Τον Ιούλιο του 2022, επιτεύχθηκε συμφωνία μεταξύ της Ρωσίας, της Ουκρανίας, της Τουρκίας και του ΟΗΕ, για να επιτραπεί η μεταφορά σιτηρών από ορισμένα Ουκρανικά λιμάνια, συμπεριλαμβανομένης της Οδησσού, σε μια προσπάθεια να ανακουφιστεί η αυξανόμενη παγκόσμια επισιτιστική κρίση. Η εξέλιξη αυτή είχε ιδιαίτερη σημασία για μια εταιρεία με έδρα την Κύπρο, ιδιοκτήτρια ενός από τους λίγους ακόμη λειτουργικούς τερματικούς σταθμούς σιτηρών στο λιμάνι της Οδησσού, που συντηρεί έναν από τους σημαντικότερους παραγωγούς σιτηρών παγκοσμίως.
Η κυπριακή εταιρεία ιδρύθηκε στην Κύπρο το 2003 από δύο γνωστούς επιχειρηματίες, Ουκρανικής καταγωγής. Από τότε μέχρι σήμερα και μέχρι την πρόσφατη εχθρική απόπειρα εξαγοράς της από έναν από τους σημαντικότερους πιστωτές της, ένα hedge fund ("Fund") με έδρα τις ΗΠΑ, τον Δεκέμβριο του 2022, λειτουργούσε στην Κύπρο μέσω των εδώ γραφείων και προσωπικού της όπως και στην Ουκρανία και στο εξωτερικό. Η Εταιρεία είχε συμφωνήσει σε βραχυπρόθεσμη χρηματοδότηση από το Fund το 2019 για συνολικό ποσό 75 εκατ. δολαρίων Aμερικής, πριν η πανδημία και η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, ακρωτηριάσουν την ικανότητα της αποπληρωμής του δανείου.
Εν μέσω πανδημίας αλλά και μιας από τις πιο φρικτές συγκρούσεις της Ανατολικής ΕΕ, η Ουκρανία εξακολουθούσε να παραμένει ο έβδομος μεγαλύτερος παραγωγός σιταριού στον κόσμο το 2021 και το 2022. Η αγορά σιτηρών συνεχίζει να αποτελεί κύριο μοχλό ανάπτυξης μιας οικονομίας που βρίσκεται υπό πολιορκία. Σε αυτή την οικονομία, η κυπριακή εταιρεία, μέσω των θυγατρικών της και των εταιρειών του Ομίλου της στην Ουκρανία, λειτουργεί μία από τις πιο σύγχρονες και αποτελεσματικές εγκαταστάσεις εξαγωγής σιτηρών της Ουκρανίας στο μεγαλύτερο και πιο προηγμένο τερματικό σταθμό σιτηρών στη Μαύρη Θάλασσα. Ο Όμιλος μετέτρεψε μια εγκατάσταση με αρχική χωρητικότητα αποθήκευσης σιτηρών 90.000 μετρικών τόνων (ΜΤ) σε μια εγκατάσταση που σήμερα φιλοξενεί 200.000 ΜΤ.
Παρά τη συνεχή και κατά πάσα πιθανότητα καλά χρηματοδοτούμενη εκστρατεία παραπληροφόρησης, ψευδών ειδήσεων και ανακριβειών από το Fund και τους εκπροσώπους του στην Κύπρο, την Ουκρανία και το Ηνωμένο Βασίλειο, εξασφαλίστηκε τον Φεβρουάριο του 2023 προσωρινό διάταγμα από τα Κυπριακά Δικαστήρια που αποκλείει την πώληση του τερματικού σταθμού και διασφαλίζει ότι η διαφορά μεταξύ των δύο μερών θα παραπεμφθεί σε διαιτησία που αποτελεί τη συμφωνηθείσα από τα μέρη, μορφή επίλυσης διαφορών.
Το προσωρινό διάταγμα που βρίσκεται σε ισχύ, έχει αποτρέψει, προς το παρόν, την επιδιωκόμενη "πώληση φωτιά" του τερματικού σταθμού, όπως πιστεύεται ότι είχε ενορχηστρωθεί από το Fund, πολύ πριν από την απόπειρα απόκτησης. Ακριβώς όταν η Κυπριακή Εταιρεία ανακτούσε τις δυνατότητές της να αποπληρώσει τα δάνειά της, να αναδιαρθρωθεί και να ευδοκιμήσει ως πρωταγωνιστής της ανθεκτικότητας του Ουκρανικού ιδιωτικού τομέα τον Νοέμβριο του 2022, εκπρόσωπος του Fund φέρεται να πραγματοποίησε μυστικές συναντήσεις στη Βιέννη τόσο με Ουκρανούς επιχειρηματίες όσο και με πολιτικούς σχετικά με την έκθεση των δανείων τους στην Ουκρανία. Το γεγονός αυτό αποκαλύφθηκε στον Oυκρανικό Τύπο αμέσως μετά, τον Νοέμβριο του 2022.
Παρά τις διαψεύσεις ότι η συνάντηση αυτή είχε σχέση με την "πώληση-φωτιά" της κυπριακής εταιρείας, τον Δεκέμβριο του 2022, και χωρίς καμία προηγούμενη ειδοποίηση, το Fund φέρεται να εκτέλεσε τις εγγυήσεις υπέρ του δανείου που είχε χορηγηθεί στην κυπριακή εταιρεία και να εξαγοράσει τον όμιλο, εκτός εάν αποπληρωνόταν το ποσό των άνω των 98 εκατ. δολαρίων Αμερικής, μέσα σε λίγες ώρες. Εκείνη την περίοδο, η Κυπριακή Εταιρεία βρισκόταν σε παρατεταμένες συζητήσεις με διάφορους δυνητικούς επενδυτές, επιλύοντας το ζήτημα της αποπληρωμής του Fund.
Τακτικές εκφοβισμού, απειλές κατά της συνήθους ειρήνης και του βιοπορισμού των εργαζομένων του Ομίλου, ανακριβείς και αδικαιολόγητες αναφορές στην αστυνομία της Ουκρανίας είναι μερικές μόνο από τις μεθόδους που χρησιμοποίησε το Fund και οι εκπρόσωποί του στην Κύπρο και την Ουκρανία, για την ανάληψη του Τερματικού Σταθμού του Ομίλου στην Οδησσό, η αξία του οποίου, υπολογιζόταν σε 400 εκατ. δολάρια ΗΠΑ, πριν από τον πόλεμο- αρκετά εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ πέραν του όποιου ποσού οφειλόταν στο πλαίσιο της δανειακής διευκόλυνσης.
Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες επισκέφθηκε το Κίεβο νωρίτερα τον Μάρτιο, σύμφωνα με πληροφορίες, σε μια προσπάθεια να ενισχύσει μια συμφωνία που διασφαλίζει την εξαγωγή σιτηρών τόσο από την Ουκρανία όσο και από τη Ρωσία. Η χρονική στιγμή της επίσκεψής του κρίθηκε από ουκρανικά δημοσιεύματα ως επιβεβλημένη. Αναφέρεται ότι υπάρχει ήδη μεγάλη ανησυχία ότι η Ρωσία μπορεί να αρνηθεί να διατηρήσει τη συμφωνία σε ισχύ.
Το προσωρινό διάταγμα που βρίσκεται σε ισχύ σήμερα στην Κύπρο αποτελεί το μόνο μέσο για να διασφαλιστεί ότι η διαφορά σχετικά με την ιδιοκτησία και τη λειτουργία του Τερματικού σταθμού στην Οδησσό, θα επιλυθεί με διαφάνεια εντός ενός νομικά αποδεκτού πλαισίου.
