας, χάλυβα και εμπορευματοκιβωτίων, που μεταφέρουν κινεζικά προϊόντα αντί για τα ευρωπαϊκά. Το αποτέλεσμα είναι πως τους τελευταίους μήνες έχουν μειωθεί οι εξαγωγές άνθρακα από τη Ρωσία στην Κίνα, που είναι και η βασική αγορά της, και μαζί τους μειώνονται και τα έσοδα. Για τη Μόσχα, μία από τις πλέον δυσοίωνες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, το γεγονός ότι λιώνουν οι πάγοι στον Αρκτικό Ωκεανό, αποτελεί την ευκαιρία για μια εναλλακτική δίοδο που θα θέσει τις βόρειες και κρύες θάλασσες της Ρωσίας στο επίκεντρο του παγκόσμιου εμπορίου. Σύμφωνα με το ρωσικό ειδησεογραφικό πρακτορείο TASS, το ταξίδι από τα δυτικά λιμάνια της Ρωσίας προς την Ιαπωνία διαρκεί περίπου 18 ημέρες όταν η διέλευση από τη διώρυγα του Σουέζ φτάνει στις 37 ημέρες.

Ο πόλεμος με την Ουκρανία έχει καταστήσει το σχέδιο της Μόσχας πιο επιτακτικό και επείγον, μια και οι κυρώσεις της Ουάσιγκτον εμποδίζουν την πρόσβαση της Μόσχας μεταξύ άλλων και στα νέα παγοθραυστικά. Πολλοί εμπειρογνώμονες εκτιμούν πως η Ρωσία δεν θα επιτύχει τους φιλόδοξους στόχους που έχει θέσει για τη διέλευση μέσω Αρκτικής και ήδη τα τελευταία χρόνια βρίσκεται σε στασιμότητα ο όγκος των μεταφορών φορτίου μέσω αυτής της οδού. Παράλληλα, η Ρωσία σχεδιάζει να συντομεύσει τον χρόνο μεταφοράς των εξαγωγών της προς την Ινδία χρησιμοποιώντας τον διάδρομο μεταφορών Βορρά – Νότου, που διέρχεται από το έδαφος του Ιράν. Κάτι τέτοιο σημαίνει ότι περιορίζεται κατά το ήμισυ η διάρκεια του ταξιδιού για τη μεταφορά φορτίου από τη Ρωσία στην Ινδία. Μέχρι στιγμής, πάντως, η έλλειψη σιδηροδρομικών υποδομών στο Ιράν, οι περιορισμένες δυνατότητες χωρητικότητας στα λιμάνια της χώρας και η αβεβαιότητα για τη χρηματοδότηση έχουν καθυστερήσει τα σχέδια.