Περιβαλλοντική βόμβα τα μαύρα πλοία του Πούτιν

Το ότι η Μόσχα θα εφεύρισκε τρόπους για να καλύψει το κενό που δημιουργήσαν οι κυρώσεις της Δύσης στη βιομηχανία ρωσικού φυσικού αερίου είναι κάτι το οποίο περιμέναν όλοι, χωρίς όμως να ξέρουν το κόστος που θα φέρουν οι τελευταίες ενέργειες της Ρωσίας. Με τις ευλογίες του Πούτιν, οι ρωσικές εταιρείες που επιχειρούν στον εν λόγω τομέα, εφευρίσκουν τρόπους για την οικονομική τους ανάπτυξη. Η Ρωσία πλέον διαθέτει έναν «σκιώδη στόλο» πλοίων μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), τον οποίο χρησιμοποιεί για να παρακάμψει τις δυτικές κυρώσεις και να συνεχίσει να εξάγει φυσικό αέριο σε αγορές σε όλο τον κόσμο. Ο στόλος αυτός αποτελείται από πλοία που ανήκουν σε ρωσικές ναυτιλιακές εταιρείες, αλλά έχουν σημαία χωρών που δεν έχουν επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία. Ο απώτερος στόχος της Μόσχας είναι να διατηρήσει τη ροή ρωσικού LNG στις παγκόσμιες αγορές παρά τις κυρώσεις. Επιπρόσθετα, οι Ρώσοι προσπαθούν να αποφύγουν τα οικονομικά πλήγματα που θα έρθουν από την απώλεια πρόσβασης σε δυτικά λιμάνια και ασφαλιστικές υπηρεσίες, ενώ προσπάθειες καταβάλλονται και προκειμένου η Ρωσία να διατηρήσει την επιρροή της στην παγκόσμια αγορά ενέργειας. Με το θέμα ασχολήθηκαν και μεγάλα ειδησεογραφικά ΜΜΕ όπως οι Financial Times, καθώς και το δανέζικο Danwatch. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος πάντως, είναι περιβαλλοντικός, αφού τα πλοία που απαρτίζουν τον σκιώδη ρωσικό στόλο έχουν υποτυπώδη ασφάλιση και δεν ακολουθούν τους κανόνες που προκύπτουν από τη ναυτική νομοθεσία. Φυσικά, ακόμη και πριν από την επιβολή των κυρώσεων οι Ρώσοι ολιγάρχες δεν ακολουθούσαν τις προσπάθειες της διεθνούς ναυτιλιακής βιομηχανίας για τη μετάβασή της στην πράσινη εποχή.

Η Ingosstrakh, η ναυτασφαλιστική εταιρεία με έδρα τη Μόσχα, παρέχει ασφαλιστική κάλυψη που είναι αναγκαία για αυτούς που μεταφέρουν ρωσικά καύσιμα προκειμένου να εισέλθουν σε λιμάνια σε όλο τον κόσμο. Το ανησυχητικό είναι όμως πως μέσα στις συμβάσεις με ναυτιλιακές υπάρχουν ρήτρες με ψιλά γράμματα, οι οποίες καθιστούν ανεδαφικές τις όποιες αξιώσεις από τους πλοιοκτήτες που διακινούν ρωσικό πετρέλαιο. Η Michelle Wiese Bockmann, αναλύτρια της Lloyd’s List, είπε στους Financial Times πως «το ενδεχόμενο αυτό έχει σοβαρούς κινδύνους για το περιβάλλον και για την ασφάλεια σε βασικά σημεία αποχέτευσης όπου μεταφέρεται ρωσικό πετρέλαιο –συμπεριλαμβανομένων των υδάτων της Δανίας και της Μάγχης, που αποτελούν διεθνείς διαδρομές μέσω των οποίων τα εν λόγω δεξαμενόπλοια πλέουν καθημερινά». Ως εκ τούτου, οι ρυθμίσεις που εφαρμόζει η συγκεκριμένη εταιρεία στον σκιώδη στόλο τής Ρωσίας προκαλούν τεράστια κόστη, ενώ εκθέτουν σε οικονομικό και περιβαλλοντικό κίνδυνο –ιδιαίτερα στην περίπτωση που κάποιο δεξαμενόπλοιο έχει διαρροή.

Η λειτουργία του στόλου

Σύμφωνα με τους κανονισμούς και τους όρους που καθορίζουν το ανώτατο όριο τιμών από τις δυτικές ναυτασφαλιστικές, οι διαχειριστές πλοίων και οι πλοιοκτήτες απαγορεύεται να έχουν οποιαδήποτε σχέση σε ρωσικές εξαγωγές πετρελαίου που διατίθενται σε τιμή μεγαλύτερη από την καθορισμένη ανώτατη τιμή που έχει διαμορφωθεί σε 60 δολάρια ανά βαρέλι. Σύμφωνα με τις μετρήσεις της σχολής Οικονομικών Επιστημών του Κιέβου, περισσότερο από το 90% του ρωσικού αργού πετρελαίου, που προήλθε από τη Βαλτική, μέχρι τον προηγούμενο Δεκέμβριο πωλήθηκε πολύ πάνω από την καθορισμένη ανώτατη τιμή. Ο Craig Kennedy, ειδικός σε θέματα ρωσικού πετρελαίου στο Χάρβαρντ, δήλωσε ότι πολλά παράκτια κράτη δεν χρησιμοποιούν τα δικαιώματά τους που απορρέουν από τη ναυτική νομοθεσία για να προστατευθούν από τα υποασφαλισμένα πλοία. Ο κ. Kennedy συνέχισε αναφέροντας πως: «Αν υπάρξει διαρροή, οι πολίτες θα απαιτήσουν να μάθουν γιατί οι κυβερνήσεις τους δεν έκαναν περισσότερα». Πληροφορίες από το Danwatch δείχνουν έναν αριθμό δεξαμενόπλοιων του σκιώδους στόλου που χρησιμοποιούν τώρα την ασφάλιση της Ingosstrakh, όταν πλέουν μέσω των δανικών υδάτων και της Μάγχης καθ’ οδόν προς την Ινδία.

Πολλές οι συνέπειες

Οι συνέπειες από τη συγκεκριμένη δραστηριότητα είναι πολλές και σύνθετες. Η αυξημένη ζήτηση για πλοία LNG, εν μέρει λόγω της στροφής μακριά από το ρωσικό φυσικό αέριο, έχει οδηγήσει σε άνοδο των ναύλων. Αυτό έχει αυξήσει το κόστος μεταφοράς LNG, το οποίο με τη σειρά του έχει συμβάλει στην άνοδο των τιμών του LNG στην παγκόσμια αγορά.

Την ίδια ώρα ο σκιώδης στόλος επιτρέπει στη Ρωσία να διατηρεί την παρουσία της στην παγκόσμια αγορά LNG, παρά τις κυρώσεις που έχουν επιβληθεί. Αυτό δίνει στη Ρωσία σημαντικό γεωπολιτικό πλεονέκτημα, και της επιτρέπει να ασκεί πίεση σε άλλες χώρες. Ακόμη, η εξάρτηση από τον σκιώδη στόλο LNG θέτει σε κίνδυνο την ενεργειακή ασφάλεια των χωρών που εισάγουν LNG. Σε περίπτωση που η Ρωσία αποφασίσει να διακόψει τη χρήση του στόλου, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε ελλείψεις LNG και σε άνοδο των τιμών. Τα πλοία LNG εκπέμπουν ρύπους που συμβάλλουν στην κλιματική αλλαγή. Η αυξημένη χρήση του σκιώδους στόλου LNG θα μπορούσε να επιδεινώσει το πρόβλημα και το περιβαλλοντικό αποτύπωμα να είναι ανεξίτηλο. Επιπλέον, θα υπάρξουν συνέπειες στην παγκόσμια γεωπολιτική σκηνή και οι κυβερνήσεις θα λάβουν μέτρα. Η πλήρης κατανόηση αυτών των συνεπειών είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη πολιτικών που θα διασφαλίσουν την ενεργειακή ασφάλεια και θα αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή.

Το προφίλ της Ingosstrakh

Η Ingosstrakh είναι μία από τις γνωστές ασφαλιστικές εταιρείες στη Ρωσία, η οποία καλύπτει ασφαλιστικά πολλούς βιομηχανικούς κλάδους, μεταξύ αυτών και την ναυτιλία η οποία αποτελεί μικρό μέρος του χαρτοφυλακίου της. Είναι βέβαιο πως η συγκεκριμένη εταιρεία έχει και σχέσεις με κάποιες άλλες εταιρείες εκτός Ρωσίας. Ακόμη, η Ingosstrakh ανήκει κατά ένα ποσοστό στην ιταλική Generali, αλλά έπειτα από την εισβολή στην Ουκρανία «πάγωσαν» οι σχέσεις τους, με τον ιταλικό κολοσσό να μην συμμετέχει υπό οποιαδήποτε μορφή διοίκησης η οικονομικής αποδοχής. Πάντως Ευρωπαίοι αξιωματούχοι σημειώνουν την ανάγκη της αναδιαμόρφωσης των κυρώσεων ενάντια στη Ρωσία, αφού ο Πούτιν φαίνεται να ενισχύει τη συγκεκριμένη δραστηριότητα και να της δίνει προβάδισμα στο μέλλον. Ο Lars Lοkke Rasmussen, υπουργός Εξωτερικών της Δανίας, δήλωσε ότι τα ευρήματα είναι ανησυχητικά και ότι η Κοπεγχάγη είναι «ανοιχτή σε πρόσθετα μέτρα της Ε.Ε.» κατά του σκιώδους στόλου της Ρωσίας.