Kathimerini.gr
Μανώλης Κωστίδης
Με πολλά ανοιχτά μέτωπα οδεύει προς τις προεδρικές εκλογές του Ιουνίου 2023 ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Τα βασικότερα θεωρούνται το προσφυγικό, η οικονομία που επηρεάζεται από τα δεδομένα του πολέμου στην Ουκρανία, τα ελληνοτουρκικά σε συνδυασμό με τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο, οι σχέσεις με τις ΗΠΑ, αλλά και οι πιέσεις που δέχεται για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Τουρκία και το δικαστικό σύστημα της χώρας. Η προμήθεια των F-16 Viper αλλά και ο εκσυγχρονισμός των 80 F-16 θεωρούνται ζωτικής σημασίας για την τουρκική Πολεμική Αεροπορία. Αναλυτές εκτιμούν πως ένας από τους λόγους που η Αγκυρα προσπαθεί να ομαλοποιήσει τις σχέσεις της με το Ισραήλ και την Αρμενία είναι για να αλλάξει το κλίμα στην Ουάσιγκτον, καθώς τονίζουν πως οι δυο χώρες διαθέτουν ισχυρά λόμπι στις ΗΠΑ.
Σε αυτό το πλαίσιο, στην Τουρκία βρίσκονται σε ετοιμότητα για το ταξίδι του Κυριάκου Μητσοτάκη στις ΗΠΑ. Αναλυτές εκτιμούν πως οι πρόσφατες υπερπτήσεις και οι παραβιάσεις των τουρκικών μαχητικών δεν βοηθούν στην αλλαγή του κλίματος και ενισχύουν τα ελληνικά επιχειρήματα για τη στάση της Τουρκίας στο Αιγαίο.
Το προσφυγικό, η οικονομία, τα ελληνοτουρκικά και οι σχέσεις με τις ΗΠΑ είναι τα δύσκολα ζητήματα που καλείται να διαχειριστεί ο Τούρκος πρόεδρος.
Ο πρόεδρος της Τουρκίας προσπαθεί να προσεγγίσει και τη Γαλλία και στην τηλεφωνική επικοινωνία με τον Εμανουέλ Μακρόν τόνισε πως «οι σχέσεις Τουρκίας – Γαλλίας είναι πολύ σημαντικές ως μέρος του παγκόσμιου ρόλου της Ευρώπης». Δυο χρόνια πριν ο κ. Ερντογάν είχε αποκαλέσει «ψυχοπαθή» τον κ. Μακρόν. Βασικός στόχος της τουρκικής κυβέρνησης είναι να κλείσει το κεφάλαιο του ανταγωνισμού με τη Γαλλία στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ενα άλλο αγκάθι που έχει να αντιμετωπίσει η Αγκυρα είναι η υπόθεση του επιχειρηματία – ακτιβιστή Οσμάν Καβαλά ο οποίος καταδικάστηκε σε δις ισόβια, όπως και η υπόθεση της προφυλάκισης εδώ και 5 χρόνια του προέδρου του φιλοκουρδικού κόμματος HDP, Σελαχατίν Ντεμιρτάς. Οι αντιδράσεις των ΗΠΑ και της Γερμανίας δείχνουν πως οι πιέσεις στα ζητήματα αυτά θα αυξηθούν.
Σχεδόν όλοι οι πολιτικοί αναλυτές συμφωνούν πως οι Κούρδοι θα είναι αυτοί που θα καθορίσουν τις πολιτικές εξελίξεις, καθώς παρά τις πιέσεις και τις διώξεις, όλες οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως το HDP θα συγκεντρώσει τουλάχιστον το 12,5% των ψήφων. Ο αρθρογράφος και πολιτικός αναλυτής Μπεκίρ Αγιρντίρ, υποστηρίζει στην εφημερίδα Οksijen πως διαχρονικά στην Τουρκία οι καταπιέσεις εναντίον πολιτικών προσώπων και κομμάτων, μακροπρόθεσμα έχουν οδηγήσει σε τεράστιες ήττες όσων τις έχουν επιχειρήσει.
Ενα τέτοιο παράδειγμα ήταν αυτό του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος φυλακίστηκε το 1999 για την απαγγελία ενός ποιήματος ισλαμικού περιεχομένου, με την κατηγορία της υποκίνησης του μίσους και το 2002 ο ίδιος βγήκε νικητής των εκλογών. Οπως και η ακύρωση του αποτελέσματος στις δημοτικές εκλογές της 31ης Μαρτίου του 2019 με νικητή τον Εκρέμ Ιμάμογλου με διαφορά 13.000 ψήφων, οδήγησε σε δεύτερες εκλογές τον Ιούνιο, με τον κ. Ιμάμογλου νικητή με 800.000 ψήφους!
Αλλα τέτοια παραδείγματα που υπενθυμίζουν οι αναλυτές, είναι το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1960. Τότε ο στρατός απαγόρευσε τη λειτουργία του Δημοκρατικού Κόμματος, απαγχόνισε τον πρωθυπουργό Αντνάν Μεντερές και δυο υπουργούς του, όμως στις εκλογές του 1961 το Κόμμα Δικαιοσύνης με ηγέτη τον Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ, που διαδέχθηκε το Δημοκρατικό Κόμμα, ήρθε πρώτο στις εκλογές με 34,8% και το 1965 σάρωσε με 52,9%!
Παρόμοιο φαινόμενο καταγράφηκε μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1980. Στις πρώτες εκλογές οι οποίες διεξήχθησαν το 1983 ηττήθηκε το κόμμα ΜDP που στήριζαν οι στρατηγοί, λαμβάνοντας το 23,3% των ψήφων, ενώ σάρωσε το ΑΝΑP του Τουργκούτ Οζάλ με 45,1%.
Τα σημερινά στοιχεία των δημοσκοπήσεων δεν ευνοούν καθόλου τον πρόεδρο της Τουρκίας, ο οποίος χάνει από όλους τους πιθανούς πολιτικούς του αντιπάλους. Συγκεκριμένα, σε περίπτωση μονομαχίας του δημάρχου της Αγκυρας Μανσούρ Γιαβάς με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στις προεδρικές εκλογές του 2023, ο κ. Γιαβάς προηγείται με ποσοστό 53,9% έναντι 36,5% του προέδρου της Τουρκίας. Ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου προηγείται στη δημοσκόπηση με 49,7% έναντι 40,9% του κ. Ερντογάν. Σε περίπτωση που ο πρόεδρος του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ανακοινώσει την υποψηφιότητά του, τότε οι προεδρικές εκλογές του 2023 θα μετατραπούν σε «ντέρμπι», καθώς το ποσοστό του τελευταίου φτάνει το 43,3%, με τον κ. Ερντογάν να ακολουθεί με 42,5%.
