Kathimerini.gr
Αγγελος Μ. Συρίγος*
1. Ποιος εξέδωσε ένταλμα συλλήψεως για τον Νετανιάχου;
Το ένταλμα εκδόθηκε από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, που ιδρύθηκε το 1998. Είναι διαφορετικό από το Διεθνές Δικαστήριο παρότι και τα δύο δικαστήρια έχουν την έδρα τους στη Χάγη. Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο εξετάζει υποθέσεις φυσικών προσώπων και όχι κρατών, που έχουν εμπλακεί σε εγκλήματα πολέμου, σε γενοκτονία και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Για να έχει αρμοδιότητα το δικαστήριο πρέπει τα εγκλήματα να έχουν διαπραχθεί είτε από πολίτη ενός κράτους-μέλους του Δικαστηρίου είτε στο έδαφος μιας από τις χώρες που αποδέχονται τη δικαιοδοσία του Δικαστηρίου ακόμη και εάν ο φερόμενος ως δράστης δεν είναι πολίτης της συγκεκριμένης χώρας.
2. Ο Νετανιάχου σε ποια περίπτωση εμπίπτει;
Το Ισραήλ υπέγραψε το 2000 το καταστατικό του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, αλλά απέσυρε την υπογραφή του το 2002. Το ένταλμα μπόρεσε να εκδοθεί επειδή η Παλαιστινιακή Αρχή έγινε δεκτή από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο ως κράτος-μέλος το 2015 και τα φερόμενα εγκλήματα διαπράχθηκαν σε έδαφός της, στη Λωρίδα της Γάζας. Επομένως, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο έχει δικαιοδοσία σε οποιοδήποτε πρόσωπο ανεξαρτήτως εθνικότητας για εγκλήματα που διαπράχθηκαν στο έδαφος της Παλαιστινιακής Αρχής από τον Νοέμβριο του 2013 και μετά.
3. Για ποιο έγκλημα κατηγορείται ο Νετανιάχου;
Η κατηγορία αφορά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και εγκλήματα πολέμου που συνέβησαν μεταξύ της 7ης Οκτωβρίου 2023 και τουλάχιστον έως την 24η Μαΐου 2024, που είναι η ημέρα που κατατέθηκε η αίτηση για έκδοση του εντάλματος. Συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι ο Νετανιάχου και ο τότε υπουργός Αμυνας του Ισραήλ Γκάλαντ χρησιμοποίησαν την πείνα ως μέθοδο πολέμου: «Σκόπιμα και εν γνώσει τους στέρησαν από τον άμαχο πληθυσμό στη Γάζα αντικείμενα απαραίτητα για την επιβίωσή τους, όπως τρόφιμα, νερό, φάρμακα και ιατρικές προμήθειες, καθώς και καύσιμα και ηλεκτρική ενέργεια». Το δικαστήριο εξέδωσε επίσης ένταλμα συλλήψεως για τον στρατιωτικό ηγέτη της Χαμάς, Μοχάμεντ Ντέιφ, για εγκλήματα που διαπράχθηκαν την 7η Οκτωβρίου 2023 στο Ισραήλ, οπότε η Χαμάς σκότωσε πάνω από 1.200 ανθρώπους και πήρε 250 ομήρους, στοχεύοντας άμεσα αμάχους και διαπράττοντας εκτεταμένες θηριωδίες. Ο Ντέιφ είναι μάλλον νεκρός. Τα αιτήματα για έκδοση ενταλμάτων εις βάρος των Παλαιστινίων Γιαχία Σινουάρ και Ισμαήλ Χανίγε αποσύρθηκαν διότι έχει επιβεβαιωθεί ότι είναι νεκροί.
4. Μπορεί να συλληφθεί ο Νετανιάχου;
Στο έδαφος του Ισραήλ αποκλείεται να συλληφθεί για προφανείς λόγους. Θεωρητικώς, όμως, μπορεί να συλληφθεί όταν ταξιδέψει εκτός Ισραήλ και εισέλθει σε ένα από τα 123 κράτη σε όλο τον κόσμο που έχουν κυρώσει το καταστατικό του Δικαστηρίου. Σύμφωνα με το καταστατικό, όλα τα συμβαλλόμενα κράτη-μέλη έχουν τη νομική υποχρέωση να συνεργάζονται πλήρως με το Δικαστήριο. Στη συνεργασία περιλαμβάνεται και η υποχρέωση συλλήψεως ενός ατόμου λόγω του εντάλματος που έχει εκδοθεί εις βάρος του.
5. Πόσο πιθανόν είναι να συλληφθεί ο Νετανιάχου;
Στην πράξη και για όσο καιρό είναι πρωθυπουργός του Ισραήλ έχει ασυλία εκ του αξιώματός του. Αρα η πιθανότητα συλλήψεως είναι μηδενική. Κάτι αντίστοιχο είχε συμβεί το 2015, όταν ο δικτάτορας του Σουδάν, Ομάρ αλ Μπασίρ, είχε επισκεφθεί τη Νότιο Αφρική. Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο ζήτησε τη σύλληψη του δικτάτορα κατ’ εφαρμογήν δύο σχετικών ενταλμάτων που είχε εκδώσει για γενοκτονία, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και εγκλήματα πολέμου στο Νταρφούρ. Η κυβέρνηση της Νοτίου Αφρικής αρνήθηκε την έκδοση με το επιχείρημα ότι πρόκειται για αρχηγό κράτους που έχει ασυλία. Την ίδια στάση ακολούθησαν και άλλα 32 κράτη, μερικά από τα οποία αναγνώριζαν τη δικαιοδοσία του Δικαστηρίου, τα οποία επισκέφθηκε στη συνέχεια ο Αλ Μπασίρ. Το ένταλμα θα μπορεί να εκτελεστεί όταν ο Νετανιάχου πάψει να έχει ασυλία και αυτό ισχύει όσο ζει. Εν αντιθέσει προς τον Νετανιάχου, το ένταλμα συλλήψεως που έχει εκδοθεί εις βάρος του Γιόαβ Γκάλαντ, τέως υπουργού Αμυνας του Ισραήλ, μπορεί να εκτελεσθεί όταν αυτός ταξιδέψει σε κράτη-μέλη του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου. Ο Γκάλαντ δεν έχει πλέον επίσημη ιδιότητα και δεν έχει ασυλία.
* Ο κ. Αγγελος Μ. Συρίγος είναι αν. καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής – Πάντειο Πανεπιστήμιο, βουλευτής Ν.Δ. στην Α΄ Αθηνών.
