Kathimerini.gr
Γιώργος Σκαφιδάς
Στις 24 Φεβρουαρίου συμπληρώθηκε ένα έτος από την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία… Kαι αν πέρυσι τέτοια εποχή όλοι διερωτούνταν εάν θα μπορέσουν οι ρωσικές δυνάμεις να μπουν στο Κίεβο ή πόσο θα διαρκέσει ο πόλεμος, φέτος το ερώτημα που κυριαρχεί στις διεθνείς αναλύσεις έχει να κάνει με την Κίνα και τη δική της στάση στο Ουκρανικό.
Έπειτα από δώδεκα μήνες πολέμου, το Πεκίνο ακόμη δεν έχει στηρίξει στρατιωτικά τις ρωσικές δυνάμεις που μάχονται στην Ουκρανία, αν και η Μόσχα θα επιθυμούσε μια τέτοια στήριξη.
Με άλλα λόγια, εκείνη η «άνευ ορίων» συμπόρευση που είχαν ανακοινώσει σε σχεδόν πανηγυρικό κλίμα, στέλνοντας έτσι ένα ηχηρό μήνυμα προς την πλευρά της Δύσης, οι κ.κ. Σι Τζινπίνγκ και Βλαντιμίρ Πούτιν πριν από την έναρξη του πολέμου πέρυσι τον Φεβρουάριο, με φόντο τότε το Πεκίνο και τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες, στην πράξη τελικώς αποδείχθηκε ότι είχε «όρια» τα οποία δεν επέτρεψαν τη στρατιωτική εμπλοκή της Κίνας στο Ουκρανικό.
Ο δεύτερος χρόνος του πολέμου στην Ουκρανία ξεκινά ωστόσο μέσα σε πολύ διαφορετικές συνθήκες, με τις «αδιάλλακτες» πλευρές των αντιμαχόμενων Ρώσων και Ουκρανών να παρουσιάζονται «ανυποχώρητες» πίσω από τις – επί της ουσίας αμετακίνητες εδώ και μήνες – νέες γραμμές του μετώπου, ενώ η Κίνα διεκδικεί από την άλλη μεριά εμφανώς πιο ενεργό ρόλο στις σχετικές με το Ουκρανικό εξελίξεις.
Όσα είπαν και έκαναν οι κ.κ. Μπάιντεν και Πούτιν την εβδομάδα που φεύγει μας δείχνουν ότι ο πόλεμος συνεχίζεται, με τις ΗΠΑ να παραμένουν στον πλευρό της Ουκρανίας και τη Ρωσία να αποχωρεί από τη συνθήκη New START για τον περιορισμό των πυρηνικών οπλοστασίων.
Ο πόλεμος, λοιπόν, συνεχίζεται και ενδεχομένως να ενταθεί τους προσεχείς μήνες, με «θρυαλλίδα» ρωσικές βόμβες από τη μία πλευρά και δυτικής κατασκευής άρματα μάχης (Leopard 2, Challenger 2 κ.ά.) από την άλλη. Η Δύση είναι σαφές ότι θα συνεχίσει να στηρίζει την Ουκρανία κατά τρόπο το ίδιο αποφασιστικό, οπωσδήποτε ως το καλοκαίρι του 2023 και την επόμενη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ, ή ακόμη και ως το 2024 (χρονιά προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ). Η Μόσχα, από την άλλη πλευρά, είναι σαφές ότι δεν πρόκειται να κάνει πίσω παρά το όποιο κόστος.
Μέσα σε ένα τέτοιο «δίπολο» φαινομενικών «αδιεξόδων», η μόνη άλλη μεγάλη δύναμη που θα μπορούσε να επιχειρήσει να επηρεάσει την κατεύθυνση των εξελίξεων στο Ουκρανικό είναι η Κίνα του Σι Τζινπίνγκ.
Ο ίδιος ο Πούτιν είχε παραδεχθεί τον περασμένο Σεπτέμβριο, από τη Σαμαρκάνδη του Ουζμπεκιστάν και τη Σύνοδο Κορυφής του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης στο περιθώριο της οποίας είχε συνάντηση με τον Σι Τζινπίνγκ – την πρώτη έπειτα από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, ότι η ουκρανική σύρραξη έχει προκαλέσει στο Πεκίνο «ανησυχίες και ερωτήματα». Ο Σι είχε, από την πλευρά του, παρουσιαστεί κάπως αποστασιοποιημένος σε εκείνη τη συνάντηση με τον Πούτιν. Ο Κινέζος πρόεδρος δεν είχε κάνει μάλιστα τότε καμία αναφορά στο θέμα της Ουκρανίας, αν και ο Πούτιν είχε αναφερθεί δημοσίως στο θέμα της Ταϊβάν στηρίζοντας τη θέση του Πεκίνου.
Πρωτοβουλίες
Ολίγους μήνες μετά, καθώς μπαίνουμε πια στο δεύτερο έτος του πολέμου, η Κίνα αναλαμβάνει πρωτοβουλίες.
Ο Ουάνγκ Γι στη Μόσχα με τον Λαβρόφ (Alexander Nemenov/Pool Photo via AP)
Μόνο την περασμένη εβδομάδα:
- Ο κορυφαίος διπλωμάτης της Κίνας, Ουάνγκ Γι, βρέθηκε στη Μόσχα όπου είχε συναντήσεις με τους κ.κ. Πούτιν, Λαβρόφ και Πατρούσεφ. Η εν λόγω επίσκεψη ήταν η πρώτη κορυφαίου Κινέζου αξιωματούχου στη Ρωσία έπειτα από την έναρξη του πολέμου.
- Το κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών παρουσίασε ένα δικό του ειρηνευτικό σχέδιο 12 σημείων για την κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία, υπό τον τίτλο «Η θέση της Κίνας για την πολιτική διευθέτηση της ουκρανικής κρίσης».
- Δυτικοί αξιωματούχοι (Μπλίνκεν, Σούνακ, Στόλτενμπεργκ) προειδοποίησαν ότι η Κίνα ετοιμάζεται να στηρίξει στρατιωτικά τη Μόσχα στέλνοντας όπλα υπέρ των ρωσικών δυνάμεων.Ο Κιν
- έζος υπουργός Οικονομικών διαφοροποιήθηκε από την πλειονότητα των υπολοίπων ΥΠΟΙΚ της G20, με την άρνησή του να υπογράψει κείμενο σημεία του οποίου καταδίκαζαν τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
- Η κινεζική αντιπροσωπεία επέλεξε να απόσχει από ψηφοφορία στον ΟΗΕ για την καταδίκη της ρωσικής εισβολής. Συνολικά 141 χώρες στήριξαν το σχετικό ψήφισμα, ζητώντας την απόσυρση των ρωσικών στρατευμάτων από την Ουκρανία, ενώ 7 ψήφισαν κατά και 32 – μεταξύ αυτών και η Κίνα – προτίμησαν την αποχή.
The #UNGA 11th ESS (resumed) just adopted draft resolution A/ES-11/L.7 on Principles of the Charter of the #UN underlying a comprehensive, just & lasting peace in #Ukraine (by recorded vote: 141 in favour-7 against-32 abstentions)
— UN Media Liaison (@UNMediaLiaison) February 23, 2023
- FULL TEXT https://t.co/cY7MpDcTt5 @UN_PGA pic.twitter.com/wCtq8719t5
Το Πεκίνο μπορεί μέχρι στιγμής, έπειτα από δώδεκα μήνες πολέμου, να μην έχει στείλει όπλα στη Ρωσία, πλην όμως δεν έχει καταδικάσει τη ρωσική εισβολή και τον πόλεμο, ούτε έχει φυσικά υιοθετήσει το παραμικρό ίχνος κυρώσεων κατά της Μόσχας. Τους τελευταίους δώδεκα μήνες μάλιστα, ο Σι Τζινπίνγκ δεν είχε καμία επικοινωνία με τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Με άλλα λόγια, η Κίνα, όπως έσπευσαν να υπογραμμίσουν ουκ ολίγοι δυτικοί ηγέτες τα τελευταία 24ωρα, μέχρι στιγμής απέχει πολύ από το να μπορεί να θεωρηθεί «ουδέτερη» στο Ουκρανικό.
Το Πεκίνο επιχειρεί ωστόσο, διεκδικώντας ρόλο «ειρηνοποιού» στην Ουκρανία, να ενισχύσει το κινεζικό διπλωματικό προφίλ στη διεθνή σκηνή. Δεν είναι λίγες άλλωστε οι χώρες του καλούμενου «παγκοσμίου νότου» αλλά και της Δύσης που θα ήθελαν να δουν αυτόν τον πόλεμο να τελειώνει το συντομότερο, ακόμη και εάν χρειαστεί η Ουκρανία να χάσει ορισμένα από τα εδάφη της. Ως προς αυτό, ενδεικτικά είναι τα στοιχεία της έρευνας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων (ECFR) που δημοσίευσε την περασμένη Τετάρτη κατά αποκλειστικότητα για την Ελλάδα η «Κ».
Διεκδικώντας ρόλο «ειρηνοποιού» στο Ουκρανικό, η Κίνα του Σι Τζινπίνγκ διαφοροποιείται από τις ΗΠΑ του Τζο Μπάιντεν που στέλνουν όπλα στην Ουκρανία. Κατά αυτόν τον τρόπο, «μιλά» στις δεκάδες χώρες που δεν έχουν στηρίξει τα ψηφίσματα καταδίκης της ρωσικής εισβολής στον ΟΗΕ, στις εκατοντάδες χώρες του ΟΗΕ που δεν έχουν επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία αλλά και σε όσους από τους δυτικούς θα ήθελαν να δουν αυτόν τον πόλεμο να τελειώνει γρήγορα μέσα από έναν ή περισσότερους συμβιβασμούς.
Σύμφωνα με τους FT, η Κίνα επιχειρεί να αποκτήσει πάλι φίλους στη διεθνή σκηνή έπειτα από την κινεζική απομόνωση της πανδημικής περιόδου. Σύμφωνα με την Washington Post, το Πεκίνο θέλει τώρα, μέσω Ουκρανίας, να μπει σφήνα στις διατλαντικές σχέσεις και για αυτό σπεύδει να υπενθυμίσει στους Ευρωπαίους τη «στρατηγική τους αυτονομία» ενώ παράλληλα κατηγορεί την αμερικανική «ηγεμονία» – και όχι τη Ρωσία – για όσα συμβαίνουν στην Ουκρανία.
Όλα αυτά εκτυλίσσονται, δε, στη σκιά ενός σινοαμερικανικού ανταγωνισμού που οξύνεται (για την Ταϊβάν, τα δίκτυα 5G, τα μικροτσίπ, το TikTok κ.ά.) που αναδιαμορφώνει συμμαχίες και σφαίρες επιρροής στη διεθνή σκηνή.
Το σχέδιο του Πεκίνου περί κατάπαυσης του πυρός στην Ουκρανία, με τα σημερινά δεδομένα και έτσι όπως είναι διατυπωμένο – ως παράθεση 12 γενικών αρχών, δεν φαίνεται να έχει περιθώρια επιτυχίας.
Θα ασκήσει το Πεκίνο πιέσεις στη Μόσχα;
Όλοι συμφωνούν ωστόσο, ότι η Κίνα είναι ίσως η μοναδική χώρα η οποία μπορεί να ασκήσει επιρροή σήμερα στη Ρωσία και, υπό αυτό το πρίσμα, η στάση της – είτε εκείνη κάνει κάτι δραστικά διαφορετικό από όσα έκανε μέχρι τώρα είτε όχι – πρόκειται να επηρεάσει σημαντικά τις όποιες από εδώ και πέρα εξελίξεις.
Ο Εμανουέλ Μακρόν στο Πεκίνο το 2019 (Alexander Nemenov/Pool Photo via AP)
Ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν έσπευσε, μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο, να ανακοινώσει ότι πρόκειται να επισκεφθεί το Πεκίνο τον Απρίλιο, ενώ και ο ίδιος ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι παραδέχθηκε ότι το ενδιαφέρον της Κίνας για τον πόλεμο δεν είναι κατ’ ανάγκην κάτι το αρνητικό.
Το «συμφέρον» της συνέχισης του πολέμου
Ο Στίβεν Κόλινσον υποστηρίζει, ωστόσο, σε ανάλυσή του για το αμερικανικό δίκτυο CNN, ότι η Κίνας μπορεί – στην πραγματικότητα και πέρα από τις περί του αντιθέτου εξαγγελίες – να μην βιάζεται να δει τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία να τελειώνει. Η παράταση αυτού του πολέμου θα μπορούσε να κρατήσει το αμερικανικό στρατιωτικό ενδιαφέρον «αποπροσανατολισμένο» και «διασπασμένο» μεταξύ Ασίας και Ευρώπης, πράγμα το οποίο θα ερμηνευόταν ως θετικό για τις κινεζικές βλέψεις στον Ινδο-Ειρηνικό. Θα μπορούσε επίσης, εάν ο πόλεμος στην Ουκρανία κρατήσει καιρό και καταστεί αδιέξοδος, να αρχίσει να γεννά (ήδη ορατά αλλά προς το παρόν ελεγχόμενα) ενδοδυτικά-ενδονατοϊκά ρήγματα τα οποία μπορεί να επιχειρήσει να εκμεταλλευτεί το Πεκίνο…
