Σε τοποθέτησή της η Επίτροπος Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων με αφορμή την Παγκόσμια Μέρα των Ρομά αναφέρει ότι «η 8η Απριλίου έχει ορισθεί ως η Παγκόσμια Ημέρα των Ρομά και είναι η μέρα κατά την οποία γιορτάζεται η ιστορία, η γλώσσα και ο πολιτισμός τους, και αφετέρου , αλλά και υπενθύμισης για τις διακρίσεις και του κοινωνικό αποκλεισμό που εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν».
Αναλυτικά:
Η συγκεκριμένη ημέρα επιλέγηκε προς τιμήν της πρώτης διεθνούς συνάντησης των εκπροσώπων των Ρομά που έγινε τον Απρίλιο του 1971 στο Λονδίνο, και αποτέλεσε την απαρχή της προσπάθειας κινητοποίησης της Ρομά κοινότητας, για αναγνώριση της ταυτότητάς τους και διασφάλιση της ίσης απόλαυσης των δικαιωμάτων τους.
Δυστυχώς, μέχρι σήμερα, ο συλλογικός στιγματισμός και οι διακρίσεις εις βάρος των Ρομά συνεχίζονται, με αποτέλεσμα τα μέλη της κοινότητας να αντιμετωπίζουν διακρίσεις σε όλους τους τομείς της ζωής τους.
Με πληθυσμό περίπου 10-12 εκατομμύρια άτομα, η Ρομά κοινότητα είναι η μεγαλύτερη διακρατική μειονότητα της Ευρώπης, ενώ, το 2006, χαρακτηρίστηκε από το Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για την Ανάπτυξη (UNDP), ως η πλέον ευάλωτη ομάδα στην Ευρώπη, από πλευράς επιπέδου φτώχειας (ή κίνδυνου να καταλήξουν στη φτώχεια), λόγω έλλειψης ευκαιριών εκπαίδευσης και απασχόλησης, ανεπαρκούς (σωματικής) ασφάλειας, κακής στέγασης και δυσκολιών πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας.
Την τελευταία χρόνια, διεθνείς οργανισμοί και θεσμοί με αντικείμενο τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, έχουν θέσει στο επίκεντρό τους την προστασία των δικαιωμάτων των Ρομά, και την προώθηση μέτρων που θα οδηγήσουν στην αποπεριθωριοποίησή τους και στη βελτίωση της ποιότητας και των συνθηκών διαβίωσής τους.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το 2010, για την κοινωνική και οικονομική ένταξη των Ρομά στην Ευρώπη, με την οποία αναγνώρισε την αυξημένη ευαλωτότητα της ομάδας αυτής του πληθυσμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σημειώνοντας μάλιστα ότι οι διακρίσεις, ο κοινωνικός αποκλεισμός και η απομόνωση που αντιμετωπίζουν οι Ρομά είναι στοιχεία αλληλένδετα και αλληλοενισχυόμενα.
Ακόμη, το 2020, και θέλοντας να επιτύχει περαιτέρω πρόοδο στο θέμα της ένταξης των Ρομά, η Ευρωπιακή Επιτροπή προχώρησε σε νέα Ανακοίνωση, σε σχέση με το νέο Στρατηγικό Πλαίσιο της ΕΕ για τους Ρομά, για ισότητα, ένταξη και συμμετοχή (2020-2030), με βασικό στόχο την ουσιαστική βελτίωση της κατάστασης μέχρι το 2030 και την κάλυψη του χάσματος μεταξύ των Ρομά και του γενικού πληθυσμού, προάγοντας την αποτελεσματική ισότητα, την κοινωνικοοικονομική ένταξη και την ουσιαστική συμμετοχή των Ρομά.
Στην Κύπρο, ο αριθμός των Ρομά συμπατριωτών μας (Κουρπέτες – Gurbetties) εκτιμάται στα περίπου 1250 άτομα, εκ των οποίων 650-700 υπολογίζεται ότι διαμένουν στις υπό τον έλεγχο της Δημοκρατίας περιοχές.
Στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων μου ως Εθνική Αρχή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, τον Δεκέμβριο του 2020 υπέβαλα Τοποθέτηση σε σχέση µε τις συνθήκες διαβίωσης της Ροµά κοινότητας στην Κύπρο
Στην Έκθεση καταγράφηκε η πραγματική καθημερινότητα της Ρομά κοινότητας στην Κύπρο, οι προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει, τα εμπόδια που έχει να υπερπηδήσει, αλλά και οι ανάγκες που έχει να καλύψει, ώστε να προσεγγίσει ένα αποδεκτό επίπεδο συνθηκών διαβίωσης.
Βασική μας διαπίστωση ήταν ότι οι κύπριοι Ρομά, παρόλο που, νομικά, ως πολίτες της Δημοκρατίας, έχουν τα ίδια δικαιώματα και ευκαιρίες που είναι διαθέσιμα και σε όλους τους άλλους κύπριους πολίτες, στην πράξη, και παρά τα όποια μέτρα λήφθηκαν από την Πολιτεία, εξακολουθούν να παραμένουν ιδιαίτερα ευάλωτοι και κοινωνικά και οικονομικά περιθωριοποιημένοι. Ειδικότερα προβλήματα διαπιστώθηκαν στη δυνατότητα εργασιακής απασχόλησης των Ρομά, στην πρόσβαση τους σε κατάλληλες υπηρεσίες υγείας και ευημερίας, καθώς και στις συνθήκες στέγασής τους σε απομονωμένα ή/και ακατάλληλα υποστατικά/σπίτια.
Καταληκτικά υποβάλαμε μια σειρά Εισηγήσεων, προς όλες τις αρμόδιες υπηρεσίες, για λήψη συγκεκριμένων μέτρων, τα οποία θα βελτιώσουν την υφιστάμενη κατάστασης και θα διασφαλίσουν την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων της Ρομά κοινότητας στην Κύπρο.
Η σημερινή επέτειος αποτελεί ευκαιρία για όλους μας, να στρέψουμε τις σκέψεις μας στους Ρομά συνανθρώπους μας, να σεβαστούμε τη διαφορετικότητά τους και να εντατικοποιήσουμε τις προσπάθειες για καταπολέμηση των διακρίσεων και του κοινωνικού αποκλεισμού που εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν και ως κοινωνία αλλά και ως Πολιτεία γιατί όπως εύστοχα ο Μεξικανοαμερικανός δημοσιογράφος, Jorge Ramos, «τα μεγάλα έθνη καθορίζονται από τον τρόπο που χειρίζονται τους πλέον αδυνάτους των κατοίκων»,και αναμφίβολα το μεγάλο έθνος δεν καθορίζεται από το μέγεθος του πληθυσμού του, άλλα από το μέγεθος του ανθρωποκεντρισμού που επιδεικνύει σε όλες τις εκφάνσεις του πολιτισμού του.
