Του Βασίλη Νέδου
Διάλογο υπό συνθήκες διαρκούς έντασης και με τους όρους της Τουρκίας φαίνεται ότι επιθυμεί ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, γεγονός το οποίο γίνεται αντιληπτό στην Αθήνα ως κατά το δοκούν ερμηνεία των περιστάσεων και ανάγνωση των περιφερειακών εξελίξεων από την Αγκυρα.
Η εικόνα που εκπέμπει η Αγκυρα είναι άκρως αντιφατική καθώς από τη μια πλευρά δηλώνει ετοιμότητα για διάλογο, ενώ την ίδια στιγμή ακόμα και σε ανώτατο επίπεδο χρησιμοποιείται ανοίκειος ρητορική για την Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου, η οποία, μάλιστα, συνοδεύεται από προκλήσεις και στο πεδίο, διά του πολλαπλασιασμού των υπερπτήσεων.
Πέρα από τις χθεσινές δηλώσεις του, ο κ. Ερντογάν είχε προϊδεάσει για την προθυμία της Αγκυρας να επανακάμψει στον διάλογο και κατά τη συνάντηση των 70 λεπτών που είχε με τον νέο πρέσβη της Ελλάδας στην Αγκυρα, Χριστόδουλο Λάζαρη, κατά την καθιερωμένη επίδοση των διαπιστευτηρίων του. Βέβαια, ο κ. Ερντογάν αναφέρθηκε στα πάγια ζητήματα που τον απασχολούν ως προς τις ελληνοτουρκικές σχέσεις (γκιουλενιστές, Θράκη, μεταναστευτικό), ωστόσο εκτίμησε ότι το διμερές εμπόριο Ελλάδας – Τουρκίας πρέπει να αυξηθεί καθώς το επίπεδό του είναι ιδιαίτερα χαμηλό. Ο κ. Ερντογάν θυμήθηκε ξανά την υπόθεση των οκτώ αξιωματικών, την οποία θεωρεί απόδειξη «αδειάσματος» από την ελληνική πλευρά, καθώς, όπως επαναλαμβάνει τακτικά, το 2016 ο τότε πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας του είχε υποσχεθεί ότι θα τους παραδώσει εντός δύο εβδομάδων. Κατά τον κ. Ερντογάν έχει βελτιωθεί και η θέση των Ρωμιών της Πόλης. Ωστόσο από εκείνη τη στιγμή μεσολάβησε η επίθεση στην κ. Σακελλαροπούλου, αλλά και μια υπερπτήση ζεύγους τουρκικών «Φάντομ» πάνω από τη νησίδα Ζουράφα στα ανατολικά της Σαμοθράκης.
Αυστηρή απάντηση από το ΥΠΕΞ – Υπερπτήση ζεύγους τουρκικών «Φάντομ» πάνω από τη νησίδα Ζουράφα, ανατολικά της Σαμοθράκης.
Από την ελληνική πλευρά τονίζεται ότι η Αθήνα είναι επί της αρχής υπέρ του διαλόγου εντός του οριοθετημένου πλαισίου που υφίσταται. Οι διερευνητικές επαφές, ο πολιτικός διάλογος σε επίπεδο γ.γ. ΥΠΕΞ, τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης και η «θετική ατζέντα» των οικονομικών μέτρων (η λεγόμενη «ατζέντα Φραγκογιάννη») είναι οι τέσσερις βασικοί δίαυλοι συζητήσεων και επαφών. Σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση, η Αθήνα δεν επιθυμεί μετάθεση των συζητήσεων σε ένα επίπεδο το οποίο θα ξεφεύγει του πλαισίου που θέτουν το διεθνές δίκαιο και το ευρωπαϊκό κεκτημένο.
Οι δηλώσεις της κ. Σακελλαροπούλου που προκάλεσαν την ανοίκειο επίθεση του τουρκικού ΥΠΕΞ έγιναν κατά την επίσημη παρουσίαση του σχεδίου ανέγερσης του Μεγάρου Παγκόσμιου Ποντιακού Ελληνισμού Σουρμένων στον χώρο του πρώην αεροδρομίου Ελληνικού. Η κ. Σακελλαροπούλου αναφέρθηκε στην Ιστορία του Ποντιακού Ελληνισμού λέγοντας πως «η τραγική κατάληξή της, με τη μεθοδευμένη και συστηματική γενοκτονία που με διωγμούς, σφαγές, προσπάθειες βίαιου εξισλαμισμού και ανείπωτη βαρβαρότητα τους ξερίζωσε από τις πατρογονικές εστίες τους και τους έφερε στον δρόμο της προσφυγιάς, είναι ανεπούλωτο τραύμα». Μάλιστα παρέπεμψε στον Γιώργο Σεφέρη, κατά τον οποίο «ο άνθρωπος έχει ρίζες, κι όταν τις κόψουν πονεί».
Μετά την επίθεση κατά της κ. Σακελλαροπούλου αποφασίστηκε ότι η απάντηση αρμόζει να δοθεί σε επίπεδο ΥΠΕΞ, προκειμένου να μην εμπλακεί σε διάλογο το γραφείο της έχουσας το ανώτατο πολιτειακό αξίωμα. «Για μία ακόμα φορά, κατά παράβαση στοιχειωδών κανόνων της διπλωματικής πρακτικής, η τουρκική πλευρά καταφέρεται εναντίον ανώτατου αξιωματούχου της Ελλάδας, στην προκειμένη περίπτωση, μάλιστα, της Προέδρου της Δημοκρατίας. Η τουρκική πλευρά, δυστυχώς, διαστρεβλώνει για άλλη μία φορά την πραγματικότητα και αποκρύπτει όχι μόνο το τι έγινε στο παρελθόν αλλά και τη συνεχιζόμενη πολιτική της, η οποία καταπατά το διεθνές δίκαιο σε καθημερινή βάση, δημιουργώντας εντάσεις και δηλητηριάζοντας το κλίμα μεταξύ των δύο χωρών», αναφέρεται στο ανακοινωθέν του υπουργείου Εξωτερικών.
Διάλογο προτείνει ο Ερντογάν
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, σε μια προσπάθεια να διαχωρίσει τα ελληνοτουρκικά ζητήματα από τις σχέσεις της Τουρκίας με την Ε.Ε. έστειλε μήνυμα για άμεσο διάλογο Αθήνας – Αγκυρας, όμως από τις Βρυξέλλες ζήτησε να εγκαταλείψει την πολιτική στήριξης των χωρών-μελών της και μίλησε για «στρατηγική μυωπία» της Ευρώπης!
Ο πρόεδρος της Τουρκίας υποδέχθηκε τους πρεσβευτές όλων των χωρών-μελών της Ε.Ε. στο πρώην προεδρικό μέγαρο Τσάνκαγια. Στην ομιλία του προς τους πρεσβευτές ο κ. Ερντογάν τόνισε ότι «πρέπει να αποτραπεί η υπονόμευση των σχέσεων Τουρκίας – Ε.Ε. με το πρόσχημα της αλληλεγγύης εντός της Ενωσης. Για να γίνει αυτό, ορισμένα μέλη πρέπει να εγκαταλείψουν τις προσπάθειές τους να λύσουν τα προβλήματά τους με την Τουρκία με την οδό της Ενωσης». Ο κ. Ερντογάν υπενθύμισε πως το 2021 ξεκίνησε η προσπάθεια δημιουργίας μηχανισμών διαλόγου μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, και τόνισε πως και οι δύο χώρες έχουν κάνει μεγάλες προσπάθειες για την αποκλιμάκωση της έντασης. «Πιστεύω ειλικρινά ότι ως δύο γειτονικές χώρες μπορούμε να επιλύσουμε τα ζητήματά μας με απευθείας και εποικοδομητικό διάλογο», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Ο πρόεδρος της Τουρκίας ανέφερε πως ελπίζει πως το 2022 «η Ε.Ε. θα λυτρωθεί από τη στρατηγική μυωπία της» και ευχήθηκε «να δράσει με μεγαλύτερο θάρρος στις σχέσεις με την Τουρκία». Ο κ. Ερντογάν έστειλε μήνυμα στις Βρυξέλλες μέσω των πρεσβευτών που υποδέχθηκε και δήλωσε πως «η Ε.Ε. εξακολουθεί να είναι η στρατηγική προτεραιότητα» της τουρκικής κυβέρνησης.
Στο ζήτημα του προσφυγικού κατηγόρησε την Ε.Ε. πως δεν έχει κάνει όσα έχει υποσχεθεί στην Τουρκία και ζήτησε πιο αποτελεσματική συνεργασία. «Πρέπει να τερματιστούν οι πρακτικές απάνθρωπης συμπεριφοράς στους πρόσφυγες και στις επαναπροωθήσεις που καταπατούν και το διεθνές δίκαιο. Κυρίως στα δυσάρεστα γεγονότα που συμβαίνουν στο Αιγαίο περιμένουμε από την Ευρώπη να υψώσει πιο θαρραλέα και ενσυνείδητη φωνή», δήλωσε ο κ. Ερντογάν.
Στο Κυπριακό η τουρκική κυβέρνηση διατηρεί σταθερή θέση, καθώς ο πρόεδρος της Τουρκίας ανέφερε πως «η αναγνώριση της κυρίαρχης ισότητας και του ισότιμου διεθνούς καθεστώτος του τουρκοκυπριακού λαού θα ανοίξει τον δρόμο για λύση». Ο κ. Ερντογάν εξέφρασε την επιθυμία του να ανοίξει «μια νέα σελίδα στις σχέσεις με την Ε.Ε.» και ζήτησε από τους πρεσβευτές να μεταφέρουν αυτό το μήνυμα προς τις κυβερνήσεις τους.
Πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν πως το «άνοιγμα» του κ. Ερντογάν προς τις Βρυξέλλες είναι μια προσπάθεια επαναπροσέγγισης από την πλευρά της Αγκυρας, η οποία επιθυμεί να προσελκύσει ευρωπαϊκές επενδύσεις για να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα της τουρκικής οικονομίας. Ενας επιπλέον λόγος θεωρείται η ανάληψη της προεδρίας της Ε.Ε. από τη Γαλλία και η Τουρκία δεν επιθυμεί να έχει συγκρουσιακή σχέση με τις Βρυξέλλες, όπως έχει ήδη με την κυβέρνηση του Εμανουέλ Μακρόν.
