Έρχεται συλλογή αποτσίγαρων για καύσιμη ύλη – Σε παραλίες, πλατείες και πάρκα

Χωριστά θα συλλέγονται πλέον από δημόσιους χώρους, προϊόντα καπνού με φίλτρο και φίλτρα που κυκλοφορούν στο εμπόριο για χρήση σε συνδυασμό με προϊόντα καπνού και μέχρι σήμερα απορρίπτονται ανεξέλεγκτα. Οι ίδιοι οι παραγωγοί/εισαγωγείς, οι οποίοι θα επωμιστούν το κόστος περισυλλογής, αλλά και ευαισθητοποίησης του κοινού, εξέφρασαν κατά την παρουσία τους στην Επιτροπή Περιβάλλοντος της Βουλής, την Τετάρτη 01/11, τη σύμφωνο γνώμη τους για τους κανονισμούς που παρουσίασε το Τμήμα Περιβάλλοντος και συνάδουν με την ευρωπαϊκή οδηγία 2019/904/ΕΕ, σχετικά με τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον που προνοεί τη θέσπιση συστημάτων διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού για τα προϊόντα καπνού που περιέχουν φίλτρο. Συγχρόνως τόνισαν ότι τα συγκεκριμένα απορρίματα προτίθενται να τα προωθούν ως καύσιμη ύλη, διότι, το αυξημένο κόστος για αποστολή τους σε ειδικές μονάδες επεξεργασίας τους στο εξωτερικό, σε συνδυασμό με τις μικρές ποσότητες, βάρους 320 – 350 τόνων ετησίως, είναι απαγορευτικά για ανακύκλωση. Σύμφωνα με το Τμήμα Περιβάλλοντος η δράση θα αφορά μόνο δημόσιους χώρους, όπου παρατηρείται αυξημένη απόρριψη απορριμάτων, όπως παραλίες, πλατείες, πάρκα και εμπορικοί δρόμοι. Η εν λόγω οδηγία μεταφέρθηκε στην εθνική μας νομοθεσία μέσω των περί αποβλήτων νόμων του 2011 έως 2022. Νοουμένου ότι έχει εκπνεύσει η προθεσμία που δόθηκε από την Κομισιόν για τη συμμόρφωση με τη σχετική οδηγία, οι αρμόδιες υπηρεσίες έχουν τρέξει τις διαδικασίες και το επόμενο στάδιο είναι η κατ’ άρθρον συζήτηση του νομοσχεδίου στη Βουλή και η ψήφιση.

Στόχος η μείωση απορριμμάτων σε δημόσιους χώρους κατά 30% σε 6 έτη

Οι ελάχιστοι στόχοι που το σύστημα θα πρέπει να επιτυγχάνει, είναι η κάλυψη, τουλάχιστον 80% του συνόλου των οργανωμένων παραλιών, τουλάχιστον 70% του συνόλου των δημόσιων πάρκων και άλλων δημόσιων χώρων, τουλάχιστον 70% του συνόλου των δημόσιων εκδηλώσεων και φεστιβάλ που πραγματοποιούνται ετησίως και η μείωση των απορριμμάτων των αποβλήτων προϊόντων καπνού με φίλτρο και φίλτρων σε δημόσιους χώρους κατά 15% σε τρία έτη και 30% σε 6 έτη, συγκριτικά με το 2023.

Σύστημα συλλογής και διαχείρισης αποβλήτων

Σύμφωνα με το Τμήμα Περιβάλλοντος, οι παραγωγοί/εισαγωγείς θα έχουν την ευθύνη, εντός έξι μηνών από την έναρξη ισχύος των Κανονισμών, να μεριμνήσουν συλλογικά για τη λειτουργία συστήματος συλλογής και διαχείρισης των αποβλήτων προϊόντων καπνού με φίλτρο και φίλτρων, το οποιο να καλύπτει τουλάχιστον:

• Το κόστος των μέτρων ευαισθητοποίησης

• Το κόστος καθαρισμού των απορριμάτων που προέρχονται από τα εν λόγω προϊόντα σε δημόσιους χώρους και της επακόλουθης μεταφοράς και επεξεργασίας του

• Το κόστος της συλλογής (περιλαμβανομένης της υποδομής και της λειτουργίας της), μεταφοράς και επεξεργασίας των αποβλήτων των εν λόγω προϊόντων που απορρίπτονται σε δημόσια συστήματα συλλογής και

• Το κόστος συλλογής δεδομένων και υποβολής εκθέσεων

Το κόστος θα περιλαμβάνει τη δημιουργία υποδομής για τη συλλογή των αποβλήτων, δηλαδή κατάλληλοι καλάθοι, σε σημεία όπου συσσωρεύονται τέτοιου είδους απορρίμματα, όπως δημόσιες παραλίες, πάρκα, πλατείες, εμπορικοί δρόμοι κλπ.

Ειδικός κάλαθος αποτσίγαρων στην Ελλάδα, όπου ήδη λειτουργεί πρόγραμμα συλλογής και ανακύκλωσης των συγκεκριμένων αποβλήτων.

Συλλογικό σύστημα διαχείρισης

Την ίδια ώρα οι παραγωγοί/εισαγωγείς οφείλουν να συμμετέχουν σε συλλογικό σύστημα διαχείρισης των συγκεκριμέων αποβλήτων. Το συλλογικό σύστημα αυτό θα οργανωθεί από φορέα διαχείρισης, τον οποίον θα συστήσουν οι παραγωγοί/εισαγωγείς και θα είναι μη κερδοσκοπικός οργανισμός. Σύμφωνα με τους κανονισμούς του νομοσχεδίου, το συλλογικό σύστημα διαχείρισης οφείλει, σε συνεργασία με τις Αρχές Τοπικής Διοίκησης, να διασφαλίσει τη δημιουργία, διαθεσιμότητα και προσβασιμότητα ειδικής υποδομής συλλογής για την απόρριψη των αποβλήτων αυτών των προϊόντων σε δημόσιους και άλλους χώρους και κατ’ ελάχιστον σε χώρους όπου τείνουν να συσσωρεύονται τέτοιου είδους απορρίμματα, π.χ. δημόσιες παραλίες, πάρκα, πλατείες, εμπορικοί δρόμοι κλπ.

Το συλλογικό σύστημα οφείλει να προβαίνει σε συμφωνία με τις οικίες Αρχές Τοπικής Διοίκησης, στην οποια καθορίζονται μεταξύ άλλων:

• Το ύψος της αναλογικής οικονομικής συνεισφοράς του συστήματος στο κόστος των δραστηριοτήτων καθαρισμού των απορριμμάτων που προέρχονται από προϊόντα καπνού με φίλτρο και φίλτρα που αναλαμβάνονται από την Αρχή Τοπικής Διοίκησης ή για λογαριασμό της και

• Τα σημεία όπου θα τοποθετηθεί η ειδική υποδομή συλλογής και ο τρόπος συλλογής, μεταφοράς και επεξεργασίας.

Όσον αφορά τη διάθεση των προϊόντων στην αγορά και την υποχρέωση των παραγωγών να επιδεικνύουν πιστοποιητικό συμμετοχής σε συστήματα, στον κανονισμό 13 τονίζεται ότι ο παραγωγός οφείλει να επιδεικνύει στον διανομέα πιστοποιητικό συμμετοχής σε συλλογικό σύστημα. Απαγορεύεται η συνεργασία διανομέων με παραγωγούς προϊόντων, οι οποίοι δεν κατέχουν πιστοποιητικό συμμετοχής σε συλλογικό σύστημα.

Η ενημέρωση

Την ίδια ώρα οι παραγωγοί/εισαγωγείς δεσμεύτηκαν ενώπιον της Βουλής ότι θα ακολουθήσουν τους κανονισμούς για την ενημέρωση του κοινού και θα μεριμνήσουν για:

• Τη διαμόρφωση υπεύθυνης καταναλωτικής συμπεριφοράς, με στόχο να μειωθούν τα απόβλητα

• Την πληροφόρηση των καταναλωτών σχετικά με τη λειτουργία του συστήματος διαχείρισης αποβλήτων, τις επιπτώσεις στο περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία από τη λανθασμένη απόρριψή τους και την ειδική υποδομή συλλογής αποβλήτων προϊόντων καπνού με φίλτρο και φίλτρων και τους χώρους όπου αυτή τοποθετείται.

Προβληματισμοί για τη διασφάλιση της συνεργασίας τοπικών αρχών

Αξίζει να σημειωθεί ότι σε παρέμβασή του το μέλος της Επιτροπής Περιβάλλοντος και βουλευτής του ΑΚΕΛ, Νίκος Κέττηρος, ζήτησε να δημιουργηθεί πρόνοια, ώστε σε περίπτωση που καποια τοπική αρχή αρνείται να συνεργαστεί με το σύστημα διαχείρισης των συγκεκριμένων αποβλήτων, τότε να εξαναγκάζεται να συμμετέχει. Ο συγκεκριμένος προβληματισμός εκφράστηκε και εκ μέρους των εταιρειών καπνικών ειδών, με αναφορά για κίνδυνο μη υλοποίησης του προγράμματος. Από το Τμήμα Περιβάλλοντος λέχθηκε ότι θα εξεταστεί το ενδεχόμενο να αναλάβει το ίδιο το Τμήμα τον ρόλο του διαμεσολαβητή, σε περιπτώσεις που παρατηρείται ότι κάποιες τοπικές αρχές δεν συνεργάζονται με το σύστημα. Από την πλευρά του, ο πρόεδρος της Επιτροπής Περιβάλλοντος Χαράλαμπος Θεοπέμπτου, είπε ότι το συγκεκριμένο ζήτημα θα εξεταστεί στην κατ’ άρθρον συζήτηση της νομοθεσίας.

Στο παρόν στάδιο η υποχρέωση μόνο για δημόσιους χώρους

Σε κάποιο σημείο της συζήτησης το μέλος της Επιτροπής Περιβάλλοντιας και βουλευτής του ΔΗΣΥ, Πρόδρομος Αλαμπρίτης, ζήτησε, αν γίνεται με κάποιον τρόπο, ο κάθε ιδιώτης να μεταφέρει τα συγκεκριμένα απόβλητα από την οικία του σε ειδικούς χώρους συλλογής. Το Τμήμα Περιβάλλοντος εξήγησε ότι οι κύριες υποχρεώσεις που προέρχονται από την ευρωπαϊκή οδηγία στο παρόν στάδιο είναι οι παραγωγοί να καλύπτουν τα κόστη καθαρισμού και τα κόστη συλλογής τους, όχι απαραίτητα χωριστής για ανακύκλωση, αλλά να αποφεύγεται η παράνομη απόρριψη σε δημόσιους χώρους (πάρκα, παραλίες, δρόμους κτλ.) και μέσω του καθαρισμού και μέσω των ειδικών καλαθών. «Ο στόχος μας είναι να αποφύγουμε την απόρριψη που βλέπουμε σήμερα και όχι να φτάσουμε σε ένα συλλογικό σύστημα που θα προβαίνει σε χωριστή συλλογή από τα σπίτια. Εξ όσων βλέπουμε και σε άλλα κράτη μέλη, προχωρούν με την εγκατάσταση τέτοιου είδους κάδων και την ενημέρωση των πολιτών για την ύπαρξή τους, ώστε να μη γίνονται απορρίψεις», πρόσθεσε η εκπρόσωπος του Τμήματος. Παράλληλα τόνισε ότι στο παρόν στάδιο η ανακύκλωση στην Ευρώπη για τέτοιου είδους απορρίμματα είναι πολύ περιορισμένη, ίσως, αν αναπτυχθούν μέθοδοι ανακύκλωσης τους πιο εντατικά και με πιο πρωτοπόρο τρόπο σε άλλα κράτη μέλη, να προχωρήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με πιο έντονα μέτρα, για χωριστή συλλογή στα σπίτια ή να παρέχεται η δυνατότητα που ανάφερε ο κ. Αλαμπρίτης.

Οι παραγωγοί/εισαγωγείς, οι οποίοι θα επωμιστούν το κόστος περισυλλογής, αλλά και ευαισθητοποίησης του κοινού, εξέφρασαν κατά την παρουσία τους στην Επιτροπή Περιβάλλοντος της Βουλής, την Τετάρτη 01/11, τη σύμφωνο γνώμη τους για τους κανονισμούς που παρουσίασε το Τμήμα Περιβάλλοντος.

Όλοι συμφωνούν

Τη σύμφωνο γνώμη τους για τους κανονισμούς που παρουσίασε το Τμήμα Περιβάλλοντος, εξέφρασαν στην Επιτροπή, οι εκπρόσωποι των παραγωγών/εισαγωγών, η Ένωση Δήμων Κύπρου, η Ένωση Κοινοτήτων Κύπρου, η ΟΕΒ και το ΚΕΒΕ. Από πλευράς παραγωγών/εισαγωγών αναφέρθηκε ότι έχουν προχωρήσει στην εγγραφή της εταιρείας μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, θα είναι ο φορέας που θα οργανώσει το σύστημα συλλογής. Επίσης έχουν συμβληθεί με εταιρεία που ανέλαβε τη διαχείριση ίδιου φορέα στην Ελλάδα, ενώ είναι σε προχωρημένο στάδιο η διαδικασία για συμφωνία συνεργασίας με την Green Dot, που θα αναλάβει τη διαχείριση όλου του έργου.

5,647 γόπες σε μία ώρα, αλλά... «τρύπα στο νερό»

Μία εικόνα ενδεικτική της διάστασης του προβλήματος της ρύπανσης από γόπες στην Κύπρο, έδωσε η επίτροπος Περιβάλλοντος, Μαρία Παναγιώτου. Είπε ότι την προηγούμενη εβδομάδα, σε εκστρατεία καθαρισμού που διοργάνωσε το Γραφείο της με μαθητές, για τμήμα της παραλίας στην περιοχή Φοινικούδων στη Λάρνακα, συνέλεξαν 5,647 γόπες σε μία ώρα. «Κάναμε μία τρύπα στο νερό», είπε χαρακτηριστικά, «διότι φεύγοντας, διαπιστώσαμε ότι ήταν αμέτρητες οι ποσότητες από γόπες που παρέμεναν στην παραλία». Την ίδια ώρα τόνισε τη σημασία της διαφώτισης του κοινού, ενώ ζήτησε από τους παραγωγούς/εισαγωγείς να συνεργαστούν με την ακαδημαϊκή κοινότητα για το πώς θα αντιμετωπιστεί το πρόβλημα των συγκεκριμένων απορριμμάτων.