Λουκάς Βελιδάκης
Δεν πέρασε μεγάλο διάστημα από τη στιγμή που η Μόσχα διέταξε τη διεξαγωγή δημοψηφισμάτων για την ανεξαρτητοποίηση των κατεχόμενων περιοχών, με σημαντικότερη την επαρχία της Χερσώνας – μία από τις βασικές χερσαίες γέφυρες προς την προσαρτημένη από το 2014 Κριμαία.
Οι Ουκρανοί, πάντως, προς το παρόν τηρούν στάση αναμονής.
Το αποτέλεσμα ήταν προδιαγεγραμμένο, όλοι γνώριζαν ότι οι Ρώσοι θα σκηνοθετούσαν ένα κίβδηλο δημοψήφισμα για να δώσουν επίχρισμα νομιμοποίησης στην παράνομη κατοχή τους στη Χερσώνα, τη μοναδική περιφερειακή πρωτεύουσα που καταλήφθηκε από την έναρξη της εισβολής της 24ης Φεβρουαρίου, και έως χθες ήταν η σημαντικότερη επιτυχία του ρωσικού στρατού.
Μέχρι χθες όντως, καθώς το απόγευμα της Τετάρτης, 9 Νοεμβρίου, ο Ρώσος υπουργός Άμυνας Σεργκέι Σοϊγκού διέταξε τα ρωσικά στρατεύματα να αποχωρήσουν από τη δυτική όχθη του Δνείπερου και τη Χερσώνα.
Ο Ρώσος διοικητής στην Ουκρανία, στρατηγός Σεργκέι Σουροβίκιν, δήλωσε ότι δεν είναι πλέον δυνατό να συνεχιστεί ο εφοδιασμός της πόλης, ενώ η αποχώρηση σημαίνει ότι οι ρωσικές δυνάμεις θα αποχωρήσουν εξ ολοκλήρου από τη δυτική όχθη του ποταμού Δνείπερου.
Πρόκειται για το σημαντικότερο έως τώρα ουκρανικό πλήγμα προς τη Ρωσία, ενώ εξελίσσεται η αντεπίθεση του Κιέβου σε ένα ευρύ τόξο ανατολικά και νότια.
«Υπό αυτές τις συνθήκες, η πιο λογική επιλογή είναι να οργανωθεί η άμυνα κατά μήκος μιας γραμμής του ποταμού Δνείπερου», είπε ο στρατηγός Σουροβίκιν την ώρα της υποχώρησης, αναγνωρίζοντας ότι οι ρωσικές δυνάμεις αντιμετωπίζουν προβλήματα τροφοδοσίας και δεν μπορούν να κρατήσουν την Χερσώνα.
«Θα σώσουμε τις ζωές των στρατιωτών μας και θα διασφαλίσουμε τη μαχητική ικανότητα των μονάδων μας. Το να κρατάμε δυνάμεις στη δυτική όχθη είναι μάταιο. Μερικές από αυτές μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε άλλα μέτωπα», πρόσθεσε ο Σουροβίκιν.
Τα πάντα υπό εξέταση
Οι Ουκρανοί, πάντως, προς το παρόν τηρούν στάση αναμονής. Ο Μιχαήλο Ποντόλιακ, σύμβουλος του Ουκρανού προέδρου Ζελένσκι, διαμήνυσε ότι θα μιλήσουν για ρωσική αποχώρηση όταν η ουκρανική σημαία κυματίσει και πάλι στην πόλη.
Σύμφωνα με τους New York Times, οι ουκρανικές υπηρεσίες πληροφοριών επιχειρούσαν να αξιολογήσουν τις κινήσεις της Ρωσίας, σημειώνοντας ότι η ανακοίνωση θα μπορούσε να είναι ψευδής, με αλλότριες σκοπιμότητες.
Το πρακτορείο Reuters, πάντως, αργά το απόγευμα της Τετάρτης έκανε λόγο για «μεγάλη υποχώρηση» από την πλευρά των Ρώσων. Την Πέμπτη, πάντως, τα ουκρανικά στρατεύματα συνέχισαν την προέλαση τους στο νότο.
Σύμφωνα με τηλεγράφημα του Reuters, το Κίεβο παρέμεινε επιφυλακτικό, προειδοποιώντας ότι οι Ρώσοι που φεύγουν θα μπορούσαν να μετατρέψουν τη Χερσώνα σε «πόλη του θανάτου». Ο αρχηγός του ουκρανικού στρατού Βαλερί Ζαλούζνιι είπε ότι δεν μπορούν ακόμη να επιβεβαιώσουν εάν η Ρωσία πράγματι αποσύρεται, ωστόσο μπορεί να πει ότι τα ουκρανικά στρατεύματα προχώρησαν 7 χιλιόμετρα τις τελευταίες 24 ώρες και ανακατέλαβαν 12 οικισμούς.
Εικόνες από μια μικρή ομάδα Ουκρανών στρατιωτών στο κέντρο του χωριού Σνιχουρίβκα περίπου 55 χιλιόμετρα βόρεια της Χερσώνας προβλήθηκαν στην κρατική τηλεόραση της Ουκρανίας.
Τους υποδέχτηκαν δεκάδες κάτοικοι σε μια πλατεία, με μια ουκρανική σημαία να κυματίζει σε έναν στύλο ακριβώς από πίσω τους. Το Reuters επαλήθευσε την τοποθεσία του βίντεο.
Το τροχαίο του Στρεμούσοφ
Και μία παρεμπίπτουσα λεπτομέρεια με το δικό της ενδιαφέρον: Η ανακοίνωση της ρωσικής αποχώρησης έγινε λίγη ώρα αφότου ρωσικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι ο αναπληρωτής διοικητής της Χερσώνας, Κιρίλ Στρεμούσοφ, σκοτώθηκε σε τροχαίο.
Επρόκειτο για τον άνθρωπο της Μόσχας στην περιοχή – οι Ουκρανοί τον αποκαλούσαν «ρωσική μαριονέτα». Πριν από μία εβδομάδα είχε προειδοποιήσει για την ανάγκη οι ρωσικές δυνάμεις να περάσουν στην ανατολική όχθη του Δνείπερου.
Από την πλευρά του, ο εξόριστος αναπληρωτής κυβερνήτης της Χερσώνας, Σέρχιι Κλαν, δήλωσε ότι οι συνθήκες για δεκάδες χιλιάδες αμάχους γίνονται όλο και πιο άσχημες. «Η Χερσώνα βρίσκεται στα πρόθυρα της ανθρωπιστικής καταστροφής».
Τι σημαίνει η επανάκτηση της Χερσώνας
Πριν από την εισβολή της Ρωσίας, η Χερσώνα είχε πληθυσμό περίπου 380.000 κατοίκων. Πέραν του ότι βρίσκεται κοντά στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας, διαθέτει ένα ακόμα γεωγραφικό πλεονέκτημα: Γειτνιάζει με τη χερσόνησο της Κριμαίας – τμήμα που προσάρτησε η Ρωσία το 2014 και το οποίο φιλοξενεί μια σειρά από στρατιωτικές βάσεις της.
«Η Χερσώνα είναι βασική πύλη προς την Κριμαία», είπε στο BBC η Μαρίνα Μίρον, ερευνήτρια αμυντικών σπουδών στο Kings College του Λονδίνου, για να προσθέσει: «Η ανακατάληψη της θα άνοιγε το δρόμο για την επανάκτηση της Κριμαίας, κάτι που η Ουκρανία σκοπεύει να κάνει σε αυτόν τον πόλεμο».
Ο Φορμπς Μακένζι, πρώην αξιωματικός πληροφοριών του βρετανικού στρατού και διευθύνων σύμβουλος των Υπηρεσιών Πληροφοριών Mackenzie, είπε -επίσης στο BBC- ότι η τοποθεσία της Χερσώνας είναι σημαντική διότι «διευκολύνει τον έλεγχο του ποταμού Δνείπερου που εκτείνεται ακριβώς στο κέντρο της Ουκρανίας».
REUTERS/Valentyn Ogirenko
Η συμβολική σημασία
Πρόκειται για τη μόνη από τις περιφερειακές πρωτεύουσες της Ουκρανίας που είχαν καταλάβει οι ρωσικές δυνάμεις κι έτσι η ανακατάληψη της στέλνει σημαντικό μήνυμα: Ο πόλεμος βαίνει θετικά για το Κίεβο.
Η Μαρίνα Μίρον υπογράμμισε ότι η επανάκτηση θα είναι μήνυμα και προς τη Δύση: Τα χρήματα που δαπανήθηκαν την υποστήριξη της Ουκρανίας και την προμήθεια όπλων άξιζαν τον κόπο.
Την ίδια ώρα, κι ενώ η ουκρανική αντεπίθεση βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, η Μόσχα ζητούσε εναγωνίως μία επιτυχία, μία νίκη έστω σε συμβολικό επίπεδο. Η διατήρηση της κατοχής της Χερσώνας θα συνέδραμε στο αφήγημα του Κρεμλίνου. Αυτό, ωστόσο, υπέστη ένα ακόμα ρήγμα.
Για μεγάλο διάστημα, οι ουκρανικές δυνάμεις είχαν επιλέξει τη στρατηγική της αργόσυρτης προέλασης, κάνοντας τη ζωή της Ρωσίας αφόρητη στην περιοχή. Είχαν βομβαρδίσει τις γέφυρες του Δνείπερου, κόβοντας τις γραμμές ανεφοδιασμού της Μόσχας προς τη Χερσώνα από τα ανατολικά και τα νότια.
Οι ουκρανικές δυνάμεις, ταυτόχρονα, συνέχιζαν σταδιακά την προέλαση από τα βορειοδυτικά και τα βορειοανατολικά. Οι ρωσικές δυνάμεις έμοιαζαν αιχμάλωτες μέσα σε μία ουκρανική πένσα.
Έως πρότινος, η Ρωσία υποστήριζε ότι έχει απομακρύνει 70.000 πολίτες από την πόλη μαζί με αξιωματικούς και στρατιώτες. Ωστόσο, ο στρατός της Ουκρανίας εκτιμούσε ότι οι πληροφορίες για απόσυρση στρατευμάτων ενδέχεται να είναι τέχνασμα. Η Mackenzie Intelligence εκτιμούσε ότι η Ρωσία διέθετε έως 10.000 στρατιώτες για την υπεράσπιση της πόλης, συμπεριλαμβανομένων ελίτ δυνάμεων.
Πριν την ανακοίνωση Σοϊγκού για απόσυρση, οι εκτιμήσεις συνέκλιναν στο σενάριο της διεξαγωγής αστικού πολέμου – ότι ο ουκρανικός στρατός θα εισβάλει στην πόλη και οι μάχες θα διεξαχθούν από σπίτι σε σπίτι με το ποσοστό των θυμάτων υψηλό.
Προσώρας, αυτό δεν μοιάζει ως το πιθανότερο σενάριο. Οι εξελίξεις θα δείξουν τι τελικά έχει συμβεί – κι αν όντως η Ρωσία χάσει οριστικά τον έλεγχο της Χερσώνας, ο πόλεμος θα έχει μπει σε μία νέα, εντελώς διαφορική, καμπή.
REUTERS/Valentyn Ogirenko
ΝΑΤΟ: Θα στηρίξουμε την Ουκρανία για όσο χρειαστεί
Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ δήλωσε την Πέμπτη ότι η Ρωσία δέχεται ισχυρή πίεση στην Ουκρανία μετά τη διαταγή απόσυρσης των στρατευμάτων της από τη Χερσώνα.
Μιλώντας μετά τη συνάντηση με την Ιταλίδα πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι, ο Στόλτενμπεργκ είπε ότι το ΝΑΤΟ θα παρακολουθεί τις επόμενες ημέρες για να δει εάν πράγματι οι Ρώσοι αποσύρθηκαν από τη δυτική όχθη του ποταμού Δνείπερου.
«Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι η Ρωσία δέχεται σφοδρές πιέσεις και αν φύγουν από τη Χερσώνα, θα είναι άλλη μια νίκη για την Ουκρανία», είπε ο Στόλτενμπεργκ για να προσθέσει ότι το ΝΑΤΟ θα στηρίξει την Ουκρανία «για όσο χρόνο χρειαστεί».
«Η άνευ προηγουμένου υποστήριξη που παρείχαν οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένης της Ιταλίας, κάνει τη διαφορά στο πεδίο της μάχης καθημερινά και παραμένει ζωτικής σημασίας για την ουκρανική πρόοδο», είπε η Μελόνι, συμπληρώνοντας ότι η κυβέρνησή της παραμένει προσηλωμένη στην υπεράσπιση «της εδαφικής ακεραιότητας, της κυριαρχίας και της ελευθερίας της Ουκρανίας».
