Του Απόστολου Κουρουπάκη
Η 9η Ιουλίου είναι η ημερομηνία σταθμός για την Κύπρο και την εμπλοκή της στα γεγονότα των επαναστατημένων χριστιανών ανά τον ελληνικό κόσμο. Με σουλτανική διαταγή οι εκκλησιαστικές αρχές του τόπου, ο αρχιεπίσκοπος Κύπρου Κυπριανός, οι μητροπολίτες Κιτίου Μελέτιος, Πάφου Χρύσανθος, Κυρηνείας Λαυρέντιος και μεγάλος αριθμός προκρίτων του νησιού απαγχονήθηκαν είτε καρατομήθηκαν. Σύμφωνα με την πρώτες βιβλιογραφικές αναφορές ο αριθμός των προγραφέντων ανερχόταν στους 486, άλλοι ιστορικοί ελλείψει στοιχείων σημείωναν ότι ο αριθμός των εκτελεσθέντων έφθαναν τους 200. Ωστόσο, το 2006, εκδόθηκε από τον Ιωάννη Θεοχαρίδη ανέκδοτο οθωμανικό έγγραφο στο οποίο σημειώνονται μόνο 96 προγραφέντες, εκ των οποίων εκτελέστηκαν οι 74, οι υπόλοιποι 22 κατάφεραν να δραπετεύσουν.
Διεθνής αντίκτυπος
Όπως είναι φυσικό τα γεγονότα της 9ης Ιουλίου και των επόμενων ημερών είχαν διεθνή αντίκτυπο. Όταν τα νέα μαθεύτηκαν στη Δύση, τον Σεπτέμβριο πια του 1821, ο διεθνής Τύπος έκανε λόγο για πολύ δυσάρεστες και άσχημες στιγμές. Διαβάζουμε χαρακτηριστικά στο Giornale della provincia Bresciana: «Είπαμε ήδη ότι στην Κύπρο για δεύτερη φορά συνέβησαν πολύ δυσάρεστες σκηνές. […]. Ο σημερινός κυβερνήτης της Κύπρου (άνδρας με άγνωστη καταγωγή και εξαιρετικά άπληστος […]) και χωρίς να έχει εκδηλωθεί κάποιο σημάδι εξέγερσης, κατηγόρησε στην Πύλη τους Έλληνες κατοίκους της Κύπρου για συνωμοσία, εξέγερση και επικοινωνία με τους Υδραίους.
Οι διαταγές που έλαβε από την Κωνσταντινούπολη ήταν να εξεταστεί ενδελεχώς το γεγονός, να τιμωρηθούν οι ένοχοι και να απαλλαχθούν οι αθώοι. Ωστόσο, αντί εκείνος να ενεργήσει κατ’ αυτόν τον τρόπο, εκείνος προσκάλεσε τον αρχιεπίσκοπο, τους επισκόπους και τους προκρίτους με το πρόσχημα της συμμετοχής τους σε συνάντηση για την παράδοση φιρμανιού. Όταν όλοι συγκεντρώθηκαν τους κρέμασε στην πύλη του σαραγιού. Στη συνέχεια και για έναν περίπου μήνα θανάτωσε πολλούς προκρίτους της Λευκωσίας, της Λάρνακας, της Πάφου και άλλων περιοχών του νησιού. […] Οι Ευρωπαίοι πρόξενοι και έμποροι έγραψαν αμέσως στους πρέσβεις τους, όμως ο κυβερνήτης παρενέβη στις επιστολές τους. […] Πολλοί Έλληνες για να σώσουν τη ζωή τους έγιναν μουσουλμάνοι […]».
Στο τεύχος του Αυγούστου του 1821 η εφημερίδα «Il Messaggiere Tirolese» γράφει: «Ο Τούρκος κυβερνήτης στραγγάλισε, απαγχόνισε, καρατόμησε σημαντικό αριθμό Ελλήνων, μεταξύ αυτών πέντε παπάδων (papas), τον ιερωμένο του ναού της Φανερωμένης στη Λευκωσία, έναν σεβαστό άνδρα, που τύγχανε πολλής αγάπης από όλους. […] Το τελευταίο διάστημα έφθασαν από τη Συρία στη Λάρνακα δύο χιλιάδες περίπου στρατιώτες και αναμένονται άλλοι τόσοι […]». Σημειώνουμε ότι το δημοσίευμα της εφημερίδας «Notizie del Giorno» που δημοσιεύτηκε στις 25 Οκτωβρίου και στις 2 Νοεμβρίου του 1821, αποτελεί σημαντική πρωτογενή πηγή για όσα συνέβησαν τις δύσκολες ημέρες γύρω από τις 9 Ιουλίου 1821.
