Της Δωρίτας Γιαννακού
Με το νέο έτος αναμένεται να συσταθεί και η Εθνική Μονάδα Εφαρμογής Κυρώσεων (ΕΜΕΚ) η οποία θα λειτουργεί ως ανεξάρτητη Αρχή και εξειδικευμένη μονάδα στα πρότυπα του Office of Financial Sanctions Implementation (OFSI) του Ηνωμένου Βασιλείου. Όπως αναφέρουν πηγές από το υπουργείο Οικονομικών στην «Κ», η ΕΜΕΚ θα αντικαταστήσει ουσιαστικά τη Μονάδα Ελέγχου Κυρώσεων (ΜΕΚ) και τη Συμβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών Κυρώσεων (ΣΕΟΚ), που λειτουργούν αυτή τη στιγμή υπό το υπουργείο Οικονομικών. Πρόκειται δηλαδή για τη μετεξέλιξη των αρμοδιοτήτων του αρμόδιου Υπουργείου, το οποίο αναλαμβάνει συντονιστικό ρόλο σε συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, παρόχους διοικητικών υπηρεσιών.
Οι εμπλεκόμενοι φορείς θα κληθούν να καταθέσουν τις εισηγήσεις και τις απόψεις τους σε σχέση με το νομοθετικό πλαίσιο εφαρμογής κυρώσεων κατά τη διάρκεια της δημόσιας διαβούλευσης που προγραμματίζεται τους επόμενους μήνες. Υπενθυμίζεται ότι ο Υπεύθυνος Έργου η Deloitte UK και η ομάδα του πραγματοποίησαν αρκετές συναντήσεις, επιτόπιες και διαδικτυακές, από τον Αύγουστου του 2023 και μετά με το υπουργείο Οικονομικών, τη Συντονιστική Επιτροπή για τη δημιουργία της ΕΜΕΚ, την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου, την Αστυνομία, τη ΜΟΚΑΣ, τη Νομική Υπηρεσία, τον ΣΕΛΚ, τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο και άλλους εμπλεκόμενους φορείς, καταγράφοντας το οικοσύστημα των κυρώσεων και πώς αυτές εφαρμόζονται σήμερα και υπέβαλε εισηγήσεις για τη δημιουργία Εθνικής Μονάδας Εφαρμογής Κυρώσεων και βελτίωση και ενδυνάμωση του υφιστάμενου νομοθετικού πλαισίου.
Διαβουλεύσεις με εμπλεκόμενους φορείς το επόμενο διάστημα
Όπως μας αναφέρθηκε, με θετικό μάτι φαίνεται να βλέπουν όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς τη σύσταση της ΕΜΕΚ, καθώς εκτιμούν ότι με την τροποποίηση του νομοθετικού πλαισίου για τη βελτίωση της εφαρμογής των κυρώσεων θα ενδυναμωθεί το πλαίσιο και η εφαρμογή του, μειώνοντας τους κινδύνους και θωρακίζοντας τη Δημοκρατία και τη φήμη της χώρας μας. Στα πρότυπα του ΗΒ Στα πλαίσια του Μνημονίου Συνεργασίας μεταξύ της κυβέρνησης της ΚΔ και του ΗΒ με σκοπό την ενδυνάμωση της συνεργασίας σε θέματα παράνομης χρηματοδότησης (Illicit Finance) το αρμόδιο Υπουργείο έλαβε τεχνική βοήθεια με σκοπό την υποβολή έκθεσης και χρονοδιαγραμμάτων για τη σύσταση και λειτουργία της ΕΜΕΚ. Τον Ιανουάριο φέτος η ομάδα έργου Deloitte UK πραγματοποίησε επίσκεψη στην Κύπρο με θέμα τη σύσταση και τη λειτουργία ΕΜΕΚ και τη βελτίωση του νομοθετικού πλαισίου των κυρώσεων. Την ίδια ώρα, η συνεργασία των δυο χωρών προσέβλεπε στη βελτίωση του νομοθετικού πλαισίου εφαρμογής κυρώσεων το οποίο θα διέπει τη Μονάδα. Στη συνέχεια τροχοδρομήθηκαν επαφές των τεχνοκρατών της Δημοκρατίας και του Ηνωμένου Βασιλείου, όπου στη βάση των εισηγήσεων των Βρετανών εμπειρογνωμόνων και σχετικής αξιολόγησης από τη Συντονιστική Επιτροπή, το υπουργείο Οικονομικών προχώρησε στην προκήρυξη προσφορών για την αγορά νομικών υπηρεσιών για τη συγγραφή της νομοθεσίας του πλαισίου των κυρώσεων και τη σύσταση και λειτουργία της ΕΜΕΚ. Ακολούθως, το υπουργείο Οικονομικών σε συνεργασία με ιδιώτη νομικό σύμβουλο είναι στη διαδικασία ολοκλήρωσης του νομοθετικού πλαισίου των κυρώσεων.
Τον Οκτώβριο το νομοθετικό πλαίσιο παρουσιάστηκε ενώπιον των αρμόδιων εποπτικών αρχών και αναμένεται να τεθεί προς δημόσια διαβούλευση περί τα τέλη του έτους, όπως μας αναφέρθηκε από αρμόδιες κυβερνητικές πηγές. Πρόθεση, είναι όπως η ΕΜΕΚ συνεχίσει τον συντονιστικό της ρόλο σε θέματα οικονομικών και τομεακών κυρώσεων.
Αρμοδιότητες της Μονάδας
Κύριες αρμοδιότητες της ΕΜΕΚ θα είναι η ενίσχυση της εφαρμογής των οικονομικών κυρώσεων στη Δημοκρατία και ο συντονισμός όλων των αρχών και κρατικών υπηρεσιών, για την εφαρμογή των Κυρώσεων στη Δημοκρατία. Επιπλέον η Μονάδα θα είναι υπεύθυνη για τη συλλογή πληροφοριών αναφορικά με τις καταγγελίες, τη συνεργασία με άλλες κρατικές αρχές και φορείς στη Δημοκρατία αλλά και αρμόδιες αρχές του εξωτερικού. Η ανεξάρτητη μονάδα θα είναι υπεύθυνη για την εξέταση αιτημάτων για χορήγηση αδειών ή παρεκκλίσεων σύμφωνα με τις πρόνοιες των Κανονισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Περιοριστικά Μέτρα) και/ή των Ψηφισμάτων ή Αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας (Κυρώσεις), όσον αφορά οικονομικές κυρώσεις. Παράλληλα, η αρμόδια μονάδα τίθεται υπεύθυνη για την αξιολόγηση των υποθέσεων ενδεχόμενης παράβασης των Κυρώσεων. Τέλος, θα εκδίδει οδηγίες, εγκυκλίους, κατευθυντήριες γραμμές, διευκρινίσεις και θα παρέχει καθοδήγηση αναφορικά με τα ζητήματα εφαρμογής των κυρώσεων στη Δημοκρατία.
Πιέσεις από τους εταίρους μας
Επιτακτικά τίθεται η σύσταση της ΕΜΕΚ τόσο από Ευρωπαίους όσο και από τους Αμερικανούς εταίρους μας σύμφωνα με τα όσα πληροφορείται η «K», καθώς αναμένεται να βελτιώσει τη φήμη της Κύπρου στο εξωτερικό και να ενισχύσει η δυνατότητα των κυπριακών Αρχών στον εντοπισμό, την έρευνα και τη δίωξη υποθέσεων που σχετίζονται με οικονομικά αδικήματα.
Όπως μας επισημαίνουν οι πηγές μας, οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί αξιωματούχοι με κάθε αφορμή φέρνουν στο προσκήνιο το ζήτημα της σύστασης της ΕΜΕΚ καθώς θεωρούν ότι είναι ένα ιδιαίτερα σημαντικό ζήτημα και αναμένεται να προσδώσει η νομική κάλυψη για την υιοθέτηση αυτών των κυρώσεων.
OFSI και βέλτιστες πρακτικές
Η Μονάδα Εφαρμογής Οικονομικών Κυρώσεων (OFSI) του Ηνωμένου Βασιλείου από την οποία και αντλούμε βέλτιστες πρακτικές λειτουργίας, ιδρύθηκε τον Μάρτιο του 2016 και αποτελεί μέρος του υπουργείου Οικονομικών ενώ εργάζεται προς τη βελτίωση της κατανόησης, της εφαρμογής και της επιβολής οικονομικών κυρώσεων στη χώρα. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο OFSI επιτρέπει στις οικονομικές κυρώσεις να συμβάλλουν όσο το δυνατόν πληρέστερα στους στόχους της εξωτερικής πολιτικής και της εθνικής ασφάλειας του Ηνωμένου Βασιλείου. Συμβάλλει επίσης στη διατήρηση της ακεραιότητας και της εμπιστοσύνης στον τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών του Ηνωμένου Βασιλείου.
Αποφάσεις από το 2022 αλλά πέρσι αποδέσμευση κονδυλίων
Η μονάδα για την οποία γίνεται λόγος από το 2022 πρόκειται να συμβάλει τα μάλα στη βελτίωση της φήμης της Κύπρου στο εξωτερικό αλλά και στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης του τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών. Ειδικότερα, τον Ιούνιο του 2022 λήφθηκε σχετική απόφαση από την κυβέρνηση Αναστασιάδη η οποία προνοούσε τη σύσταση της ΕΜΕΚ. Έκτοτε, ωστόσο, δεν προχώρησαν οι διαδικασίες με γρήγορους ρυθμούς καθώς η αποδέσμευση των απαιτούμενων κονδυλίων για τη Μονάδα επιτεύχθηκε τον Μάρτιο του 2023, μετά δηλαδή την εκλογή του προέδρου Χριστοδουλίδη. Όπως μας ανέφεραν οι ίδιες πηγές από το Υπουργείο, χρειάστηκε αρκετός χρόνος προκειμένου να γίνουν οι απαιτούμενες μελέτες και να ληφθεί η τεχνογνωσία από το αντίστοιχο μοντέλο του Ηνωμένου Βασιλείου. Εξάλλου, όπως μας έχει λεχθεί, μέχρι σήμερα αντίστοιχη μονάδα διατηρούν μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αξίζει να σημειώσουμε ότι το Υπουργείο με ανακοίνωσή του μετά την επίσκεψη της ομάδας του έργου στην Κύπρο στις αρχές του έτους, δήλωνε ότι σύμφωνα με το προτεινόμενο χρονοδιάγραμμα η Μονάδα αναμένεται να συσταθεί μέχρι τέλος 2024, νοουμένου ότι ψηφισθεί το νομοσχέδιο για τη σύσταση και λειτουργία της.
