Του Παύλου Νεοφύτου
Δύσκολες και σκληρές στιγμές πέρασαν το απόγευμα και το βράδυ της 11ης Ιουνίου οι κάτοικοι των πυρόπληκτων περιοχών στην ορεινή Πάφο. Από το οδοιπορικό που κάναμε στην περιοχή, αρχίζοντας με το πρώτο φως της ημέρας στο Πολέμι και το Ψάθι, για να καταλήξουμε στη Λεμόνα και τη Χούλου, της γη της Αροδαφνούσας, μέσα από τις δηλώσεις των πολιτών διαπιστώσαμε την αγανάκτηση και τον προβληματισμό τους για τη σοβαρή καθυστέρηση των αρχών να σπεύσουν στην περιοχή, είτε με τα πτητικά μέσα, όταν ξέσπασε η πυρκαγιά στον παράνομο σκυβαλότοπο κοντά στο Ψάθι, είτε με τα επίγεια μέσα πυρόσβεσης.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα εκδηλωμενης οργής συναντήσαμε σε ένα πηγαδάκι κατοίκων της Λεμόνας. Μας ανέφεραν ότι ενώ η φωτιά είχε περικυκλώσει την κοινότητα, ακόμη περίμεναν την άφιξη των πυροσβεστικών οχημάτων. Οι ίδιοι πλέον θεωρούν ότι έσωσαν τις οικίες τους λόγω της δικής τους δράσης και ειδικά των ιδιοκτητών εκσκαφέων της περιοχής.
Ο κοινοτάρχης του πυρόπληκτου χωριού Ψάθι, Μιχάλης Κυριάκου, μπροστά από μία ολοσχερώς κατεστραμμένη οικία, την ώρα που συνεργείο της Επαρχιακής Διοίκησης καταγράφει τις ζημιές.
Δοκιμαζόμενη εμπιστοσύνη
Κάτι που πρέπει να κρατήσουμε από αυτήν την εμπειρία και πάνω σε αυτό αυτό οφείλουν να εργαστούν με προβληματισμό οι αρμόδιοι κρατικοί μηχανισμοί, είναι το εξής: Υπό τις υφιστάμενες κλιματολογικές συνθήκες και τη σε μεγάλο βαθμό εγκατάλειψη της καλλιέργειας της γης –η αξία αυτή διαφάνηκε στην περίπτωση των εναπομείναντων αμπελώνων της Λεμόνας και του Πολεμίου- τα προηγούμενα χρόνια, λόγω έλλειψης πολιτικής από το κράτος, το μόνο σίγουρο είναι ότι μέχρι οι πολίτες να δουν την υλοποίηση του μεγαλεπίβολου σχεδιασμού της παρούσας κυβέρνησης για πυροπροστασία, όπου, σύμφωνα με τo πλάνο που ανακοινώθηκε, η Κύπρος σε βάθος πενταετίας όχι μόνο θα διαθέτει ιδιόκτητα πτητικά μέσα, αλλά θα είναι και σε θέση να προσφέρει βοήθεια αλλού, αναστρέφοντας την παρούσα οικτρή εικόνα της «επετείας», θα περάσει από χίλια μύρια κύματα η εμπιστοσύνη τους απέναντι στην Πολιτεία πάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα, το οποίο ανοίγει πληγές κάθε καλοκαίρι, με επαναλαμβανόμενους εντουπισμούς κενών και αστοχιών.
Στην πιο πάνω δοκιμαζόμενη σχέση χωράει αναμφίβολα και ο εκνευρισμός των κατοίκων για τους παράνομους σκυβαλότοπους, τους οποίους οι αρμόδιοι αδυνατούν να ελέγξουν και να κλείσουν, ένα θέμα που η εφημερίδα Καθημερινή έθιξε επανειλημμένα, όπως το περασμένο καλοκαίρι για τα χωριά του Ακάμα, όπου οι αρμόδιες υπηρεσίες, δηλαδή οι τοπικές αρχές, η Επαρχιακή Διοίκηση και το Τμήμα Περιβάλλοντος φάνηκαν να ρίχνουν ο ένας το μπαλάκι της ευθύνης στον άλλο, με αποτέλεσμα το πρόβλημα να διαιωνίζεται εγκλωβισμένο σε έναν φαύλο κύκλο ασυδοσίας. Και είναι γεγονός, όπως γνωρίζουν πολύ καλά όλοι, ότι παράνομοι σκυβαλότοποι υπάρχουν παντού στην Κύπρο, ως προέκταση της αδυναμίας αυτής της χώρας να διαχειριστεί τα σκουπίδια της. Οι ανέτοιμοι δήμοι και κοινότητες να εφαρμόσουν το σύστημα υποχρεωτικής διαλογής στην πηγή και χωριστής συλλογής των αποβλήτων σε συνδυασμό με το «Πληρώνω όσο Πετώ» από την 1η Ιουλίου, όπως προνοεί η νομοθεσία, είναι δείγμα της αρνητικής εικόνας.
«Πριν από 15 μέρες η φωτιά ξεκίνησε πάλι από παράνομο σκυβαλότοπο της περιοχής, όπως αυτή που ξεκίνησε και χθες. Τι έκανε το κοινοτικό συμβούλιο; Για την παράνομη χωματερή, όλοι γνώριζαν ποιοι πετάνε σκουπίδια και δεν κατήγγειλαν κανέναν», διαμαρτυρήθηκε ένας οργισμένος κάτοικος, τον οποίο συναντήσαμε κοντά στο περιβόλι του, μεταξύ των κοινοτήτων Πολεμίου και Ψαθίου, όπου κατά τη διάρκεια της νύχτας πάλευε και έσωσε την αποθήκη του.
Τα κοινοτικά συμβούλια δεν καθάρισαν τους δρόμους της περιοχής, δήλωσε επίσης, όπως και κάθε χρόνο καταγγέλλουν άλλοι πολίτες σε άλλες πυρόπληκτες περιοχές της Κύπρου, αλλά εκ των πραγμάτων μάταια...
Πνιγμένα στους καπνούς βρήκε το ξημέρωμα της 12ης Ιουνίου τα βουνά των αμπελοχωρίων της Πάφου, από το Ψάθι και το Πολέμι μέχρι στο βάθος τη Χούλου.
Ο συντονισμός και η άνωθεν εντολή
Στα επιχειρησιακά, από το οδοιπορικό στην καμένη γη καταγράψαμε και τα παράπονα για έλλειψη συντονισμού από πλευράς ανδρών της Πυροσβεστικής τις πρώτες ώρες. Ενδεχομένως αυτό να οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην υποστελέχωση. Σύμφωνα με προηγούμενο ρεπορτάζ της «Κ» για αυτό το θέμα, η Πυροσβεστική Υπηρεσία συνδράμει στις φετινές πυρκαγιές για ακόμη μία φορά υποστελεχομένη. Οι 259 πυροσβέστες που αναμενόταν να προσληφθούν σύντομα (εκκρεμούσαν μέχρι πρόσφατα οι ιατρικές εξετάσεις) δε θα αξιοποιηθούν, σύμφωνα με την Υπηρεσία, σημαντικά αυτό το καλοκαίρι, δεδομένου ότι ένας πυροσβέστης για να ολοκληρωθεί από άποψη κατάρτισης απαιτούνται τρία χρόνια. Για την έλλειψη συντονισμού των πυροσβεστών, ένας νέος στο Ψάθι, αφού μας έδειξε με προβληματισμό τις εξωτερικές ζημιές της οικίας του και το ολοσχερώς κατεστραμμένο σπίτι του γείτονά του, είπε χαρακτηριστικά για τους πυροσβέστες ότι «ήταν όπου πάει και όπου φτάσει ο καθένας».
Ανοίγοντας μία παρένθεση, για να μεταφέρουμε και κάτι άλλο σημαντικό που βιώσαμε έντονα, οφείλουμε να πούμε ότι στη Λεμόνα η 91χρόνη Ιουλιανή Πηλέα, με δάκρυα στα μάτια μάς περιέγραψε τις στιγμές που έζησε, όταν η εγγονή της, η οποία κατοικεί απέναντι από την οικία της, έτρεξε το βράδυ κοντά της και την πήρε μαζί της για να μεταβούν άρον-άρον σε συγγενικό σπίτι στην Αγία Βαρβάρα της Πάφου. Μετά από λίγες ώρες και αργά το βράδυ, όταν απομακρύνθηκε η πυρκαγιά και ο σύζυγος της εγγονής της κατάφερε να διασώσει το σπίτι, επέστρεψαν. Η ηλικιωμένη, μας είπε ότι δεν έκλεισε μάτι ολόκληρο το βράδυ, λόγω των συνθηκών.
Συγχρόνως μάς καταγγέλθηκε από ιδιοκτήτη αμπελώνα, ότι ζήτησε από άνδρες της Πυροσβεστικής, οι οποίοι, κατά την έκφρασή του, κάθονταν κάτω από ένα δέντρο, να σπεύσουν να σώσουν τα χιλιάδων ευρώ λάστιχα ποτίσματος που κινδύνευαν στην άκρη του χωραφιού από αναζωπύρωση που εντόπισε κοντά τους. Σύμφωνα με τον ίδιο, οι λειτουργοί τού απάντησαν ότι το αμπέλι δεν κινδυνεύει, καθώς είναι οργωμένο, ενώ για να επενέβαιναν θα χρειαζόταν, τόνισαν, εντολή άνωθεν.
Στη Λεμόνα η 91χρόνη Ιουλιανή Πηλέα δεν έκλεισε μάτι ολόκληρο το βράδυ της 11ης Ιουνίου, λόγω των συνθηκών.
Καταληκτικά
Όταν λίγο μετά τις 10 το πρωί της Τετάρτης, τα δύο ελληνικά Καναντέρ ενίσχυσαν το έργο της αεροπυρόσβεσης και η εικόνα στις σκορπισμένες εναπομείνασες εστίες άρχισε να βελτιώνεται, από ένα ιδανικό ύψωμα στην κοινότητα Λετύμπου, που προσφερόταν για τον σκοπό μας, παρακολουθήσαμε για μερικά λεπτά αποσβολωμένοι την έκταση της καταστροφής των οκτώ τετραγωνικών χιλιομέτρων, που ξεκινά στα δυτικά από το Πολέμι και προχωρά ανατολικά προς την Κούρδακα, τη Χούλου, τη Λεμόνα, μέχρι και την Αμαργέτη. Στα δεξιά μας άρχιζε να απλώνεται, ευτυχώς ανέπαφη από την πύρινη λαίλαπα που ήταν κοντά της, η κοιλάδα του ποταμού της Έζουσας, που είναι περιοχή Νατούρα 2000 και υψίστης οικολογικής σημασίας, με σπάνια είδη χλωρίδας και πανίδας, αλλά και μεσαιωνικούς νερόμυλους. Με τα επαναλαμβανόμενα λάθη, που λειτουργούν ως περιβαλλοντικές βόμβες, είναι να απορείς πώς συνεχίζουν να επιβιώνουν ακόμη τέτοιοι μικροί παράδεισοι.
